تداوم سیاست تکمیل متقابل

 نویسنده: رضا مهدی*

دیپلماسی ایرانی: در پی استعفای تیگران سرکیسیان نخست وزیر جمهوری ارمنستان در تاریخ 14 فروردین ماه جاری( 3  آوریل 2014) صاحبنظران و  کارشناسان مسایل سیاسی در تحلیل موضوع ، برخی عوامل(فشار احزاب سیاسی، نارضایتی از برنامه های اقتصادی، حرکت در جهت اتحادیه گمرکی اوراسیا و..) را در استعفای نخست وزیر دخیل می دانند .انتظار این است که با استعفای نخست وزیر ،سیاست ها و برنامه کاری دولت دستخوش تغییر و تحولات اساسی گردد، چرا که کنار رفتن نخست وزیر از این سمت، به معنای تغییر اعضای کابینه  می باشد .طبق قانون اساسی ارمنستان،پس از قبول استعفای نخست وزیر توسط رئیس جمهور، قدم بعدی آن است که  رئیس جمهور این کشور ظرف ده روز  پس از مشورت و رایزنی با احزاب پارلمانی و فراکسیونهای آنها در مجلس ملی ( اعم از حزب حاکم جمهوری خواه ارمنستان و احزاب مخالف) فردی را به عنوان نخست وزیر جدید تعیین نماید.نخست وزیر جدید نیز بیست روز مهلت دارد تا کابینه جدید را تشکیل دهد.

-از نظر سیاسی، ارمنستان وارد دوره جدیدی از تغییر و تحولات خواهد شد. احزاب ،گروه های ذی نفوذ  و توده مردم مطالباتی از دولت دارند. در این بستر، تعامل دولت جدید با این گروه ها و توجه به مطالبات مردمی حائز اهمیت می باشد. مسأله دیگر آن است که نخست وزیر جدید ، مسئولیت خود را در برهه حساسی آغاز خواهد کرد که ارمنستان روند عضویت در اتحادیه گمرکی اوراسیا را طی می کند و قرار است در ماه می سال جاری میلادی ( به رغم برخی مخالفتهای داخلی) به این اتحادیه بپیوندد. همچنین،  قانون بازنشستگی  که با مخالفت احزاب و گروه های مردمی مواجه است، یکی دیگر از چالش های پیش رو دولت جدید خواهد بود.بهبود وضعیت اقتصادی، ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت بی رویه، از مطالبات مهم مردم می باشد و انتظار دارند که این موارد مورد توجه دولت قرار گیرد.

-گرچه یک بحران و تغییر ناگهانی در سیاست خارجی ارمنستان پیش بینی نمی شود، اما به هر حال،  دولت جدید در داخل با فشار احزاب و گروه های سیاسی روبرو خواهد شد، بویژه که انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 میلادی در پیش است و همه احزاب و گروه های ذینفوذ بدنبال سهم خواهی و ارتقای جایگاه خود در انتخابات مذکور می باشند.

-پس از نشست حزب حاکم جمهوری خواه ارمنستان در تاریخ 14 فروردین ماه جاری، تیگران سرکیسیان درآستانه ششمین سال نخست وزیری ،استعفای خود  را به سرژ سرکیسیان رئیس جمهور  و رئیس حزب حاکم ارائه داد که مورد قبول قرار گرفت. در این شرایط، رئیس جمهور باید با توجه به ملاحظات داخلی و خارجی ، اقدام به تعیین نخست وزیر جدید  نماید.

 گمانه زنی در خصوص نامزدهای احتمالی پست نخست وزیری:

-در محافل سیاسی و نیز فضای رسانه ها از چهره های مختلف  از جمله افراد زیر به عنوان گزینه های احتمالی نخست وزیر جدید ارمنستان نام برده می شود:

-سیران اوهانیان وزیر دفاع: اوهانیان فرد مورد اعتماد رئیس جمهور به عنوان تنها سیاستمدار غیر حرفه ای و یک شخص منضبط  ، می تواند در بهبود وجهه دولت مؤثر باشد.اما محبوبیت بالای وی نیز می تواند به عنوان تهدیدی برای افرادی که قصد نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 را دارند، به حساب آید.

-ویگن سرکیسیان، رئیس نهاد ریاست جمهوری:  ویگن سرکیسیان مورد اعتماد بعضی از حلقه اطراف رئیس جمهور و تحصیل کرده آمریکا است.اما جوانی و کم تجربگی سیاسی ، شانس وی برای احراز این سمت را کاهش می دهد.

-آرمن گئورگیان،معاون نخست وزیر و وزیر مدیریت مناطق:گئورگیان، سیاستمدار کهنه کار و فرد توانمندی است، با ین حال، برخی رسانه ها، اتهاماتی در رابطه با فساد نسبت به او مطرح  کرده اند. روابط  گذشته گئورگیان با روبرت کوچاریان، رئیس جمهور سابق نیز از دیگر مواردی است که گفته می شود احتمالا شانس وی برای پست نخست وزیری را کاهش خواهد داد.

-ولادیمیر گاسپاریان، رئیس پلیس ارمنستان:ارتقای سریع جایگاه رئیس پلیس به اعتماد رئیس جمهور به وی بر می گردد. گاسپاریان می تواند ضمن برقراری نظم و قانون ،ترسیم چهره ضد فساد بودن دولت را تقویت  نماید. اما ورای اعتماد رئیس جمهور به وی، گاسپاریان، از حمایت سیاسی لازم برخوردار نیست و بعضی ها به او به عنوان یک فرصت طلب می نگرند.

-کارن کاراپتیان،شهردار سابق ایروان و مدیر اجرایی شرکت روس گازارد :کاراپتیان به عنوان یک مدیر کاردان  و فرد تکنوکرات شهرت دارد.

-دیوید هاروتیونیان،نماینده کنونی مجلس و وزیر سابق دادگستری: هاروتیونیان به عنوان وزیر پیشین دادگستری و رئیس کمیته حقوقی  مجلس، شرایط تصدی پست نخست وزیری را دارد و  می تواند به روند اصلاحات دولتی کمک کند.اما به دلایل مختلف بعید است که برای این سمت انتخاب شود.

-هویک آبراهامیان، رئیس مجلس ملی ارمنستان: آبراهامیان از مدتها  پیش به دنبال پست نخست وزیری بوده است ، اما برای این کار، در درجه نخست باید از اعتماد کافی نزد رئیس جمهور برخوردار باشد . هویک آبراهامیان ، در زمان انتخابات ریاست جمهوری ، از سمت رئیس مجلس استعفا داد و ریاست ستاد انتخابات سرژ سرکیسیان را بر عهده گرفت.

-هرانت باگراتیان،نخست وزیر اسبق ، نماینده مجلس: باگراتیان اقتصاددان و پدر اصلاحات در زمان نخست وزیری در دهه 1990، یک فرد با تجربه برای این پست است ، اما وی اینک به عنوان یک نماینده مخالف  است و در انتخابات فوریه 2013 نیز در مقابل رئیس جمهور ( سرژ سرکیسیان )کاندیدا شده بود. با این وضعیت، انتخاب وی به عنوان نخست وزیر بعید بنظر می رسد.

-روبرت کوچاریان، رئیس جمهور سابق: روبرت کوچاریان،چهره متنفذ سیاسی است . برخی معتقدند به دلایل مختلف سیاسی از جمله حوادث بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 2008 ارمنستان بعید است که در شرایط کنونی پا به این عرصه بگذارد.

-دیگر افراد:

نتیجه :

-ذکر نام بعضی از مقامات و چهره های سیاسی ارمنستان برای پست نخست وزیری ، گمانه زنی هایی است که در محافل سیاسی  و رسانه های ارمنی مطرح شده است . بی شک عوامل مختلفی در استعفای نخست وزیر ارمنستان تأثیر گذار بوده اند،اما با توجه به وضعیت داخلی و شرایط خارجی ارمنستان ، مهمتر از استعفای نخست وزیرفعلی ، انتخاب نخست وزیر جدید برای این کشور است (که به زودی اتفاق خواهد افتاد).افرادی که از آنها به عنوان گزینه های احتمالی نخست وزیر نام برده می شود ، هریک دارای قابلیتها و توانمندیها و سوابقی متفاوت بوده و دارای دیدگاهای خاص خود می باشند. از نظر اصولی باید فردی به عنوان نخست وزیر انتخاب شود که مورد اعتماد رئیس جمهور بوده ، و حتی الامکان از حمایت احزاب و گروه های سیاسی برخوردار و در اجتماع، اتهام سنگینی متوجه او نباشد.همچنین این فرد بایستی قادر باشد که با چالش های پیش رو دست و پنجه نرم کند. از طرفی اولویت سیاست خارجی ارمنستان گسترش همکاری با روسیه، آمریکا و اروپا می باشد.نخست وزیر جدید باید فردی باشد که  ملاحظات شرکای استرتژیک ارمنستان را مد نظر قرار دهد.

از گزینه های احتمالی که از آنها برای پست نخست وزیری نام برده شد، سیران اوهانیان وزیر دفاع، دوست و همرزم سرژ کیسیان است که از محبوبیت بالایی نیز برخوردار است.کارن کاراپتیان شهردار سابق ایروان و رئیس شرکت روس گازارد از چهره های تکنوکراتی است که ارتباط نزدیکی با روسیه دارد . نقش بسیار مهم روسیه هم در سیاست خارجی ارمنستان قابل کتمان نیست .هویک آبراهامیان رئیس قوه مقننه ارمنستان جایگاه مهمی در حاکمیت ارمنستان دارد و از افراد شاخص حزب جمهوری خواه محسوب می شود.وی رابطه خوبی با حزب ارمنستان شکوفا ( دومین حزب قدرتمند ارمنستان) دارد. برای انتخاب نخست وزیر، علاوه بر مسایل و ملاحظات داخلی، عوامل خارجی تأثیرگذار بر سیاست خارجی و امنیت ملی ارمنستان نیز مدنظر قرار خواهد گرفت.در حال حاضر گرچه فرد ایده آل برای تصدی پست نخست وزیری در کادر حزب جمهوری خواه وجود ندارد، اما چنانچه قرار باشد نخست وزیر از بین گزینه های درون حزبی و مرتبط با حزب جمهوری خواه انتخاب شود، به دلایل فوق الذکر، سرژ سرکیسیان گزینه پیشنهادی خود را از بین هویک آبراهامیان، کارن کاراپتیان و سیران اوهانیان انتخاب خواهد کرد. در غیر این صورت، احتمالات دیگری نیز می تواند وجود داشته باشد ،از جمله اینکه حاکمیت ارمنستان تصمیم دیگری داشته و بخواهد تیم جدیدی را روی کار بیاورد و یا در توافق با حزب ارمنستان شکوفا ، پست نخست وزیری را به این حزب بدهد و یا به دلایلی رئیس جمهور شخص معروف دیگری غیر از افراد یاد شده  و حتی چهره ای ناشناخته را بعنوان نخست وزیر تعیین نماید.با همه این اوصاف، با توجه به شرایط خاص ارمنستان( عدم وجود رابطه سیاسی با  آذربایجان و ترکیه ، مناقشه قره باغ ، وابستگی امنیتی به روسیه و...)، صرفنظر از این که چه کسی به عنوان نخست وزیر ارمنستان تعیین گردد، تغییر قابل توجهی دراولویتهای سیاست خارجی این کشور کوچک قفاز جنوبی متصور نمی باشد. لذا پیش بینی می شود که سیاست خارجی تدوین شده  که سیاست تکمیل متقابل می باشد،  کماکان در دولت جدید ارمنستان نیز ادامه یابد.

*کارشناس وزارت خارجه

انتشار اولیه: یکشنبه 24 فروردین 1393/ باز انتشار: جمعه 29 فروردین 1393