هزینه‌ حفظ ایران پشت میز مذاکره

دیپلماسی ایرانی: این سطور در حالی نوشته شده اند که کاخ سفید همچنان به گفت وگوهای خود با ایران ادامه می دهد. بله، در سیاست همه چیز اتفاق می افتد. آن چه در وین اتفاق افتاد نشان می دهد که طرف های مذاکره کننده در وین بر سر برنامه هسته ای ایران به تهران فرصت تازه ای داده اند تا مذاکرات ادامه یابد. به عبارت دیگر کشورهای 1+5 (یعنی پنج کشور عضو شورای امنیت به اضافه آلمان) همه تلاش خود را کردند تا تهران را پشت میز مذاکره نگه دارند.

در مقابل نگه داشتن ایران پشت میز مذاکره هزینه هایی هم دارد، و شاید در این بازار پر زد و خورد منطقه ای این هزینه ها سخت ترین و مهمترین آنها برای غربی ها باشد. ظاهر امر این است که ایران را پشت میز مذاکره برای ادامه مناقشه های بین المللی بر سر برنامه هسته ای اش نگه داشته اند. اما حقیقت این است که در پشت پرده آنها به ایران نیاز دارند و برای همین تلاش می کنند که آن را پشت میز مذاکره نگه دارند. علی رغم این که مصالح امریکا در منطقه متناقض و در عین حال به هم پیوسته است، تهران نقشی متوازن در منطقه ایفا می کند.

جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، به گفته یک منبع بریتانیایی، چند جلسه طولانی با همتای ایرانی اش برگزار کرد که در طول همه این مذاکرات دو طرف به دنبال راهکاری برای حل اختلافات، کاهش مشکلات و به نتیجه رسیدن مذاکرات بودند. در حالی که ایران بر پایداری خود تاکید می کرد و می گفت که حاضر به تسلیم در برابر قدرت های خارجی نیست؛ در مقابل جان کری نیز به تهران هشدار می داد که مذاکرات نمی توانند تا ابد ادامه یابند اما تاکید می کرد که فرصت برای ادامه مذاکرات وجود دارد و امیدوار است که بتواند در آخر با ایران به توافق برسد.

کاخ سفید و هم پیمانان آنها به خوبی اهمیت ایران و نقش موازنه ای آن در خاورمیانه به ویژه در وضعیت فعلی آن را به خوبی درک می کنند. آنها خوب می دانند که ایران چه نقشی موثر و تعیین کننده در عراق و سوریه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و افغانستان دارد و درک می کنند که ضرورت دارد با تهران برای جلب رضایتش برای همکاری راه بیایند.

در وضعیت فعلی ایران و امریکا و 5 کشور دیگر بر سر نحوه ادامه برنامه هسته ای ایران اختلاف نظر دارند و هنوز نتوانسته اند به راه حلی برای حل این اختلافات برسند. کاترین اشتون، مذاکره کننده امریکایی نماینده گروه 1+5 در مذاکره با ایران است. او به روشنی می گوید که سقف مجاز برای غنی سازی اورانیوم به ایران محور اختلافات تهران با طرف های مذاکره کننده است.

به رغم این که دو طرف نمی خواهند به طور علنی درباره آن صحبت کنند، اما هر دو درک می کنند که هزینه تمدید مذاکرات به پای هر دو طرف نوشته می شود، چرا که پرونده های بسیار دیگری به غیر از پرونده هسته ای ایران وجود دارد که هنوز مورد مذاکره قرار نگرفته است و دو طرف به مذاکره بر سر آنها نیاز دارند. در راس آنها وضعیت امنیتی و سیاسی جاری در سوریه و عراق و ضرورت اتخاذ تصمیم های ملموس برای توقف پیشروی های گروه های تروریستی برای رسیدن به پایتخت های این دو کشور به ویژه بغداد است. این بدان معنا است که تهران عملا مسئولیت حفاظت از ثبات در این منطقه را به جای ایالات متحده امریکا که طرح عقب نشینی نظامی از منطقه را در دستور کار خود قرار داده است، به عهده می گیرد.

در سایه وضعیت فعلی روشن است که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا به هیچ وجه تصمیم ندارد در هیچ حالتی نیروهای نظامی امریکایی را به عراق بازگرداند. کما این که ایالات متحده امریکا اصرار دارد برنامه عقب نشینی نیروهای خود از افغانستان را نیز پیش ببرد و انتظار می رود ظرف 7 ماه آینده نیروهای امریکایی به طور کامل خاک افغانستان را ترک کنند. اکنون کاملا روشن شده است که با خروج کارشناسان امریکایی کارشناسان ایرانی جای آنها را در افغانستان می گیرند همان طور که در عراق گرفته اند.

واشنگتن این گونه می بیند که تهران نقشی مهم در طبقه بندی های امنیتی افغانستان دارد و در قابل نفوذ پاکستان در این کشور موازنه ای عملی ایفا می کند. برای همین هم زمان با عقب نشینی نیروهای غربی از افغانستان جلب نظر موافق ایران بسیار مهم است. کما این که به نقش موثر ایران در جلوگیری از پیشروی داعش در سوریه و سقوط بشار اسد در این کشور نیز کاملا واقف است و خوب می داند که تهران و حزب الله چه نقشی مهم در حفظ موازنه های سیاسی هم در سوریه و هم در لبنان دارند. همه این مسائل سبب شده است تا امریکایی ها به این نتیجه برسند که «هماهنگی با تهران امری حیاتی برای مصالح امریکا» محسوب می شود. این چیزی است که می توان از بده بستان های سیاسی در منطقه و ارتباطات آنها با تمدید مذاکرات گروه 1+5 با ایران برداشت کرد.

منبع: الحیات/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11