وابستگی استراتژیک شیعیان به ایران

دیپلماسی ایرانی: مسئول اداره سوم کاخ سفید که از نزدیک موضوع عراق را دنبال می کند، درباره تحولات جاری در این کشور گفت: «برایت از وضعیت سنی ها گفتم. از سویی اهمالی نسبت به آنها از سوی شیعیان وجود دارد. نقش سنی ها متزلزل است. شاید این نقش قبلا مشخص نبود ولی الآن کاملا روشن شده که کاملا متزلزل است.»

از او پرسیدم: نظرت درباره ایران و عراق، دو کشور بزرگ همسایه عراق که بیشترین تاثیر را بر آن می گذارند، چیست؟ آیا در عراق کشوری با دولت مرکزی یا فدرالی یا کنفدرالی تشکیل خواهد شد یا این که رسما تجزیه خواهد شد؟ به ویژه که بعد از سقوط صدام حسین، از بیش از یک دهه قبل تا کنون، به این سمت حرکت کرده است؟

جواب داد: «پاسخ به این سوال سخت و پیچیده و چندوجهی است. ایران در عراق نفوذ دارد برای این که اکثریت ملت عراق شیعه هستند، و شاید به این دلیل دیگر که کردها نیز با ایران روابط بسیار خوبی دارند. شیعیان عراق عرب هستند. اما در وضعیت فعلی این موضوع مذهبی است که موجب طغیان شده، شاید چند سالی طول بکشد تا از این وضعیت عبور کنند. سنی ها به شیعیان ستم کردند یا لااقل خودشان این گونه می گویند و این مساله سبب شد تا به ایران مهاجرت کنند، ایران هم به آنها کمک کرد اگر چه بعضی مواقع به آنها سخت گرفت اما به هر حال آنها را آموزش داد و حمایتشان کرد و مورد حمایت مالی خود قرار داد و کاری کرد که بتوانند نقش خود را در عراق بعد از اشغال امریکا بازیابند بدون این که هیچ گونه توافقی با امریکایی ها امضا کنند. و عرب ها الآن (منظورم عرب های سنی است) در راس آنها عربستان هیچ روی خوشی به عراق و شیعیان آن نشان نداده اند. وقتی این موضوع را سید عمار حکیم، یکی از رهبران شیعه عراق به ملک عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان گفت، جواب داد: «هنوز وقتش نرسیده است.» شیعیان عراق همان طور که خودت هم گفتی، احساس می کنند که ایران عمق استراتژیکشان است. اما ترکیه به دنبال عراق یکپارچه است و می خواهد حکومتی شیعی با وجود نمایندگانی از اهل تسنن و دیگران به وجود آید. آنکارا این موضوع را پنهان نمی کند. ترکیه بعد از آن که نقش منطقه ای اش که برای همه روشن است چه نقشی بود، ضعیف شد اکنون خود را برای نقش های بزرگ تر آماده می کند برای این که نقاط ضعفش را کشف کرد. طبیعتا ترکیه هم پیمان ما است و ما هم با آن هستیم و از آن حمایت می کنیم اما با انتخاب های خوب آن.» 

سپس از او درباره سفر اخیر باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا از عربستان سعودی به ویژه بعد از این که از برخی افراد مطلع شنیدم که بر سر آن دو دسته شده اند، پرسیدم، گفتم بعضی از امریکایی ها معتقدند که اوباما در رابطه با عربستان موفق بوده در حالی که بعضی دیگر سیاست های او را شکست خورده می دانند. جواب داد: «قطعا موفقیت آمیز بود. اما کسانی که درباره شکست او صحبت می کنند همانند همیشه وارد جزئیات صحبت های او با روسای جمهور و پادشاه ها نمی شوند. سفرش موفقیت آمیز بود و در آن بر صداقت و همکاری دو طرف تاکید شد، همچنین در خلال آن بر استراتژی هم پیمانی و همکاری های میان عربستان و ایالات متحده صحبت شد. همچنین مشکلات و تهدیدها و اختلاف نظرها هم بیان شدند و دو طرف به این تفاهم رسیدند که به تماس های خود با هدف رسیدن به یک راه حلی برای بحران ها ادامه دهند. تماس ها میان ریاض و واشنگتن در تمام سطوح ادامه دارند. البته اوباما وارد جزئیات اختلاف ها حول بعضی از امور مختلف از جمله دادن سلاح به مخالفان سوری نشد. قطعا دو طرف مواضع مشابهی در قبال موضوع مذکور دارند و بر سر موضوعات دیگر مرتبط با سیاست های حکومت اسد هم نظر هستند. اما ایالات متحده نمی خواهد وارد راه حل مستقیم نظامی بحران سوریه شود. امریکا می خواهد به راه حل سیاسی با همکاری همه گروه ها ادامه دهد. اما این رویکرد به یک استراتژی واحد که اهداف هر دو کشور را تامین کند، نمی رسد.»

وی در ادامه افزود: «عربستان سعودی معتقد است که برخی مشکلات از سوی ایران آمده است در حالی که امریکا عکس آن را اعتقاد دارد و می گوید که باید از این فرصت استفاده کرد. کمک های مالی به مخالفان در سوریه می شود و ما می ترسیم که این پول هال به تندروها برسند. اما می دانیم که عربستان بر روی آن کار می کند و تا اندازه ای راه های رسیدن پول به تندروها را بسته است. این را هم می دانیم که ملک عبدالله توانست تغییرات مهمی در کشور ایجاد کند و در طول 10 سال حکومتش نیز اصلاحات جزئی انجام داده است. او مرحله تغییر را رهبری می کند و به دنبال مرحله بعد از آن است. نسل جدیدی در راه است. قطعا رقابتی میان فرزندان این نسل بر سر قدرت وجود دارد، و این امر طبیعی است. اما هشدار بر سر جانشینی را ملک عبدالله کاملا جدی گرفته است. و این فقط شامل تعیین فرزندانش برای مراکز مهم قدرت نمی شود بلکه شامل انتخاب فرزندان برادرانش و نوه هایش نیز می شود. مساله مهم ادامه ثبات در عربستان است و این که اتفاقی در منطقه شرقی آن نیفتد.»

از او پرسیدم: «آیا اوضاع در کویت نگرانت کرده است؟» جواب داد: «نه، از لحاظ سیاسی چیزی مثل بی ثباتی وجود دارد که مسئولان تلاش می کنند آن را رفع کنند. اما از لحاظ امنیتی و تروریستی هیچ دلیلی برای نگرانی نمی بینم.»

نظر دادم: «از بعضی ها در واشنگتن شنیدم که کویت به زودی شاهد انفجارها و کارهای تروریستی خواهد بود.»

منبع: النهار/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 2 تیر 1393/ باز انتشار : شنبه 7 تیر 1393