از دعوت وزارت امورخارجه تا تعطیلی مجلس

دیپلماسی ایرانی: شب جمعه ۱۸بهمن۱۳۹۲ در منطقه مرزی «جکیگور» استان سیستان وبلوچستان یک روز پس از مفقود شدن ۵ مرزبان، گروهک تروریستی «جیش العدل» با انتشار تصاویر مرزبان ها مسئولیت ربودن آنها را برعهده گرفت. اعضای گروهک تروریستی جیش العدل پیش از این نیز در  ماه اکتبر ، با حمله به پاسگاه مرزی سراوان ۱۴مرزبان ایرانی را به شهادت رسانده بودند. گروهک تروریستی جیش العدل با انتشار تصاویر و بیانیه ای در توییتر خود مدعی شد که «سخنان یکی از مراجع در قم بهانه این گروگانگیری» بوده است.هرچند این نخستین بار نیست که جیش العدل با ورود به خاک ایران ، چند سرباز ایرانی را می رباید اما این بار عدم به شهادت رساندن این افراد در نخستین ساعات گروگان گیری، تلاشی مضاعف را از سوی اصحاب رسانه و البته افکار عمومی برای آزاد کردن این سربازان به همراه داشته است. در شرایطی که مقام های مسئول وزارت امور خارجه و وزارت کشور اعلام کرده اند که از حداکثر توان خود برای آزادی گروگان ها استفاده می کنند اما  پیگیری های رسانه ها درباره وضعیت سربازان ربوده شده از برخی نمایندگان مجلس و مسئولان استان سیستان و بلوچستان نتایج خاصی به دنبال نداشته است. در تماس های مکرر رسانه های متفاوت با نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی ، استاندار سیستان وبلوچستان و همچنین علی اوسط هاشمی استاندار سیستان و بلوچستان  هیچ گونه اطلاع خاصی به دست نیامده است و تمام این مقام ها تنها این نکته را که ۵ مرزبان ربوده شده زنده هستند، تایید کردند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا ، در سکوت خبری " رسانه ملی " در این باره و هم زمان با تلاش های دیپلماتیک و اطلاعاتی دستگاه های مربوطه، کاربران شبکه های اجتماعی نیز دست به کار شده و با ایجاد هشتک هایی در فیس بوک و توییتر به اعتراض علیه این اقدام تروریستی پرداختند. هشتک ایجادشده، FreeIranainSoldiers # است و کابران شبکه های اجتماعی به دنبال آن هستند که با گسترش این اعتراض و بین المللی کردن این گروگانگیری، هزینه هرگونه اقدام غیرانسانی علیه سربازان مرزبان ایرانی را برای تروریست های "جیش العدل" افزایش دهند. به نظر می رسد افکار عمومی و به خصوص کابران ایرانی شبکه های اجتماعی مصمم هستند این بار با فشار خود نگذارند تروریست ها، سربازان وطن را قربانی مطامع خود کنند و این وظیفه دستگاه های مسوول را سنگین تر می کند تا این مرزبانان به سلامت به آغوش خانواده های خود بازگرداند.

 در همین حال سایت العربیه نزدیک به حکومت عربستان سعودی، مدعی شده است که "عبدالرئوف ریگی" سخنگوی گروه تروریستی جیش العدل در تماس تلفنی با آن ها، گفته که سازمان وی حاضر است پنج مرزبان ایران را در که در منطقه سرباز به اسارت گرفته با  200 زندانی بلوچ و زندانیان زن سوری (که مدعی شده  در سوریه تحت بازداشت هستند) آزاد کند. در بخشی از بیانیه گروه جیش العدل هم امده است : اگر این سربازان برای دولت ایران مهم بودند حتما تاکنون برای آزادسازی آنها اقدام می کردند. در حالی که چنین نیست. باید بگوییم که خیلی از ما بدون گناهی در زندان های ایران افتاده اند. بیایید معاوضه کنیم! اگر این سربازان برای حکومت ایران مهم هستند به خواسته جیش العدل تن بدهید! ما قبلا اعلام کردیم که برای سربازی به بلوچستان نیایید! حالا که می آیید جوابگو باشید. شما از کشتن بلوچ ها به دست این سربازان بی خبرید. جیش العدل در پایان مطالب خود تهدید می کند که سربازان سد دفاعی هستند اول سرباز را برمی داریم بعد راه باز می شود.

" دعوت " به جای " احضار "

روز یک شنبه وزارت خارجه ایران دست به کار می شود و نور محمد جدمانی، سفیر پاکستان در تهران را " دعوت " و مراتب ناخرسندی و اعتراض رسمی جمهوری اسلامی ایران را به وی ابلاغ می کند. اما استفاده از عبارت " دعوت " کمی برای فراخواندن سفیری در باره چنین موضوع ملی و امنیتی قابل تامل است. یک مقام مسئول در وزارت خارجه که نخواست نامش فاش شود در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی درباره استفاده از کلمه " دعوت " می گوید: این بر اساس یک تصمیم جمعی بوده است. گاهی برای برخی مسایل اینچنینی جلساتی برگزار می شود که برای فراخواندن سفیر از کلمه " دعوت " استفاده شود یا " احضار "؛ هرچند که  در اصل تفاوتی نمی کند. این مقام مسئول در میان گفته های خود به یک نکته اشاره می کند، اینکه " اگر یک سری اقدامات اداری شده بود، شاید کار به اینجا نمی رسید." با این حال مدیرکل غرب آسیا وزارت خارجه در دیدار با سفیر پاکستان با اشاره به وقوع چندین فقره از حوادث تروریستی در ماه های اخیر در مرزهای دو کشور و استفاده تروریست ها از خاک پاکستان، علاوه بر لزوم تضمین سلامت و بازگرداندن افراد ربوده شده، استرداد عاملان این عملیات تروریستی و هم چنین اقدام جدی دولت پاکستان در جلوگیری از تکرار این گونه حوادث در آینده را خواستار شد. علاالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس نیز در خصوص استفاده از کلمه " دعوت " می گوید: بر اساس عرف دیپلماتیک در چنین مواقعی از کلمه " احضار " استفاده می شود و شاید اینبار سلیقه وزارت خارجه بوده که از این کلمه استفاده کند.

مسئولیت حقوقی - سیاسی دولت پاکستان

پس از نام گروه تروریستی جیش العدل دومین نامی که در این پرونده به کرات به گوش می رسد نام کشور پاکستان است. کشوری که سالهاست با پدیده شوم تروریست دست و پنجه نرم می کند و البته تاکنون هم توفیق چندانی در مهار این پدیده نداشته است . پیش و پس از حادثه یازدهم سپتامبر 2001 که با حمله نیروهای القاعده به برج های دوقلو در نیویورک به تاریخی برای مبارزه با ترور تبدیل شد، پاکستان بهشتی امن برای تندروهای افراطی و جریان های رادیکال اسلامی بوده است. این تنها سربازان ایرانی نیستند که هرزچندگاهی به دلیل سهل انگاری مرزبان های پاکستانی در ممانعت از ورود جریان های تروریستی به خاک ایران قربانی می شوند چرا که این تندروهای افراطی در داخل پاکستان هم روزانه چندین عملیات تروریستی را هدایت می کنند. در شرایطی که امریکایی ها با پهبادهای بدون سرنشین خود قصد مهار جریان های افراطی را داشتند اما این استراتژی هم در این چندسال جز کشته شدن شهروندان بی گناه نتیجه دیگری به دنبال نداشته است.

متین مسلم، کارشناس امور بین المللی و امنیت بین المللی در یادداشتی با عنوان «این چه همسایگی است که پاکستان با ایران دارد؟» که در وب لاگ وی در خبرآنلاین منتشر شده است می نویسد: ایران نباید به صرف اینکه پاکستان کشوری دوست، مسلمان و همسایه اما بالقوه خطرناک، خطرساز و توزیع کننده ناامنی است، این کشور را به حال خود رها کند. نه صرفا به دلیل آنچه طی این چند روز گذشته شاهد آن بوده ایم بلکه بیشتر به دلیل آینده به شدت مخاطره انگیز منطقه و امنیت ایران که الزاما محدود به مرزهای شرقی ایران نیست و اسلام آباد مسئول مستقیم آن شناخته می شود. پاکستان کشوری رها شده است. در همین حال محمد مرزیه دادستان زاهدان در گفت و گو با سایت های خبری گفته فعلا عملیاتی برای نجات ربوده شدگان انجام نشده است و از جای آن ها نیز هنوز اطلاعی در دست نیست.

میرمحمود موسوی سفیر سابق ایران در پاکستان در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی تحرکات گروهک جیش العدل را هم دارای ابعاد داخلی و هم خارجی دانسته و می گوید: تردیدی نیست که دولت پاکستان در موضوع بخشی از حرکت ها که از خاک ان کشور صورت می گیرد از نظر سیاسی و حقوقی مسولیت دارد و باید نهایت تلاش خود را داشته باشد. از طرف دیگر باید توجه داشت که پاکستان  در منطقه بلوچستان خود بیش از ما گرفتاری دارد. آخرین مورد این حمله های تروریستی در چند روز گذشته منجر به انفجار لوله های انتقال گاز این کشور شد.

 او در ادامه با اشاره به دلایل  شکل گیری چنین ناامنی هایی در منطقه شرق کشور می گوید: عدم رسیدگی و توجه لازم به منطقه مولود شکل گیری  فضای نامناسبی در این منطقه شده و راهبردهای امنیتی که در گذشته اعمال شده نتیجه نداده است. میر محمود موسوی با بیان این مطلب که باید به ریشه مشکلات و موقعیت مرزی سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان توجه کرد گفت:  ریشه مسایل را باید در محرومیت در  حوزه های سیاسی،اجتماعی واقتصادی جستجو کرد. از این رو اگر به این ریشه ها پرداخته نشود عوامل دیگر نظیر تفاوت های قومی و مذهبی فعال خواهد شد. اگر مشکلات دیگرمنطقه یعنی قاچاق، مواد مخدر و احیانا شیطنت های بر خی قدرت های منطقه و خارج از منطقه را هم بیافزاییم اوضاع جدی و قابل تامل خواهدشد. به همین دلیل برای پیش گیری از اتفاقات مشابه یا حتی بدتر، لازم است که در سطح کلان تری به این مسایل رسیدگی شود.

مجلس در تعطیلات

نکته قابل توجه در اتفاق پیش آمده بی خبری نمایندگان مجلس از نحوه رسیدگی به ربوده شدن مرزبان های ربوده شده است. به گونه ای که حتی نمایندگان سیستان و بلوچستان نیز در گفت و گو با رسانه ها تنها به این اطلاعات که سربازان در خاک پاکستان هستند، بسنده کرده اند. علاالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی به تعطیلی مجلس اشاره و می گوید: این اتفاق در زمان تعطیلی مجلس روی داده و نمایندگان در حوزه انتخاباتی خود هستند. اما بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار داریم و آنچه عرف است، دستگاه های اطلاعاتی از کانال های رسمی و غیررسمی و دیگر نهادها از جمله وزارت خارجه در حال جمع آوری اطلاعات هستند.

یک مقام مسئول وزارت خارجه نیز در گفتگو با دیپلماسی ایرانی با اشاره به عرف دیپلماتیک برای واکنش به چنین مسائلی می گوید: ما در تهران سفیر را به عبارت خودمان دعوت و به عبارت شما احضار و تذکرات لازم را داده ایم. سفارت ما در پاکستان هم مشغول انجام ملاقات ها و امور اداری لازم برای پیشبرد مساله به شکل مسالمت امیز است. وزارت خارجه یک سازمان دیپلماتیک است. سازمان نظامی و قوه قهریه نیست. سازمان های دیگر مانند سازمان های نظامی و شبه نظامی هر کدام وظیفه ای دارند.

در حالی که گفته می شود نهادهای مختلفی از وزارت امور خارجه تا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و البته وزارت کشور درگیر این پرونده هستند اما دستاوردهای هیچ کدام از این نهادها در زنده آزاد کردن مرزبان های گروگان گرفته شده هنوز علنی نشده است .  فرمانده نیروی هوایی در هشدار به گروهک جیش العدل، بیان کرده چنانچه مویی از سر سربازان کم شود، با گره هایی که نیروی زمینی خواهد داد می توانند آن منطقه را با خاک یکسان کنند.

در عین حال دو روز بعد از اعلام ربوده شدن پنج سرباز هنگ مرزی ایران توسط گروه تروریستی "جیش العدل"، سپاه پاسدارن در توئیتر اعلام کرد که برای مقابله با این گروه تروریستی "یگان ویژه صابرین" را به منطقه اعزام کرده است. سردار "مرتضی میریان فرمانده یگان ویژه صابرین در شمال غرب و جانشین معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه در گفت و گویی که اسفند سال 91 با هفته نامه پنجره داشت، گفته بود که یگان ویژه صابرین از یگان های ویژه نیروی زمینی سپاه پاسداران است که از "زبده ترین یگان های ویژه در دنیا " به حساب می آید.

 با این حال رسانه های خارجی از جمله "المانیتور" در ادامه گزارش خود به نقش ضعیف صدا و سیما در بازتاب موضوع به گروگان گرفته شدن مرزبانان ایرانی اشاره کرده و می نویسد: آن چه بیش از پیش ایرانیان را خشمگین کرده آنست که این گروه در هر دو حادثه گروگان گیری سربازان وظیفه را به گروگان گرفته و پاسخ مناسبی نیز از سوی مسئولان دریافت نکرده اند. چهار سرباز از پنج تن به گروگان گرفته شده بودند سربازان وظیفه و در حین انجام خدمت سربازی بوده اند در حالی که یک نفر از آنان عضو رسمی ارتش بوده است.