دنیس راس: نشانه‌های کمی از پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با ایران وجود دارد

مشاور سابق اوباما در امور خاورمیانه گفت: آمریکا برنامه غنی سازی اورانیوم صنعتی را نخواهد، پذیرفت و تنها با قابلیت غنی سازی محدود موافقت خواهد کرد. بنابراین توافق جامع تا ۲۴ نوامبر به نظر بسیار بعید می رسد.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از فارین افرز، دنیس راس مشاور سابق اوباما در امور خاورمیانه: منطق بازگشت به عقب برنامه هسته ای ایران، در ازای بازگشت به عقب تحریم ها، بیش از پیش دور از دسترس به نظر می رسد چرا که ایران در ازای بازگشت به عقب تحریم ها، تنها حاضر به انجام اقدامات شفاف ساز محدودی است در حالی که واشنگتن این اقدامات را کافی نمی داند و تاکید کرده که آمریکا برنامه غنی سازی اورانیوم صنعتی را نخواهد پذیرفت و تنها با قابلیت غنی سازی محدود توافق خواهد کرد. بنابراین توافق جامع تا 24 نوامبر به نظر بسیار بعید می رسد.

راس نوشت: «یک عضو مذاکره کننده گروه 1+5 به من گفت که او انتظار دارد ایران در صورت عدم توافق، محدودیت ها بر سر برنامه هسته ای خود را برداشته و برنامه غنی سازی اورانیوم خود را به سرعت افزایش دهند و تهران غنی سازی 20 درصدی را ازسرگیرند؛ موضوعی که زمان "گریز هسته ای" را کاهش خواهد داد».

مشاور سابق اوباما در ادامه با اشاره به پاسخ های آمریکا به این وضعیت پیش آمده می نویسد: «اولین اقدام آمریکا قطعا می تواند تشدید تحریم ها و کسب حمایت بین المللی برای افزایش تحریم ها علیه ایران باشد؛ مهمترین نوع این تحریم ها طراحی برای کاهش دادن توان ایران برای صادرات نفت خواهد بود.

راس با اشاره به واکنش رژیم صهیونیستی هم می گوید: «(در صورت اقدام ایران به افزایش سرعت برنامه هسته ای خود) اغوا و تحریک اسرائیل برای اقدام نظامی علیه برنامه هسته ای ایران بازهم افزایش خواهد یافت؛ با کنار هم گذاشتن این موضوعات باید گفت که احتمال حادث شدن اقدامات خطرناک وجود دارد اما نه 1+5 و نه ایرانی ها خواهان تشدید تنش نیستند و خواهان یافتن راهی برای خروج از آن می گردند».

مشاور پیشین اوباما راه حل را یک توافق محدود و نسبی بین ایران و 1+5 دانست و تصریح کرد: «یک احتمال توافق با تمدید مذاکرات براساس شرایط کنونی است که منافع آن برای غرب آن است که برنامه هسته ای ایران کنترل شده باقی خواهد بود. برای ایرانی ها، آنها کاهش تدریجی بیشتری از تحریمها را تجربه خواهند کرد هرچند ساختار اصولی رژیم تحریمها دست نخورده باقی می ماند.»

با یک توافق محدود و نسبی دو طرف ضمن رفع برخی نگرانی ها می توانند بر سر اختلاف نظرهای کلیدی به گفتگوها ادامه دهند. البته در این دوران هیچ تحریم جدیدی نیز مطرح نخواهد شد.

البته دلایلی برای تردید در منطق توافق محدود و نسبی وجود دارد. این مساله یک وضعیت موجود جدی در برنامه هسته ای ایران را به رسمیت خواهد شناخت که در آن تهران دو تا سه ماه از زمان مورد نیاز برای تولید غنی سازی در سطح سلاح هسته ای فاصله دارد.

راس همچنین با اشاره به اختلافات داخلی در آمریکا هم گفت: «تمدید این نوع شاید به دلیل فشارهای سیاسی در آمریکا عملی نباشد. کنگره آمریکا در صورت عدم بازگشت به عقب برنامه هسته ای ایران، بعید است با توافق محدود و نسبی موافقت کند. همچنین در صورت کسب اکثریت جمهوری خواهان در سنا و در صورت شکست مذاکرات جاری هسته ای، احتمال تحریم های تازه، محتمل است؛ البته اوباما قادر به وتوی این تحریمها است اما با فشار سیاسی شدیدی مواجه خواهد شد.»

رویکرد دیگر از منظر راس پاسخ دادن به ضرب الاجل آتی مذاکرات هسته ای، درهم و برهم کردن اوضاع و ممانعت از هرگونه توافق فرمولیزه شده یا تمدید مذاکرات باشد بدین معنا که فهم و درک ضمنی درباره محدود شدن برنامه هسته ای ایران و در ازای آن عدم وجود تحریم های جدید وجود داشته باشد؛ این موضوع احتمالا سبب پایان رسمی مذاکرات 1+5 برای چند ماه خواهد شد اما شاهد ادامه نشست ها و گفتگوها بین وزیر خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یا حتی جان کری خواهیم بود که در آن درباره احتمال ازسرگیری مذاکرات گفتگو خواهد شد.

البته این رویکرد درهم و برهم کاری، نگرانی از کشیده شدن به بحران و تشدید تنش ها را دارد. البته این رویکرد منافع سیاسی مهمی دارد. در این رویکرد هیچ کدام از طرف ها نیازی به دفاع کردن از تمدید مذاکرات نیست. البته این رویکرد از نظر سیاسی بسیار مخاطره ‎آمیز است. سپاه پاسداران و دیگر نیروهای محافظه کار بعید است که در صورت عدم وجود توافق خویشتنداری نشان دهند و این موضوع همچنین در صورت اعمال تحریم های جدید کاملا صدق می کند. البته این موضوع درباره کنگره آمریکا هم صادق است.

مشاور و همکار سابق اوباما در ادامه نقشه راه دوم را اینطور توصیف می کند: «اگرچه ایرانی ها خواهان کنار آمدن (با شرایط موجود) در مذاکرات نیستند اما آنها هم نقشه راه دومی دارند. برای مثال آنها با شرایط موجود در مذاکرات هسته ای کنار نیامده و اگر توافقی یا تمدیدی حاصل نشود، شروع به اجرای شرایط توافق موقت موجود کنند. با این روش آنها به جامعه بین المللی خواهند گفت که خواهان سلاح اتمی نبوده و همدردی و همراهی جامعه بین المللی را خواستار خواهند شد. ممکن است ایران محاسبه کرده باشد که با گذشت زمان و بدون حتی دادن امتیازات توسط تهران رژیم تحریم ها از بین خواهد رفت. ظریف و ایران با ارائه این تصویر که تهران آمادگی کاهش دادن برنامه هسته ای خود را دارد به مردم ایران و جامعه بین المللی این تصویر را ارائه می دهد که تهران آشتی جو و مصالحه جوتر است البته این موضوع کاملا غلط بوده و صحت ندارد و این 1+5 بوده که انعطاف فوق العاده ای نشان داده است. 1+5 با وجود قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل توافق کرده که ایران تعلیق غنی سازی را در دستور کار قرار ندهد».

راس در پایان توصیه می کند که «پایه نقشه راه دوم 1+5 باید انعطاف های آن در مذاکرات هسته ای ایران باشد. آمریکا و شرکایش اکنون باید به آنچه به ایران پیشنهاد داده و توافق کرده اند اشاره و آن را ترسیم کنند. با نشان دادن پیشنهاداتی که ایران با آن مخالفت کرده، واشنگتن نقشه راه دوم ایران برای ایجاد تصویر عمومی از همکاری و آمادگی خود برای توافق و آماده نبودن طرف مقابل را سد کند و مانع ایجاد کند».

از نظر مشاور سابق رئیس جمهور آمریکا «با این اقدام 1+5 این پیغام را می دهد که رژیم تحریم ها همچنان پابرجاست و حتی امکان تشدید آن در آینده نزدیک وجود دارد. نقشه راه دوم غرب امکان توافق را بیشتر از نقشه راه دوم ایران عملی می کند. در نهایت باید گفت در حال حاضر امکان کمی برای توافق جامع وجود دارد. خوب اگر چنین است باید 1+5 با دقت به انچه پس از ضرب الاجل 24 نوامبر اتفاق خواهد افتاد، فکر کند چرا که این اشتباه بسیار بزرگی خواهد بود که تا 25 نوامبر به راه حل های جایگزین فکر نکنیم».