خطر ربایش گردشگران ایرانی

معاون گردشگری کشور نسبت به خطر ربایش گردشگران ایرانی توسط کشورهای اطراف، هشدار جدی داد.

این تنها یک جمله ی هشداردهنده از گفت وگوی کمتر محافظه کارانه ی دیپلماتی است که حدود شش ماه پیش با حکم محمدعلی نجفی - رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - بر کرسی معاونت گردشگری تکیه زد تا این بار روابط بین المللی را از دریچه ی گردشگری تجربه کند و حالا تأکید اصلی اش این است که «گردشگری محل تسویه حساب های سیاسی نیست.»

«مرتضی رحمانی موحد» در یک بعدازظهر بهاری به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) آمد و در گفت وگویی که نزدیک به سه ساعت طول کشید، درباره ی جریان ها و دیدگاه های مخالفی که در چند دهه ی اخیر مانع توسعه ی گردشگری شده است، خطر ربایش گردشگران ایرانی توسط کشورهای اطراف ایران، مواضع و برخوردهای نهادهای امنیتی، انتظامی و قانون گذار نسبت به گردشگری، تبلیغات و همچنین تناقض های زیرساختی در حوزه ی گردشگری و گرانی هزینه ی سفر، در جایگاه یک مقام مسوول و سیاست گذار، اظهار نظر کرد و به پرسش های خبرنگاران ایسنا پاسخ داد.

خطر در کمین گردشگری ایران

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره ی هشداری که نسبت به جذب گردشگران ایرانی به کشورهای اطراف داده، صراحتا گفت: روزی خواهد رسید که اطراف ایران ، محل تفریح مردم این سرزمین خواهد شد ، بندر «ترکمن باشی» در ترکمنستان ، بندر «آکتاو» در قزاقستان ، «باکو» در جمهوری آذربایجان ، کشور امارات و یا «استانبول» در ترکیه، این یک خطر است.

وی تصریح کرد: اگر در درون به مفاهمه ی جامع و سراسری و حمایت عمومی از این فرآیند نرسیم، از بی توجهی به حوزه های اقتصادی و فرهنگی گردشگری و توسعه ی آن ، ضربه می خوریم و به روزی می رسیم که فرزندان نسل بعدی ما، سیاحت و اوقات فراغت خود را قطعا به خارج از مرزها می برند.

او همچنین تأکید کرد: بزرگان ما باید این خطر را جدی بگیرند و برای همین باید پشتِ سر گردشگری و توسعه ی آن در داخل قرار گیرند.

گردشگری، دکانی برای مخالفان

رحمانی موحد در ادامه درباره ی جریان های مخالفی که در چند دهه ی گذشته مانع توسعه ی گردشگری شده اند، با تأکید بر این که باید تکلیف مان را با گردشگری معلوم کنیم ، به بخشی اشاره کرد که گردشگری را نه فرهنگی و نه اقتصادی می داند و از آن به عنوان یک «گرفتاری» برای صنعت گردشکری یاد و اظهار کرد: آنچه در حاشیه ی تورهای گردشگری رخ می دهد، در همه جا می تواند اتفاق بیفتد، حتا در یک پاساژ یا در ساحل ؛ اما چرا با تابلوی گردشگری ؟ به نظر می رسد اینجا، برای عده ای دکان شده است.

وی همچنین با بیان این که در کشوری با این تنوع فرهنگی و مذهبی باید تعامل فرهنگی بین مهمان و میزبان حاکم شود، گفت: اگر این اتفاق رخ ندهد، هیچ شکلی از گردشگری داخلی یا خارجی موفق نخواهد شد ، چه بسا گردشگری خارجی در معرض تهدید بیشتری از عدم توفیق این دو سازگاری قرار دارد.

رحمانی موحد بیان کرد: ممکن است در گردشگری داخلی وساطت هایی شود و مشکلات آن از این راه، حل شود ؛ اما در گردشگری خارجی وساطتی وجود ندارد . در هر حال، اگر هویت ایرانی و اسلامی محور تعامل نباشد، هیچ وقت این تنوع ، تحرک و تردد را به معنای گردشگری نخواهیم داشت.

او در عین حال اظهار کرد: تعداد آن هایی که گردشگری را قبول ندارند، در کشور ما زیاد نیستند ، مثلا از منظر این گروه، اشخاصی که به آنتالیا سفر می کنند، مطلوب جلوه نمی کند، در حالی که شاید این انتخاب نه با هدف بی بندوباری، بلکه از سر ناگزیری یا سلیقه بوده است ، یعنی شخصی 5 / 1 میلیون تومان داشته و می خواسته بین کیش و آنتالیا ، یکی را انتخاب کند و پس از بررسی عوامل مختلف به این نتیجه می رسد که به آنتالیا برود. مخالفت با این گردشگران حتا در داخل سیستم دولت یا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم وجود دارد.

چرا «نخجوان» با یک خیابان جذاب است؟

او همچنین گفت: عده ای هستند که می گویند با گردشگر خروجی مقابله کنید ، چرا باید این کار را انجام دهیم ، وقتی زیرساخت های داخلی با این تنوع مالی افراد جامعه ، قابل استفاده نیست؟! به طبع، در چنین شرایطی این انتظار را باید داشت که ایرانی ها از سوی بازارهای دیگر جذب شوند ، مثلا «کردستان» عراق چه چیزی دارد که تعدادی از ایران به آنجا می روند یا «نخجوان» در جمهوری آذربایجان که یک خیابان بیشتر نیست . هرچند حالا زیرساخت های بهتری را ایجاد کرده اند.

معاون گردشگری سپس با بیان این که گردشگری در کشور ما بیشتر مدیریت هماهنگی است تا اجرا ، اظهار کرد: طبق مصوبه ی دولت، 19 دستگاه کانون ملی گردشگری هستند و 59 دستگاه و تشکل، مستقیم و غیرمستقیم با گردشگری درارتباطند ، واقعا کار سختی است که برای گردشگری یک متولی تعیین کنیم. من به عنوان یک مقام گردشگری فقط می توانم در افکار مردم تأثیرگذار باشم ، آرام آرام فرهنگ سازی و اطلاع رسانی کنم و به ترغیب سرمایه گذاران بپردازم و مقاصد را معرفی کنم ؛ اما مهم ترین و موثرترین عاملی که گردشگر را در مقصد می تواند راضی کند ، جامعه ی میزبان است.

وی با بیان این که برخورد و تعامل درست جامعه ی میزبان با گردشگر سبب رفت وآمد بیشتر در آن مقصد خواهد شد ، افزود: در برقراری این تعامل چه کسانی تأثیرگذارند ، آیا این در اختیار دولت است ؟ خیر.

مقام معظم رهبری حامی گردشگری است، پس مشکل چیست؟

او با تأکید بر ضرورت وجود اهتمام جدی تر در حوزه ی گردشگری، گفت: در سطوح رسمی و کلان مملکت برای حمایت از گردشگری ، هیچ مشکلی نداریم ، مقام معظم رهبری و رییس جمهور در این باره مکرر صحبت و تأکید کرده اند و حالا باید اطلاع رسانی را بیشتر کنیم که بخشی از آن، به سازمان متولی گردشگری مربوط می شود، باید تماس های مان را با نیروهای اثرگذار منطقه ای ، ملی و محلی بیشتر کنیم و دیدگاه های مان را شرح دهیم.

نمایندگان مجلس؛ جریان مخالف یا موافق گردشگری؟

معاون گردشگری در ادامه به جریان های اثرگذار داخل کشور بر ورود گردشگران خارجی و طرح دو فوریتی برای انگشت نگاری از اتباع اروپایی که اخیرا نمایندگان مجلس در اقدامی مقابله جویانه با بیانیه ی اخیر پارلمان اروپا ارائه کرده اند ، اشاره و اظهار کرد: در سال، 180هزار گردشگر از کشورهای ثروتمند به ایران سفر می کنند و در مقابل، یک میلیون و 800هزار عراقی به ایران می آیند، پولی که آن 180هزار نفر در ایران خرج می کنند، بیشتر از آن جمعیت میلیونی است که از عراق می آیند. البته توجه به توسعه ی گردشگری زیارتی و محتوای فرهنگی آن و جذب میلیون ها شیعه از سراسر جهان به سمت زیارت شهرهای مذهبی کشورمان، یک راهبرد استراتژیک برای سازمان است که بیشتر با اهداف فرهنگی و تأثیرگذاری انجام می شود؛ اما اگر قرار است گردشگر خارجی برای تقویت اقتصاد ملی به ایران جذب کنیم، باید از همین کشورهای ثروتمند اروپایی باشد که حالا قصد برای انگشت نگاری از آن ها شده است. ما با این کار فقط خودمان را محدود می کنیم.

وی این اقدام نمایندگان مجلس را نمونه ای از آن جریان های اثرگذار بر گردشگری دانست و ادامه داد: ما قبلا هم طرح انگشت نگاری را در برخی کشورها اجرا می کردیم ؛ اما قانونی برای آن وجود نداشت ، حالا اگر به قانون کلی کشور تبدیل شود، این مقامات اروپایی نیستند که چیزی را از دست می دهند، چراکه به جای ایران ، کشور دیگری انتخاب می شود؛ این ما هستیم که با چنین تصمیم هایی فرصت دیدار مردم این کشورها را برای خودمان محدود می کنیم.

رحمانی موحد با تأکید بر این که گردشگری حوزه ی تسویه حساب های سیاسی نیست ، یادآوری کرد: گردشگری تنها بخشی است که دقیقا به شعار امسال برمی گردد، چراکه هم حوزه اقتصاد وهم فرهنگ را شامل می شود و اگر سفر یک گردشگر در ایران به خوبی اجرا شود ، او به پیام رسان فرهنگی ایران تبدیل خواهد شد.

برخوردهای سلیقه ای آزاردهنده تر از جریان های مخالف است

او با اعتقاد به این که نگاه ها و جریان های فکری مختلف درباره ی گردشگری را با گفتمان و تعامل ، بدون پاک کردن صورت مسأله و صحبت از موضع بالا می توان حل کرد ، تأکید کرد: قانون و مقام بالادستی و چارچوب های ما در رعایت منافع ملی، کاملا مشخص است و من هیچ یک را در سیاستگذاری و اعمال نظر مورد تعرض و اشکال قرار نمی دهم؛ اما همه ی این ها فقط 20 درصد کار را شامل می شود ، 80 درصد دیگر، اعمال سلیقه های مختلف است که ما را آزار می دهد، مثلا فرمانده راهور ناجا به استان ها دستور می دهد اتوبوس گردشگران به شهر وارد شود ؛ اما فرمانده استان زیر بار نمی رود، در حالی که اگر هر کسی وظایف خود را مطابق قانون انجام دهد، هیچ مشکلی نخواهیم داشت.

معاون گردشگری در ادامه درباره ی تعامل با نهادهای اثرگذار که در عین حالی که ظاهرا جزو جریان های فکری مخالف با گردشگری هستند ، برخوردهای سلیقه ای هم دارند ، گفت: ما این تعامل را شروع کرده ایم ، سه ماه پیش، با معاون امنیتی - انتظامی وزارت کشور درباره ی ضرورت هماهنگی دستگاه های انتظامی و امنیتی برای توفیق گردشگری صحبت کردیم که او هم کاملا با این موضوع موافق بود. بنابراین فهرستی از مشکلات را ارائه کردیم که امیدواریم ابتدای امسال به آن ها رسیدگی شود.

وی بیان کرد: برای درگیر نشدن این موضوع با برخوردهای سلیقه ای نیز فرمولی را در نظر گرفته ایم، چون در سیستم من، کار ناتمام وجود ندارد ، کار باید تعیین تکلیف شود. این توافق ما بوده است و پیگیر آن هستیم و کار را رها نمی کنیم، اگر کار انجام نشد به مکانیزم بالاتر اطلاع می دهیم. خوشبختانه همیت و پشتکار آقای سلطانی فر - رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - روحیه ی ما در این زمینه تقویت می کند.

این استخوان را نمی شود لای زخم نگه داشت

او تأکید کرد: ما باید یک دفعه در مناسبات خود بازبینی کنیم ، مناسبات اعضای خانواده ی گردشگر در سال های اخیر ، دچار و دستخوش تغییرات و تحولات بی پایه و غیرکارشناسی شده است. این مناسبات باید به منطق درست آن برگردد.

معاون گردشگری کل کشور ادامه داد: باید تکلیف با گردشگری مشخص شود ، اگر موافق اند با چه رویکردی و اگر مخالف اند به چه دلیلی. این استخوان را نمی شود لای زخم نگه داشت، من در مدیریتم موافق تعیین تکلیف گردشگری با معضلات هستم.

با فرمان 30 سال پیش دیگر نمی توان جلو رفت

او همچنین با تأکید بر این که مناسبت ما در حوزه ی انتظامی گردشگری نیز باید بازبینی شود ، افزود: آیین نامه های این بخش به 30 سال پیش مربوط است، دوره ی ابتدای شکل گیری نظام، زمانی که نگاه ها و شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه ، شکل دیگری بود . اکنون با تحولات بسیاری روبه رو شده ایم و دیگر نمی توان با فرمان 30 سال پیش، جلو رفت.

وزارت اطلاعات لغو ویزا با 13 کشور را پیشنهاد کرد

رحمانی موحد همچنین با دفاع از موضع وزارت اطلاعات نسبت به گردشگری، گفت: در کارگروه تسهیل و لغو روادید، وزارت اطلاعات یکی از همراه ترین دستگاه های حاضر بود. آن ها نام 13 کشور را برای لغو روادید پیشنهاد کردند. وزارت اطلاعات به سرعت این آمادگی را دارد تا تعاملات و مناسباتش در موضوع گردشگری بازبینی شود.

او در حالی که غیرمستقیم به یکی از بخشنامه های دفتر هماهنگی معاونت گردشگری، مربوط به اعمال محدودیت برای گردشگرانی که با وسایل نقلیه ی شخصی خود به ایران سفر می کنند، اشاره می کرد، افزود: اصلا زیبنده ی جمهوری اسلامی با این امنیت و اقتدار نیست که اگر یک زوج با ماشین خود به ایران سفر کردند ، حتما یک راهنمای تور هم از ابتدا تا انتهای سفر ، آن ها را همراهی کند.

بهانه نمی پذیریم؛ همه ی محدودیت ها و سیاست ها را ما ابلاغ می کنیم

وی همچنین در واکنش به بخشنامه هایی که هر از گاهی خارج از سیاست های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و از سوی نهادهای مختلف با موضوع گردشگری صادر می شود و مجریان تور و گردشگران خارجی ملزم به اجرای آن ها می شوند، تأکید کرد: سیاست های گردشگری را معاونت گردشگری ابلاغ می کند ، هرچه محدودیت و توسعه است، ما باید اعلام کنیم و غیر از این ، هیچ بهانه ای را نمی پذیریم. اگر هم دستگاهی، نظری در این حوزه دارد باید صحبت کنیم و تصمیم مشترک مان را اعلام کنیم.

رحمانی موحد افزود: دولت برای تمام دستگاه ها ، مکانیزم تعریف کرده است و طبق آن ، هیچ دستگاهی نمی تواند در موضوع گردشگری اعمال نظر کند و خود را متولی آن بداند ، بحث ما گردشگری است نه اتباع بیگانه. اتباع بیگانه متولی خاص خود را دارد که طبق مکانیزم تعریف شده، اختیار اعمال نظر درباره ی آن را هم دارد.

این روش اداره ی امور نیست

او با بیان این که تمام وظایف ذاتی و ساختاری معاونت گردشگری به خودش برمی گردد ، گفت: گردشگری یک متولی دارد و آن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است و هر کسی در این باره نظری دارد، باید رسما به ما ابلاغ کند، مثلا به تازگی نیروی انتظامی مصاحبه ای داشته که در آن اعلام کرده با تورهای خلاف برخورد می کند، این در حالی است که در طول شش ماه مسوولیتم ، حتا یک گزارش از طرف فرمانده ی نیروی انتظامی یا معاون او درباره ی تخلف تورها دریافت نکرده ایم.

وی اظهار کرد: ما باید عادت کنیم از شفاهی حرف زدن و گفتار بدون عقوبت خودداری کنیم. همه چیز باید شفاف باشد. اگر آژانس یا توری تخلف کرده است، کتبی همراه اسناد و مدارک به ما اعلام کنند تا ما هم برخورد کنیم. مطلوب نیست که از طریق رسانه ها با هم صحبت کنیم.

معاون گردشگری تأکید کرد: وقتی نتوانیم با هم صحبت کنیم ، مطالب مان را در رسانه ها منتشر می کنیم ، این که روش اداره ی امور نیست.

او ادامه داد: ما ساز و کار قانونی برای بررسی مسائل و گفت وگو داریم، فقط کافی است سطح مشارکت خود را تعیین کنیم و با حضور در جلسات و گفتمان، مشکلات را از پیش رو برداریم.

معاون گردشگری در پاسخ به این نگرش که برخی دستگاه ها و نهادها، خود را در جایگاهی نمی دانند که با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وارد تعامل شوند یا مسائل را به آن ها اطلاع دهند و ترجیح می دهند راسا اعمال نظر یا برخورد کنند، گفت: این بالاتر یا پایین تر بودن را حرف تعیین نمی کند ، قانون تعیین می کند. دولت «ستاد هماهنگی خدمات سفر» را تصویب کرد که اعضای آن هم مشخص است. اگر عضوی از این ستاد ، کمتر یا بیشتر ظاهر شود، من برای مدتی آن ها را مدیریت و همراهی می کنم، وقتی کار انجام نشد ، گزارش را به مقام بالاتر یا در نهایت، به رییس جمهور ارجاع می دهم ، بیشتر از این، کاری نمی توانم انجام دهم و وظیفه ای ندارم.

من حرف اول و آخر را نمی زنم

رحمانی موحد اضافه کرد: من نمی گویم معاون گردشگری، حرف اول و آخر را می زند ، من میزبان 59 دستگاه ، نهاد و تشکلی هستم که در این حوزه خدمت می کنند و محترمانه و دوستانه دست همه آن ها را می فشارم، چون اگر گردشگری را با هم اداره کنیم، قطعا از تبعات و تأثیرات منفی آن کاسته می شود و تبعات اقتصادی و حوزه ی نفوذ و توسعه اش بیشتر خواهد شد و همراهان بیشتری پیدا خواهد کرد.