امریکا منتظر چراغ سبز ایران

دیپلماسی ایرانی : بشار اسد به دلایل مختلف از استقبالی که پیش از این بر سر حمله هوایی امریکا به داعش در عراق و بعد از آن سوریه ابراز داشته بود، منصرف شده است. بارزترین دلیل این عدم استقبال به مخالفت امریکا به همکاری با او در مبارزه با تروریسم باز می گردد. بشار اسد قانع شده است که امریکا قرار نیست در این زمینه با دولت سوریه همکاری کند. شاید این مساله باعث شوک یا ناامیدی وی شده باشد. بشار اسد بر روی مقوله زمان حساب کرده بود و فکر می کرد به مرور زمان روزی خواهد رسید که جهان درک خواهد کرد که الآن وقت مبارزه با تروریسم است، تروریسمی که خودش چند سال است در حال مبارزه با آن است. وی بر روی پیمان منطقه ای – بین المللی مبارزه با تروریسم، ولو جزئی حساب کرده بود. تروریسمی که الآن داعش آن را رهبری می کند. داعشی که باعث شوکه شدن حکومت عراق، هم پیمان نخست ایران و به دنبال آن قطب های مختلف جامعه جهانی شد. داعش توانست در مدتی کوتاه بر یک سوم خاک عراق و سوریه مسلط شود. مساله ای که باعث شد جامعه جهانی فورا وارد عمل شود تا از گسترش سریع جغرافیایی آن جلوگیری کند.

اما همین داعش در سوریه نیز سال ها با مردم و حکومت سوریه جنگیده است و هم زمان با هر کس که بخواهد با آن بجنگد نیز مبارزه می کند. برای همین اهداف آن دو گانه است، از یک سو می خواهد تنها شبکه انقلابی باشد و از سوی دیگر خود میراث دار حزب بعث "غیر اسلامی" نظامی "سکولار" است که همین حزب در سوریه نزدیک به 50 سال است حکومت را در اختیار دارد.

مساله امریکا این است که نمی خواهد وارد جزئیات شود و فقط می خواهد بر اساس مصالح و ابعاد موفقیت جنگ با داعش و در سایه همکاری کشورهای متحد بین المللی و منطقه ای اش با داعش مبارزه کند. مقامات امریکایی خیلی خوب می دانند که سوریه کشوری متشکل از طیف ها و مذاهب مختلف است و حکومت سوریه در طول مدت زمامداری اش مانع فعالیت هیچ کدام از ادیان نشده است اما مساله به تحولاتی که در سال های اخیر در سوریه گذشته باز می گردد. به رغم تظاهرات مسالمت آمیزی که مردم سوریه در ابتدای بحران این کشور در خیابان های دمشق داشتند، این تظاهرات اصلاح طلبانه در نهایت از مسیر خود منحرف شد و به یک عملیات تروریستی تمام عیار تبدیل شد و سوریه را به جنگ داخلی کشاند. امریکایی ها می گویند در سوریه استفاده افراطی از زور شده است. آنها می گویند این صحیح است که الآن باید با تروریسم مبارزه کرد و اجازه نداد که بیش از این رشد کند و انگیزه یابد تا بتواند فعالیت های خود در دیگر مناطق منطقه و جهان را توسعه دهد، اما امریکایی ها از این مساله نیز می ترسند که مبارزه با داعش به سود اسد تمام شود، و این به آن معنا است که امریکا به تمامی شعارهایی که تا کنون علیه بشار اسد در طول این سال ها سر داده بود، بی اعتنا شود.

اطلاعات رسیده از واشنگتن در این زمینه حاکی از آن است که امریکا به سیاست عدم تعامل با اسد در مرحله فعلی ادامه خواهد داد اما از سوی دیگر به مبارزه با داعش نیز خواهد پرداخت اما تلاش خواهد کرد که حکومت اسد در مناطقی که تحت کنترل دارد، قدرتمند نباشد. البته امریکا به سوریه حمله نظامی مستقیم نخواهد کرد، چرا که می داند برای انجام این کار نیاز به چراغ سبز ایران و روسیه دارد. ولی قطعا همه تلاش خود را خواهد کرد تا داعش در عراق و سوریه تضعیف شود تا دیگر مجالی برای بازگشت آن به این دو کشور باقی نماند. با تمام اینها هنوز امریکا هیچ طرح روشن و تعریف شده ای برای مبارزه یا کنار زدن اسد از قدرت ندارد و می توان گفت در حال حاضر به فکر سرنگونی حکومت او نیست.  

در این میان مساله این است که کشورهایی که از ایران می ترسند، مثل عربستان سعودی و عموما کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می خواهند از بشار اسد در سوریه خلاص شوند تا به این ترتیب شاید ایران در منطقه تضعیف شود. برای همین است به امریکا فشار می آورند که در سوریه نیز مداخله نظامی کند، فشاری که تا کنون راه به جایی نبرده است. برخی افراد آگاه در امریکا می گویند که کاخ سفید امید دارد که شاید بتواند بر سر سوریه و حمله به داعش در آن و کلا پرونده سوریه با ایران به توافق برسد و تا زمانی که این توافق حاصل نشود جنگی را علیه اسد در سوریه انجام نخواهد داد.

کشورهای عربی در حالی به امریکا برای ورود به پرونده سوریه فشار می آورند که امریکا نیز به آنها فشار می آورد که به تعهداتشان در مبارزه با تروریسم وفادار بمانند. این فشار دو جانبه سبب شده است تا دو طرف به سمت یک راه حل مرضی الطرفین سوق داده شوند. مثل حمایت دوباره از مخالفان سوری، اما گفته می شود در این جا نیز برخی از مسئولان امریکایی تمایل دارند بیش از آن که مخالفان سوری به انجام عملی علیه بشار اسد تحریک شوند به توافقی با حکومت سوریه دست یابند. امریکایی ها امیدوارند که بشود در سوریه انتخاباتی سراسری با نظارت جامعه جهانی برگزار کرد و به این ترتیب به راه حل مسالمت آمیزی در این کشور برسند. به اعتقاد آنها در صورتی که چنین چیزی حاصل شود آن گاه می توان گفت که راه حلی برای بسیاری از مسائل منطقه نیز پیدا خواهد شد. برخی می گویند حتی رسیدن به این هدف نیز مستلزم همکاری و راضی کردن ایران و روسیه است. ایرانی که روز به روز در حال قدرت گرفتن و نفوذ بیشتر است و با توجه به موفقیت هایی که می رود در یمن و لبنان به دست بیاورد، چانه زنی با آن روز به روز سخت تر می شود.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه : دوشنبه 31 شهریور 1393/باز انتشار : شنبه 5 مهر 1393