بارزانی، متحد پان‌کُرد و مطلک، دشمن بعثی ایران

دیپلماسی ایرانی: دوست و دشمن عرب ایران را بشناسید، مجموعه تازه ای است که در آن تلاش می شود دوستان و دشمنان عرب به استناد اظهارات، حرف های درگوشی و خصوصی شان با مقامات مختلف، ایده ها، نظریاتشان و اسناد مختلف منتشر شده مثل ویکی لیکس به خوانندگان معرفی شوند. البته بدیهی است که تعریف و توصیفی که از افراد در این مجموعه می شود، مطلق نیست و نمی توان به صرف آن گفت که فلان فرد دوست یا دشمن ایران است. به ویژه که در دنیای سیاست مصالح حرف اول را می زنند و افراد در خور وضعیت و جایگاهشان و آن چه در آن مقطع فکر می کنند، فورا از دوست به دشمن و از دشمن به دوست تبدیل می شوند که نمونه های آن در تاریخ فراوان است. در این جا سیزدهمین بخش از این مجموعه در اختیارتان قرار می گیرد:

مسعود بارزانی، متحد پان کُرد ایران

مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق را با وجود تعصبات پان کردی اش می توان یکی از نزدیک ترین چهره های نزدیک به ایران تصور کرد. فردی که به رغم ادعای استقلال کردستان و گفتن این عبارت که "آروزی کردستان مستقل را دارد" و این عبارت را هم بارها تکرار کرده است، از چهره های نزدیک به ایران محسوب می شود و همکاری های گسترده امنیتی با تهران دارد. در دوران ریاست وی بر اقلیم کردستان علاوه بر همکاری های امنیتی همکاری های سیاسی و اقتصادی گسترده ای نیز با ایران رقم زده است که از جمله حذف روادید برای سفر به خاک اقلیم کردستان و ایران از جمله دستاوردهای دولت زیر نظر او محسوب می شود. وی در دوران حکومت رژیم بعثی در شهر کرج و در استان کردستان ایران ساکن بود و از این کشور فعالیت های ضد بعثی خود علیه رژیم بعثی را دنبال می کرد. فرزندانش همگی در ایران بزرگ شده اند و بارها گفته است که از این که سال ها در ایران بوده و خود متولد ایران است، افتخار می کند. رابطه بسیار خوبی با شیعیان دارد و آنها را متحدانی همیشگی می داند. کسانی که به گفته او می تواند همیشه بر روی صداقت و اتحاد آنها حساب کند.

مسعود بارزانی، متولد ۱۹۴۶، در مهاباد ایران است. بعد از سقوط صدام حسین، دیکتاتور مخلوع عراق در توافقی با جلال طالبانی، رئیس جمهور و رئیس حزب اتحاد میهنی کردستان، رئیس اقلیم کردستان شد. مسعود بارزانی پسر ملا مصطفی بارزانی، رهبر کردها است. خاندان بارزانی یکی از خاندان های بزرگ دینی منطقه و مورد احترام در کردستان عراق هستند که از زمان حکومت عثمانی ها برای گرفتن حقوق کردها در حال مبارزه بودند، از این رو اغلب دوران زندگی شان را در تبعید گذراندند. عموی بزرگ مسعود، شیخ عبدالسلام بارزانی در سال ۱۹۱۴ پس از یک سری مبارزات در موصل به دست حکومت عثمانی اعدام شد. پس از او شیخ احمد بارزانی به مبارزه ادامه داد و چندین بار توسط حکومت سلطنتی عراق تبعید شد. در ادامه مبارزه ها سکان مبارزه به ملا مصطفی بارزانی رسید که وی نیز در سال ۱۹۴۵ پس از یک سری مبارزات و جنگ با دولت عراق به همراه خانواده و قبیله بارزانی وارد ایران شد و در این کشور هم با پیش مرگـان خود به دفاع از حکومت موسوم به جمهوری مهاباد پرداخت. در همین زمان مسعود بارزانی در شهر مهاباد متولد شد. پس از این که حکومت جمهوری مهاباد سرنگون شد٬ ملا مصطفی در میان سه دولت مخالف ایران و عراق و ترکیه ناچار شد با جنگ و گریز با سه کشور به شوروی پناهنده شود. مسعود بارزانی خردسال با خانواده خود به عراق رفت و از آن جا به جنوب عراق تبعید و به همراه عموها و برادرهایش زندانی شدند.

در سال ۱۹۵۸ پس از کودتای عبدالکریم قاسم خانواده بارزانی بعد از ۱۲ سال از تبعید و زندان آزاد شدند و ملا مصطفی به کردستان عراق برگشت ولی پس از دو سال دوباره حکومت عراق به وعده های خود برای دادن حقوق کردها عمل نکرد و ملامصطفی در سال ۱۹۶۱ دوباره برای گرفتن حقوق کردها با حکومت به مبارزه برخاست. در این میان مسعود بارزانی که نوجوانی بیش نبود وارد میدان مبارزه شد و به صف پیشمرگان پیوست. درسال ۱۹۷۹ در وین، سوء قصد ناموفقی به جان مسعود بارزانی صورت گرفت که طی آن یکی از دستیارانش مجروح شد. ادریس بارزانی (برادر مسعود بارزانی) در سال ۱۹۷۹ پس از مرگ ملا مصطفی از سوی اعضا و طرفداران حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری حزب برگزیده شد و به مبارزات ادامه داد. پس از مرگ ادریس بارزانی، مسعود بارزانی به رهبری حزب رسید. وی در سال ۱۹۹۱ توانست پس از یک نبرد با دولت مرکزی کنترل کردستان عراق را به دست بگیرد و به همکاری سازمان ملل پس از تحدید خط پرواز ممنوع بر فراز عراق و پس از یک انتخابات داخلی ۵۱٪ آرا را به دست آورد و به این ترتیب به همراه اتحادیه میهنی کردستان، حکومت اقلیم کردستان عراق را تشکیل داد. وی در حال حاضر رئیس منتخب اقلیم کردستان عراق است.

صالح المطلک، دشمن بعثی ایران

صالح المطلک، معاون نخست وزیر عراق و از بعثی های سابق به دلایل طایفه ای و بر اساس همان دیدگاه های حزب بعث با ایران دشمنی دارد. در دیدگاه حزب بعث هیچ جایگاهی برای ایران وجود ندارد، وی نیز بر اساس همین دیدگاه با ایران خصومت می ورزد. صالح المطلک همانند بسیاری از سنیان عراق از این که دولت در این کشور در اختیار شیعیان است و شیعیان از قدرت بالایی بعد از سرنگونی صدام حسین برخوردار شده اند، ناخرسند است. او به رغم این که در دولت عراق حضور دارد و حکومت این کشور علیه بعثی ها است همچنان از حزب بعث دفاع می کند و به گفته بسیاری از عراقی ها نه تنها از حزب بعث استعفا نداده بلکه با بسیاری از رهبران این حزب ارتباط دارد.

تا قبل از این که در چارچوب بده بستان های سیاسی عراق به دولت نوری مالکی بپیوندد و معاون نخست وزیر شود، از منتقدان سرسخت او بود و از این همین دیدگاه شدیدترین حملات و انتقادها را متوجه ایران می کرد. اما همین که به عضویت دولت مالکی در آمد از حجم انتقادهایش کاست و تغییر رویه داد.

به دلیل مواضع همیشه دوگانه اش از چهره های غیرمحبوب عراق است و حتی پیروان طایفه سنی که وی هم جزء آنها است از او متنفر هستند. پرتاب کفش به سوی او در حین حضور در جمع معترضان سنی در الانبار میزان نفرت از او را به خوبی نشان داد. برای همین پیش بینی می شود در انتخابات پیش روی عراق نتواند آرای در خور توجهی به دست آورد.

صالح المطلک متولد ژوئن 1947 در فلوجه در استان الانبار در غرب عراق است. او وابسته به عشیره الصبیحات، یکی از عشایر بارز عراقی در جنوب استان الناصریه است که دامنه حضورشان تا فلوجه و بغداد و سامرا گسترش داد. وی فارغ التحصیل رشته کشاورزی تا مقطع کارشناسی از دانشگاه بغداد و تا مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه آبردین در اسکاتلند است که در همین رشته دوره های تخصصی ای را نیز در ایالات متحده گذرانده است. وی استاد دانشگاه بغداد بوده است و مدت ها نیز در زمینه های کشاورزی برای وزارت کشاورزی عراق کار کرده است. از سال 1977 به عضویت حزب بعث در آمد که تا آخرین روزهای حضور حزب بعث در قدرت در عضویت این حزب بود. به واسطه حضورش در این حزب و ارتباطات حزبی اش توانست زمین های کشاورزی بسیاری را از راه های غیرقانونی به تملک خود در آورد. در جریان انتخابات سال 2009 عراق توانست 11 کرسی به دست آورد که در میان احزاب فهرست العراقیه که به روی هم 91 کرسی پارلمان را به دست آوردند، رقم قابل ملاحظه ای محسوب می شود. علاقه بسیاری به خودرو دارد و این گونه معروف است که جریان های سیاسی برای خرید آرای او و جلب نظرش در بیشتر مواقع به او پیشنهاد هدیه خودروهای گران قیمت می دهند. همچنین این گونه شایع است که وی از وکلای امکلاک خانواده صدام در عراق بعد از سقوط حکومت بعثی در سال 2003 بوده است. وی در حال حاضر در پی توافقی سیاسی معاون نخست وزیر عراق است.