بشار اسد برنده بحران در اوکراین

دیپلماسی ایرانی : رئیس جمهور سوریه بشار اسد از مشاجره میان ایالات متحده و روسیه بر سر اوکراین بیشترین سود را می برد. به نظر می رسد که وی می تواند با استفاده بهینه از این فرصت هم مخالفان خود را سرجای خود نشانده و هم به مدت 7 سال دیگر بر مسند قدرت در کشورش تکیه بزند.

به گزارش واشنگتن پست ، پایان بی نتیجه مذاکرات ژنو در خصوص سوریه در ماه گذشته میلادی که مورد حمایت مسکو و واشنگتن هم بود به خوبی اندک روزنه موجود در خصوص یافتن راهکاری سیاسی برای پایان دادن به بحران در سوریه را هم مسدود کرد. در حالی که حامیان این کنفرانس صلح در حال حاضر به دلیل موضع گیری های متفاوت در خصوص اوکراین با هم اختلاف پیدا کرده اند ، بشار اسد تقریبا مطمن شده است که تلاش هایش برای کنترل اوضاع و بقا در قدرت به این زودی با چالشی جدی از سوی بازیگران بین المللی روبه رو نخواهد شد.

برخورد قاطع ولادیمیر پوتین با برکناری قهرآمیز ویکتور یانکوویچ در اوکراین ، بشار اسد را مطمن کرده است که می تواند بر روی حمایت های روسیه برای مبارزه با شبه نظامیان مسلح در سوری حساب باز کند.

سالم زهران روزنامه نگار مقیم دمشق که رابطه خوبی هم با دولت مرکزی دارد در این خصوص به واشنگتن پست می گوید: دولت سوریه اعتقاد دارد که اکنون روس ها پس از تجربه لیبی در گذشته و امروز در اوکراین ،  بهانه خوب و محکمی برای نگاه داشتن بشار اسد در راس قدرت در اختیار دارند. علاوه بر این دولت بشار اسد معتقد است که هرگونه تنشی در جهان که منجر به جلب توجه امریکایی ها به خود شده و توجه انها را از سوریه منحرف کند، می تواند به نفع دولت مرکزی در دمشق تمام شود.

روز جمعه با وجود گفتگوی تلفنی پوتین با رئیس جمهور ایالات متحده عملا پیشرفتی در موارد اختلافی میان دو کشور حاصل نشد. پوتین به راحتی درخواست اوباما برای عقب نشینی از کریمه در ازای عدم تحریم روسیه را رد کرده و تاکید کرد که روسیه نمی تواند صدای استمداد طلبی ساکنان کریمه از خود را نشنیده بگیرد. وی همچنین تاکید کرد که عملکرد روسیه در کریمه کاملا با قوانین بین المللی تطبیق دارد.

جنگ در سوریه تنها یکی از موارد مورد بحث در خاورمیانه است که از تضاد منافع امریکا با رقیب روزهای جنگ سرد پرده برمی دارد. البته این روزها اوکراین هم به این موارد اختلافی اضافه شده است. مذاکرات هسته ای با ایران و پرونده صلح خاورمیانه که هر دو از اولویت های دستگاه دیپلماسی باراک اوباما هستند به میزان بسیاری زیادی به همکاری های مسکو با واشنگتن ارتباط دارند. در چند ماه اخیر دو کشور عراق و مصر که سابق بر این متحدان منطقه ای امریکا به حساب می آمدند قراردادهای تسلیحاتی بسیار مهمی با مسکو امضا کرده اند. به نظر می رسد که اعرابی که سابق بر این متحد امریکا بوده اند به با توجه به موضع گیری های اوباما در خصوص بهار عربی و بی میلی او به دخالت در این مساله به این نتیجه رسیده اند که دیگر نمی توان چندان بر روی امریکا به عنوان یک منبع مطمئن  حمایتی حساب باز کرد.

بیشتر کشورهای عربی در قبال تحولات اوکراین سکوت اختیار کرده اند و در شرایطی که مواضع امریکا همچنان در خصوص این منطقه با تعلل و تزلزل همراه باشد این کشورها به سمت روسیه تمایل بیشتری پیدا خواهند کرد. روسیه برای اعراب شریکی است که هم امروز و هم فردا می توانند بر روی او حساب باز کنند. به نظر اعراب امریکا در حال تغییر رویه است .

با اینهمه به نظر می رسد که بروز تنش میان مسکو و واشنگتن بیشترین  مستقیم ترین تاثیر را بر تحولات سوریه داشته است . در جریان سه سالی که از آغاز ناآرامی ها در سوریه گذشته است ، سیاست اوباما در سوریه بر این فرض استوار بوده است که روسیه می تواند به عنوان یک شریک در رسیدن به راهکاری سیاسی برای پایان دادن به بحران در این کشور در نهایت بشار را به واگذاری قدرت متقاعد سازد. با اینهمه به نظر می رسد که زمان این قبیل خوش بینی ها گذشته است . رفتاری که پوتین در مقابل یانکوویچ از خود نشان داد بیانگر این حقیقت است که سه سال توسل به دیپلماسی در سوریه بیهوده بوده است . این مساله البته شکستی برای کاخ سفید به حساب می آید.

اگر تا پیش از داستان اوکراین ، روس ها اندک نیتی برای کمک به  امریکا در پرونده سوریه داشتند اکنون دیگر از همان روزنه کوچک امید هم خبری نیست چرا که مسکو به هیچ وجه خواهان تقدیم کردن پیروزی به اوباما در این بازده زمانی نیست. در حال حاضر دو حوزه مشترک همکاری میان روسیه و امریکا در سوریه هم به محک آزمایش گذاشته شده است : نخست بحث امحای تسلیحات شیمیایی سوریه است که روند ان تابستان گذشته با همکاری های روسیه  - امریکا در این کشور آغاز شد و دوم هم قطعنامه اخیر سازمان ملل که در آن از سوریه خواسته شده بود در روند انتقال کمک های بشردوستانه به  مردم عادی خللی ایجاد نکرده و البته از حملات علیه شهروندان غیرنظامی هم اجتناب ورزد. به نظر می رسد که بشار اسد برای تحقق هیچ کدام از این امور عجله ای ندارد. سوریه در حال حاضر از دو ضرب الاجل زمانی برای امحای کامل تسلیحات شیمیایی عبور کرده است و مسئولان سازمان ممنوعیت تکثیر تسلیحات هسته ای هم اعلام کرده اند که احتمال عبور از سومین ضرب الاجل هم وجود دارد.

بشار اسد خود را برای برگزاری انتخابات در ماه ژوئن مهیا می کند. انتخاباتی که بر مبنای قانون اساسی موجود در این کشور برگزار خواهد شد. با وجود انکه هنوز تاریخ دقیق برگزاری این انتخابات اعلام نشده و بشار هم رسما اعلام کاندیداتوری نکرده است اما مقام های دولتی سوریه دایما تاکید می کنند که انتخابات در موعد مقرر خود برگزار خواهد شد و بشار هم قطعا در این انتخابات شرکت خواهد کرد. پیشنهادی که پیش از برگزاری مذاکرات ژنو 2 در خصوص ضور ناظران بین المللی در این انتخابات داده شده بود هم اخیرا از سوی مشاور بشار اسد رده شده است . وی با رد نیاز به حضور این بازرسان تاکید کرده است که سوریه اجازه دخالت در امور داخلی خود را نمی دهد و انتخابات هم در موعد مقرر خود برگزار خواهد شد . در غیبت اصلاحات سیاسی که پیش بینی می شد میوه کنفرانس ژنو 2 سوریه باشد به نظر می رسد که بشار اسد باز هم می توان پیروزی در انتخابات با آرای 97 درصدی مردم را تکرار کند. این رقمی است که در انتخابات سال 2007 به نام بشار اسد در تاریخ سیاسی سوریه ثبت شد. در صورت تغییر در استراتژی امریکا در قبال سوریه  و حمایت بیشتر از مخالفان بشار اسد احتمال تغییر قاعده بازی به ضرر بشار هم وجود دارد. با اینهمه به نظر می رسد که در حالی که روسیه همچنان پشت بشار اسد را خالی نکرده است ، توجه امریکایی ها از پرونده سوریه منحرف شده  است .

سلمان شیخ از موسسه بروکینگز مستقر در دوحه در این خصوص می گوید : جهان به چشم ولادیمیر پوتین مانند صحنه شطرنجی است که می تواند در یک زمان واحد، دو یا سه بازی را در آن پیش ببرد. من مطمن نیستم که غرب هم بتواند اینچنین بازی کند. فکر نمی کنم که روسیه دست از حمایت از بشار بردارد. بشار هم می رود تا آنچه را که همواره در ذهن خود داشت عملی کند و انهم پیروزی در عرصه نظامی است.

انتشار اولیه: یکشنبه 18 اسفند 1392 / انتشار مجدد: 25 اسفند 1392