امروز بهترین زمان برای توافق هسته ای است

نویسنده: جو سیرینسیونه*

دیپلماسی ایرانی: ما می دانیم که مذاکره کنندگان می توانند تا قبل از روز شکرگذاری به توافقی دست پیدا کنند که ثابت کند فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز است و یا این که این فرصت تاریخی را از دست بدهند. دو ملت بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک شده اند، اما هر دو طرف باید گام های نهایی بزرگی را بردارند. احتمالاً حسن روحانی رئیس جمهور ایران باید گام های بزرگتری بردارد. ماه گذشته من در ضیافت شام روحانی در نیویورک حضور داشتم. در این دیدار خصوصی هشت نفر از مقامات ایرانی از جمله جواد طریف وزیر خارجه و 25 نفر از مقامات سابق آمریکا و کارشناسان از هر دو حزب حضور داشتند. این مقامات شامل مادلین آلبرایت، وزیر خارجه اسبق، استیون هادلی، سندی برگر و برنت اسکوکرافت، مشاورین امنیت ملی اسبق می شوند.

ما سوالات سختی پرسیدیم و البته همیشه از پاسخ ها راضی نمی شویم، ولی روحانی صریح و مستقیم سخن می گفت. فضای تاریخی که در دیدار اول وی از ایالات متحده در سال گذشته شکل گرفته بود، امسال وجود نداشت. اما شاید یک نکته ی معنا داری وجود داشت: احساس می شد که روابط ایران و آمریکا شروع به عادی شدن کرده است. صدها دیدار میان مقامات، کارشناسان و روزنامه نگاران دو کشور در سال گذشته انجام شد. ما به سرعت نمی توانیم اختلاف های زیادی که وجود دارد را حل و فصل کنیم ولی ممکن است راهی برای مدیریت کردن آنها پیدا کنیم.

در صدر لیست اختلافات دو کشور برنامه هسته ای وجود دارد که ما باید قبل از پرداختن به مسائل حقوق بشری، حمایت ایران از گروه های ضد اسرائیلی و مسائل منطقه ای، آن را حل کنیم. همه ی کسانی که در ضیافت شام حضور داشتند، متوجه شدند که روحانی به دنبال توافق است. او آینده ی دولتش را بر روی این موضوع بنا نهاده است، وی امیدوار است تا با لغو تحریم ها که اقتصاد کشور را فلج کرده است، میزان تجارت ایران را افزایش دهد.

ما بیش از هر زمان دیگری به حل این مسئله نزدیک شده ایم. در 13 اکتبر، قبل از دیدار ظریف و جان کری با دیگر دیپلمات ها، روحانی گفت «ما درباره کلیات به اجماع رسیده ایم و فقط درباره جزئیات باید کار شود» البته وی این نکته را هم اضافه کرد که «جزئیات هم بسیار مهم هستند» روحانی همچنین در ادامه گفت «من فکر می کنم در این 40 روزی که تا مهلت 24 نوامبر باقی مانده است می توان به توافق نهایی دست پیدا کرد»

طرف آمریکایی چندان مطمئن نیست. آنها می گویند که باید خطر برخی از فعالیت های هسته ای ایران را کاهش داد، از جمله طراحی مجدد راکتور تحقیقاتی جدید تا نتواند پلوتونیوم مورد نیاز سلاح هسته ای را تولید کند. اما هنوز هم درباره ی تعداد چند هزار سانتریفیوژ ایران در توافق نهایی، اختلاف نظر وجود دارد. ایران خواهان حدوداً 10 هزار سانتریفیوژ است و ما 5 هزار دستگاه را پیشنهاد می کنیم. سانتریفیوژها ماشین هایی هستند که ایران با استفاده از آنها اورانیوم را برای سوخت راکتورهایش به میزان کم غنی سازی می کند. اگر غنای این اورانیوم بالا برود برای ساخت بمب به کار خواهد رفت.

اما راه های دیگری هم وجود دارد. مذاکره کنندگان محدودیت هایی را بر روی اورانیوم ورودی به سانتریفیوژها، محدودیت در مخازنی که گاز اورانیوم را نگه می دارند و قطع لوله کشی میان سانتریفیوژها و محدودیت های دیگری را پیشنهاد کرده اند. مهم تر از همه ایران آماده است تا با برقراری سیستم بازرسی بی سابقه متخصصین بین المللی، تجهیزات نوری، مانیتور و مهر و موم کردن موافقت کند. با این اقدام برنامه هسته ای ایران در درون یک جعبه ی آهنی و تحت نظر دوربین ها به فعالیت ادامه خواهد داد.

با این حال برای رسیدن به توافق تا 24 نوامبر، ایران باید گام بزرگی بردارد. این توافق نه تنها یکی از کابوس های هسته ای جهان را به پایان خواهد رساند، بلکه می تواند منجر به ایجاد همکاری بر سر بسیاری از مسائل دشوار خاورمیانه شود. ایران یکی از معدود کشورهای با ثبات منطقه است. با این که اهداف متفاوتی با ایالات متحده دارد، ولی منافع استراتژیک مشترکی با آمریکا در جلوگیری از کنترل طالبان بر افغانستان، ثبات در عراق، پایان دادن به جنگ داخلی سوریه و متوقف کردن داعش دارد.

* رئیس صندوق پلاوشرز و نویسنده ی کتاب «کابوس های هسته ای: جهان را امن کنید، قبل از آن که خیلی دیر شود»

منبع: ژورنال سنتینل/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20  

انتشار اولیه: یکشنبه 27 مهر 1393 / بازانتشار: شنبه 3 آبان 1393