8 ساعت مذاکره خصوصی دیپلمات ها در وین

اعتماد - سارا معصومی: وین، هتل پله کوبرگ و آغاز مذاکرات هسته یی ایران با 1+5 در سطح سران دستگاه دیپلماسی دو کشوری که بیشترین خصومت ها را در 4 دهه گذشته با هم داشته اند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان ظهر روز چهارشنبه با جان کری، رییس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده و کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد. سه دیدار در فاصله زمانی چند ساعت:سه دیداری که دستاورد آن می تواند بر احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات در کمتر از شش هفته باقی مانده به ضرب الاجل زمانی 24 نوامبر تاثیرگذار باشد. به گزارش «اعتماد»، پیش از آغاز دیدار سه جانبه، جان کری و کاترین اشتون دیدار دوجانبه از قبل اعلام نشده یی را برگزار کردند و سپس وزیر امور خارجه کشورمان به آنها ملحق شد. در شرایطی که محمدجواد ظریف هنگام ورود به وین در فرودگاه در جمع خبرنگاران اعلام کرده بود که در این دور از مذاکرات هم امکان به نتیجه نهایی رسیدن بسیار دور از ذهن است و این دور هم می تواند به هموارتر شدن مسیر مذاکرات تا 24 نوامبر کمک کند، عصر روز سه شنبه نخستین دقایق دیدار وی با کاترین اشتون خبرساز شد. در دیدار ساعت 6 به وقت وین این دو مقام ایرانی و اروپایی بود که اعلام شد امروز دیداری در سطح مدیران سیاسی گروه 1+5 با ایران و با حضور وزیر امور خارجه کشورمان و کاترین اشتون برگزار خواهد شد. ظاهر امر و اخبار اعلام شده حاکی از این است که این دیدار یک روزه خواهد بود و در روز جمعه ادامه نخواهد داشت. به گزارش« اعتماد» فضای حاکم بر مذاکرات هسته یی در وین به سمت خوش بینی و تلاش های فشرده برای رسیدن به توافق سوق پیدا کرده است. در شرایطی که پس از اتمام هفتمین دور مذاکرات ایران با 1+5 در نیویورک بسیاری از رسانه ها و تحلیلگران از سناریوی تمدید برنامه اقدام مشترک در بیست و چهارم نوامبر سخن می گفتند نتیجه اولیه سه دور مذاکره وزیر امور خارجه کشورمان با کاترین اشتون و جان کری حکایت از نبود سناریوی تمدید در دستور کار دارد.نخستین دیدار ظریف با اشتون در وین به شام کاری میان این دو مقام و شنیده شدن تازه ترین خبر مذاکرات از زبان رییس دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم منتهی شد. ظریف با اشاره به اینکه بحث های جدی در مذاکرات بین طرفین صورت گرفته، اما به جمع بندی مشترک نرسیده ایم ،گفت: البته معتقدم در صورت وجود اراده سیاسی دستیابی به توافق ممکن است. در این دور از مذاکرات در حال بررسی راه حل های ارایه شده برای پایان دادن به اختلافات هستیم. همان طور که بارها گفته شده است، اختلافات قابل توجهی وجود دارد، اما این به آن معنا نیست که این اختلافات غیرقابل حل و فصل است. ضروری است درباره روش هایی که هم جدی و هم با مقداری نوآوری برای حل و فصل این اختلافات مطرح می شود بحث شود، اما این بحث ها زمانبر هستند و ممکن است این راه حل ها به گفت وگوی بیشتر نیاز داشته باشد. وزیر امورخارجه کشورمان بااشاره به اینکه هنوز به راه حلی که مورد توافق همه باشد نرسیده ایم، افزود: این به این معنا هم نیست که راه حل غیرقابل دسترسی باشد. همه معتقدند که این موضوع قابل حل است، زیرا به واقع، برنامه هسته یی ایران یک برنامه صلح آمیز و یک واقعیت روی زمین است، به این معنا که دانش دانشمندان ما و فناوری ای که ما به دست آوردیم یک فناوری بومی است و همگان به این باور رسیده اند که نمی شود آرزو کرد این فناوری نباشد.

ظریف افزود: از این رو ضروری است بر روی راه حل ها کار شود و در مذاکرات سه شنبه درباره راه حل های متفاوتی که هر یک از کشورها مطرح می کردند بحث های جدی صورت گرفت، البته تاکنون به یک جمع بندی مشترک نرسیده ایم، اما معتقدم در صورت وجود اراده سیاسی دستیابی به آن ممکن است.
ظریف با بیان اینکه از ابتدا با اراده سیاسی و آمادگی کامل برای دستیابی به نتیجه وارد مذاکرات شدیم، افزود: این خواست جمهوری اسلامی ایران بود که علاوه بر مذاکرات با کاترین اشتون و امریکا، یک بار هم مذاکره با کل 1+5 باشد و به این دلیل است که روز پنجشنبه هم به مدت مذاکرات افزوده شد و این نشان دهنده اراده سیاسی در همه طرف ها است. امیدواریم که چنین وضعیتی هم در طرف مقابل وجود داشته باشد بنابراین جلسه روز پنجشنبه فرصتی برای مرور موضوعات مختلف با همه اعضای 1+5 است، اما الزاما به معنای آن نیست که یک وضعیت جدید، مثبت یا منفی پیدا شده است.
وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه زمان برای رسیدن به توافق وجود دارد، گفت: بیش از 40 روز دیگر فرصت داریم و همان طور که گفتم درباره همه موضوعات راه حل هایی از سوی طرف های مختلف ارایه شده است، اما تنها لازم است که در مورد این راه حل ها به جمع بندی برسیم و در قالب یک مجموعه و یک بسته با آن برخورد کنیم.
    
جان کری: دستیابی به توافق هسته یی نهایی دور از دسترس نیست
وزیر امور خارجه ایالات متحده پیش از دیدار با همتای ایرانی خود در قلعه کوبرگ زمام سخن را به خوش بینی داده و اعلام کرد که با وجود آنکه مسائل بسیار سختی برای حل کردن وجود دارد اما دستیابی به توافق نهایی با ایران دور از دسترس نیست. جان کری که در کنفرانسی خبری در پاریس و پس از دیدار با سرگئی لاوروف همتای روس خود با خبرنگاران سخن می گفت، در این خصوص افزود: نمی خواهم گمانه زنی در این زمینه انجام دهم. لازم است که ما به رایزنی های جدی خود ادامه دهیم و سپس ببینیم که کجا هستیم.
رییس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده درباره پیش بینی ها مبنی بر احتمال تمدید مذاکرات، گفت: من خوشحالم که کارشناسان و تحلیلگران در حال گمانه زنی درباره احتمال دستیابی به توافق نهایی هستند. آنها بیشتر از من می دانند. عجولانه است بخواهیم درباره لزوم تمدید مذاکرات برای حصول توافق نهایی با ایران صحبت کنیم.
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا درباره احتمال تمدید مذاکرات هسته یی ایران و گروه 1+5 گفت: ضرب الاجل تعیین شده برای حصول توافق نهایی 24 نوامبر است و چیزی در این باره تغییر نکرده است.
جن ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در نشست خبری روز سه شنبه خود در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا تمدید مذاکرات هسته یی از سوی امریکا پذیرفته شده است یا خیر؟ گفت: همان طور که وزیر امور خارجه گفت گمانه زنی ها در این خصوص عجولانه است. ضرب الاجل تعیین شده 24 نوامبر است و تمرکز ما روی این تاریخ قرار دارد. من نمی خواهم درباره احتمال تمدید مذاکرات پیش بینی کنم ما هنوز شش هفته تا پایان این ضرب الاجل زمان داریم و همان طور که می دانید وزیر امور خارجه برای پیبشبرد مذاکرات قرار است دیداری سه جانبه با همتای ایرانی اش و کاترین اشتون در وین داشته باشد.
    
 لاورف: 24 نوامبر تاریخ مقدسی نیست
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که سخنان جنجالی اش پس از اتمام هفتمین دور از مذاکرات هسته یی میان ایران و 1+5 در خصوص حصول دو طرف به توافق 95 درصدی و باقی ماندن تنها پنج درصد از اختلاف ها، سوژه گمانه زنی های بسیار شده بود پس از دیدار با جان کری گفت: احتمال دارد در این دوره از رایزنی ها در وین توافقاتی صورت گیرد. در نگاه اول مسائلی که باید روی آنها به توافق رسید سخت به نظر نمی آیند. با این حال پیش از پایان یک دور مذاکرات طولانی همه طرف ها خواستار دستیابی به امتیازات بیشتر هستند. اما من اطمینان دارم که توافق ممکن است.
لاوروف در سخنانش با اشاره به ضرب الاجل 24 نوامبر برای حصول توافق هسته یی نهایی میان ایران و گروه 1+5 گفت: من نمی توانم تضمین کنم که تا قبل از 24 نوامبر این توافق صورت گیرد. این تاریخ مقدس نیست اما ما تمام تلاش مان را می کنیم تا پیش از سررسید این تاریخ به نتیجه برسیم. مسکو روی کیفیت مذاکرات تمرکز کرده است. ما تمام تلاش مان را برای دستیابی به توافق نهایی بر سر برنامه هسته یی ایران در کوتاه ترین زمان ممکن به کار گرفته ایم و به طور روزانه به این تلاش های خود ادامه می دهیم.
    
آیا کاخ سفید می تواند؟
بر هیچ کس پوشیده نیست که ایالات متحده امریکا به برد در بازی هسته یی ایران نیاز دارد. باراک اوباما با شعار تغییر در سیاست خارجی به روی کار آمد و در شرایطی که سال 2016 باید کرسی قدرت را به جانشینی از دموکرات ها یا جمهوریخواهان تحویل دهد، به پایان دادن به پرونده 12 ساله مذاکرات هسته یی ایران سخت نیازمند است. دولت دموکرات اوباما در یک سال گذشته و در سایه روی کار آمدن دولت اعتدالیون در ایران بر سرعت تلاش های خود برای حل این پرونده افزوده است. جان کری تبدیل به پای ثابت این مذاکرات شده و سرمایه سیاسی که کاخ سفید خرج این مذاکرات کرده است می تواند به برگ برنده یا طناب دار دموکرات ها در انتخابات پیش روی کنگره و ریاست جمهوری امریکا تبدیل شود. در حال حاضر اصلی ترین مطالبه ایران به شکل خاص از ایالات متحده که دلیل مذاکرات دوجانبه مکرر این دو کشور هم است بحث تحریم ها است. دولت اوباما در حال حاضر بر سر دو راهی در بحث تحریم ها قرار گرفته است. وندی شرمن در حاشیه جلسات 1+5 در نیویورک به صراحت اعلام کرد که به محض اینکه تحریم های اصلی از سوی امریکا و اروپا برداشته شود، درهای سرمایه گذاری های جهانی به سمت ایران بازخواهد شد. سخنان شرمن از سوی بسیاری از دیپلمات های اروپایی هم مورد تایید قرار گرفت تا بدین وسیله از ایران خواسته شود که اهمیت لغو تحریم های مدنظر امریکا و اروپا بر اقتصاد ایران را نادیده نگیرد. در شرایطی که بسیاری از مخالفان لغو تمام تحریم ها علیه ایران ادعا می کنند که تحریم های شورای امنیت باید به عنوان چماق استراتژی در برابر ایران محفوظ بماند، کمپانی های اروپایی و امریکایی که برای ورود به بازار سرمایه گذاری ایران کمین کرده اند، چندان به این سیاست فکر نمی کنند. از سوی دیگر بر اساس آخرین نظرسنجی های انجام گرفته جمعیت قابل توجهی در ایران هم به لغو کامل تحریم ها از سوی امریکا در پایان ماراتن مذاکرات هسته یی بدبین هستند. مساله یی که به هر حال بر فضای مذاکره کنندگان ایرانی در سر میز تاثیرگذار است.
    
توافقی فراتر از موقت؟
برنامه اقدام مشترک مصوب نوامبر 2013 یک بار در تاریخ 18 جولای و دو روز زودتر از ضرب الاجل 20 جولای به مدت شش ماه تمدید شد. به نظر می رسد که دو کشور از مجموع اختلاف هایی که یک سال پیش به عنوان گره های اصلی در مذاکرات از آنها نام برده می شد موفق به حل مساله رآکتور آب سنگین اراک و مساله تاسیسات فردو شده اند. در حال حاضر همان گونه که وزیر امور خارجه کشورمان در نخستین اظهارنظرهای خود پیش از اغاز مذاکرات در وین بر زبان آورد مساله اصلی ظرفیت غنی سازی ایران و همچنین جدول زمانی لغو تحریم ها است. برخی مخالفان لغو تمام تحریم ها پس از رسیدن به توافق جامع اعتقاد دارند که پاره یی از تحریم ها باید پس از گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته یی ایران در گذشته لغو شود. مقام های امریکایی ادعا می کنند که واشنگتن تحریم هایی را که می تواند در گام نخست توافق جامع به راحتی بردارد در اختیار ایران قرار داده اما در خصوص این پیشنهاد با ایران اختلاف نظر دارد. در شرایطی که حسن روحانی رییس جمهور کشورمان در تازه ترین اظهارنظر خود اعلام کرده که رسیدن به توافق جامع تا 40 روز آینده ممکن است و جان کری هم از وجود شانس برای رسیدن به این توافق سخن می گوید اما برخی تحلیلگران و کارشناسان به ارایه راهکارهایی برای تمدید مذاکرات می اندیشند. میدل ایست آنلاین در این خصوص می نویسد: به نظر می رسد که دو طرف می توانند موفقیت ها بر سر مسائل به توافق رسیده مانند اراک و فردو را تحت عنوان توافق جدیدی با عنوان «توافق فراتر از موقت» ثبت کرده و به تلاش های خود برای پایان دادن به سایر موارد اختلافی ادامه دهند. علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسائل هسته یی در این خصوص به میدل ایست آنلاین می گوید: به نظر می رسد که رسیدن به توافق جامع تا 24 نوامبر دیگر ممکن نباشد. آنچه احتمال رخ دادن آن بیشتر است رسیدن به توافقی است که بتوان به مدد آن بر مدت زمان مورد نیاز برای رسیدن به توافق نهایی و جامع افزود. از سوی دیگر به گزارش آسوشیتدپرس تمدید مذاکرات مستلزم آن است که دولت امریکا بتواند مخالفان خود در مجلس سنا را متقاعد کند که چنین تصمیمی به نفع واشنگتن است. با توجه به احتمال پیروزی جمهوریخواهان و کسب اکثریت کرسی سنا در انتخابات میان دوره یی 4 نوامبر (13 آبان) کنگره، چنین وظیفه یی بسیار دشوار به نظر می رسد. این بدان معناست که اگر قانون جدید تحریم ها در سال جدید میلادی توسط دو سوم اکثریت نمایندگان سنا به تصویب برسد اوباما قدرت وتوی آن را نخواهد داشت. مظنونان به مذاکره در سنای امریکا نگران آن هستند که هرگونه توافقی فشار تحریم ها بر ایران را کاهش دهد، بدون آنکه تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از توانایی این کشور در بخش اتمی داشته باشد.