شاید مذاکره کنندگان ایرانی همه چیز را ندانند!

دیپلماسی ایرانی: سومین دور از مذاکرات کارشناسی  و آخرین دور از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در سال 2013 در حالی در ژنو به پایان رسید که باز هم تاریخی برای اجرای توافق هسته ای مقدماتی 24 نوامبر تعیین نشد. هرچند برخی دیپلمات های ایرانی می گویند این توافق در دهه سوم ماه جاری میلادی اجرا می شود، هنوز طرف غربی آن را تایید نکرده است. با این حال برخی گمانه زنی ها تاریخ 20 ژانویه را برای اجرای این توافقنامه مطرح می کند، زیرا پیش از آن یک نشست در اتحادیه اروپا برگزار می شود که می تواند با بررسی روند لغو تحریم هایی ایران به اجرایی شدن توافق ژنو کمک کند.

گزارش ها حاکی از آن است که مانند گذشته اختلاف نظرهایی بین دیپلمات های ایرانی و غربی وجود دارد و باوجود نزدیک تر شدن مواضع در پاره ای از موضوعات دیپلمات ها موارد مورد اختلاف را به پایتخت ها بازگردانده اند. پیش از نشست ژنو نیز زمان آن یک روزه تعیین شده بود، چرا که پیش بینی می شد اختلاف نظرهای موجود به بررسی های بیشتر در پایتخت ها نیاز داشته باشد.

روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی با اشاره به  اینکه شش ماه آینده نقش تعیین کننده ای در پرونده هسته ای ایران خواهد داشت می نویسد: در حالی که مذاکرات در جریان است، مشخص می شود آیا این مجادله راه حل مسالمت آمیز دارد یا خیر. به گزارش این روزنامه آمریکایی، دیپلمات های اروپایی و آمریکایی پس از توافق مقدماتی 24 نوامبر که بین ایران و گروه 1+5 در ژنو منعقد شد، دریافته اند که  موضوعات متعددی به مذاکرات بیشتر نیاز دارند.

یکی از این موضوعات راکتور آب سنگین اراک و توسعه آن است. تهران می گوید به این راکتور برای تولید ایزوتوپ های دارویی نیاز دارد اما مقامات آمریکایی دچار تردید هستند. آنها می گویند ایران تاسیسات دیگری در اختیار دارد که می توانند ایزوتوپ دارویی تولید کنند.

همچنین مذاکره کنندگان به دنبال کاهش ظرفیت تولید سوخت هسته ای ایران از طریق اورانیوم غنی شده هستند. ایران حدود 20 هزار سانتریفوژ را نصب کرده و به گفته مقامات آمریکایی، ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص پایین در ایران نیز برای ساخت سه یا چهار بمب هسته ای کفایت می کند، البته در صورتی که فرآوری های بیشتری روی این ذخایر انجام شود.

از سوی دیگر ایران می گوید قصد دارد تاسیسات غنی سازی جدیدی احداث کند. تاسیساتی علاوه بر سایت های فوردو و نطنز که هم اکنون نیز بحث بر سر محدود کردن فعالیت  آنها ادامه دارد. اما برخی تحلیلگران انتظار دارند تهران در نهایت روند تولید در تاسیسات هسته ای خود را متوقف کند، همان چیزی که کنگره آمریکا و متحدان واشینگتن از جمله اسرائیل روی آن تاکید دارند. رابرت آینهورن، کارشناس موسسه بروکینگز که مسائل منع اشاعه را دنبال می کند، می گوید:مشخص نیست آیا ایران سرانجام وسعت به عقب بازگرداندن زیرساخت هسته ای خود برای دستیابی به توافق هسته ای نهایی را درک می کند یا خیر.

یکی دیگر از موضوعات اختلاف برانگیز، اتهاماتی است که از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح می شود. آژانس ادعا می کند ایران برخی تحقیقات مرتبط با توسعه تسلیحات هسته ای و موشک های دوربرد حامل آنها را انجام داده است. ایران این اتهام را رد می کند و در عین حال به بازرسان آژانس اجازه نمی دهد از تاسیساتی که ادعا می شود در آن این تحقیقات انجام شده، بازدید کنند.

شکست یا موفقیت دیپلماسی با جمهوری اسلامی نقش تعیین کننده ای در اهداف گسترده تر دولت اوباما در خاورمیانه دارد. اهدافی نظیر پایان دادن به بحران سوریه و عراق و برقراری صلح بین اعراب و اسرائیل. مقامات آمریکایی و اروپایی امیدوارند توافق جامع هسته ای با ایران ریسک اشاعه هسته ای در منطقه را کاهش داده و به همکاری بیشتر با تهران در زمینه های دیگر منجر شود. اما ایران درحال ایفای نقش هایی در منطقه است که کار را برای این ابتکار عمل آمریکا دشوار می کند.

از سوی دیگر بی اعتمادی عمیقی بین دو طرف وجود دارد. توافق هسته ای مقدماتی ژنو در مقابل محدود ساختن بخشی از برنامه های هسته ای ایران، بخشی از تحریم ها را لغو می کند. با ایران حال اجرای این توافق پس از گذشت یک ماه و اندی همچنان دشوار است. در جریان مذاکرات کارشناسی به منظور بررسی نحوه اجرای این قرارداد، یک بار خزانه داری آمریکا فهرست تحریم ها علیه ایران را طولانی تر کرد و یک بار دیگر نیز 26 سناتور آمریکایی طرح تحریم های بیشتر ایران را در سنا به گردش درآورند.

مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند ایران باید ثابت کند به دنبال ساخت سلاح هسته ای نیست. آنها می گویند مشکل اینجاست که شاید دیپلمات های ایرانی که در مذاکرات حضور دارند، در جریان این برنامه ها قرار نداشته باشند. آنها ادعا می کنند این سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که برنامه های هسته ای را کنترل می کند و هم اکنون نیز مخالفت خود را با روند دیپلماسی کنونی اعلام کرده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: جمعه 13 دی 1392 / باز انتشار: سه شنبه 17 دی 1392