ظهور داعش و تاثیرگذاری بر مذاکرات هسته ای

دیپلماسی ایرانی: در حالی که مذاکرات قدرت های جهانی با ایران بر سر برنامه ای هسته ای اش ادامه دارد و به پایان مهلتش نزدیک می شود، سیگنال های مختلفی از این مذاکرات دریافت می شود: پیشرفت حاصل شده است، هنوز بر سر سخت ترین مسائل توافق صورت نگرفته است. رسیدن به توافق، تا مهلت مشخص شده همچنان امکان پذیر است، دستیابی به توافق در هفته های پیش رو واقع بینانه نیست. جان کری وزیر خارجه آمریکا، با دیدارهایی که با همتایان ایرانی، اروپایی و روس خود در اوایل هفته ی جاری داشت، نشان داد که مذاکرات هسته ای را در راس اولویت های کاری خودش قرار داده است.

یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا که در مذاکرات وین حضور داشته است می گوید شش قدرت جهانی و ایران همچنان بر یک موضوع تمرکز کرده اند و آن دستیابی به توافق جامع تا مهلت 24 نوامبر است. البته اقدامات قابل توجهی برای رسیدن به این هدف باید صورت بگیرد. چنین جمله هایی کم و بیش در مذاکرات وجود داشته است. اما دو عامل که به طور مستقیم ارتباطی به مذاکرات هسته ای ندارند، بر مذاکرات تاثیر گذاشته اند.

ظهور سریع داعش در فصل تابستان به ویژه در سوریه و عراق و سقوط قیمت نفت خام که به نظر بعضی از تحلیل گران بر روی محاسبات دولت های درگیر این مذاکرات تاثیر خواهد داشت، مواردی هستند که بر مذاکرات تاثیر داشته است. به همین دلیل بعضی از کارشناسان معتقدند که ظهور داعش و کاهش قیمت نفت نشان می دهد که مذاکرات به خاطر این گونه بحران ها به پایان نخواهد رسید.

درحالی که به مهلت 24 نوامبر نزدیک می شویم، این احتمال وجود دارد که مذاکرات دوباره برای یک مدت شش ماهه تمدید شود. این کار می تواند مانع از شکست مذاکرات شود – برای جلوگیری از وارد بحران شدن با ایران- آن هم در زمانی که منطقه و جهان به جای برنامه هسته ای ایران، بیشتر بر روی تهدید داعش و شبه نظامیان اسلام گرا تمرکز کرده است.

قبل از آن که داعش وارد عراق و سوریه در ماه ژوئن شود، ایالات متحده و ایران با هم صحبت می کردند ولی درباره ی هیچ موضوع مهم بین المللی و قطعاً درباره جنگ داخلی سوریه، با هم اشترک نظر نداشتند. اما افزایش تهدیدات داعش در عراق و نزدیک شدن رادیکال ها به بغداد، موجب شد تا تهران و واشینگتن به منظور حفظ ثبات در عراق و شکست داعش با یکدیگر متحد شوند.

شکست مذاکرات هسته ای می تواند واشینگتن را به طور بالقوه در معرض جنگ با ایران قرار دهد، ولی این بحرانی است که دولتمردان ترجیح می دهند وارد آن نشوند. رئیس جمهور آمریکا همیشه گفته است که به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای «همه ی گزینه ها روی میز است» با وجود این که ایران عضو رسمی ائتلاف بین المللی برای مبارزه با داعش نیست، ولی در مبارزه با داعش در عراق، در همان سمت آمریکا قرار دارد.

سقوط قیمت نفت عاملی است که به یک دلیل ساده بر مذاکرات هسته ای تاثیرگذار خواهد بود: تاثیر بر اقتصاد ایران. این هفته قیمت هر بشکه نفت خام به کمتر از 90 دلار رسید و در شش ماه گذشته قیمتش به یک چهارم رسیده است. تولید نفت ایران در حال حاضر تحت تحریم های شدید قرار دارد و به همین دلیل هیچ کس مایل نیست که به خاطر شکست مذاکرات، تحریم های جدید وضع شود. حسن روحانی رئیس جمهور ایران به مردم قول داده است که شرایط اقتصادی بهبود یابد، اما شکست مذاکرات می تواند به عمل به این وعده خلل وارد کند.

مذاکرات در ماه آینده به منظور رسیدن به یک توافق جامع ادامه پیدا می کند، اما بسیاری از نشانه ها وجود دارد که تمدید مجدد مذاکرات می تواند منجر به توقف برخی از فعالیت های هسته ای در ازای لغو برخی از تحریم ها شود. این مسئله منجر به این می شود که مسئله هسته ای همچنان ادامه داشته باشد و در این فاصله ایالات متحده می تواند بر مبارزه با داعش متمرکز شود و ایران هم بر روی این که اقتصادش به کجا خواهد رفت، کار کند.

منبع: کریستین ساینس مانیتور/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20    

انتشار اولیه: شنبه 26 مهر 1393 / انتشار مجدد: سه شنبه 6 آبان 1393