کیهان: اعتدال کجای نامعادله ژنو است؟

محمد ایمانی در روزنامه کیهان نوشت:

اگر متن بیانیه ژنو یک نامعادله فاقد توازن است، رفتار طرفین این بیانیه به مراتب نامتوازن تر است. 20 روز بیشتر از انتشار این بیانیه نگذشته که حالا غربگراترین روزنامه ایرانی در سرمقاله خود صلیب می کشد و از حضرت عیسی مسیح(ع) برای بقای بیانیه استمداد می کند. آقای روشنفکری که دو هفته پیش در همان روزنامه ابراز تأسف کرد از این که آلفرد جانسون یا دیوید اسمیت نشده تا او را در آمریکا حلوا حلوا کنند و نظریاتش را تحویل بگیرند اکنون می نویسد «مگر وجود مقدس حضرت عیسی بن مریم(ع) توافق ژنو را نجات دهد و تعطیلات کریسمس به داد برسد؛ اگر نه تندروهای کنگره با افزایش تحریم ها عملاً توافق را از بین می برند» این روزنامه البته با ردیف کردن عبارت تندرو و میانه رو، جهد بلیغ کرده تا بر دامن کبریایی آقای اوباما، گرد تندروی ننشیند.

اعتدال و توازن در متن بیانیه دیده نمی شود چرا که حق صریح ایران طبق ان.پی.تی را به توافق بلند مدت طرفین- که بعضاً گفته می شود ممکن است حتی 20 سال هم طول بکشد- موکول کرده آن هم با محدودیت هایی نظیر گستره و سطح و ظرفیت و محل غنی سازی پس از سنجش نیازمندی عملی ایران! ساختار تحریم های بانکی و نفتی نیز که مسئله دوم در این مذاکرات بود، دست نخورده سر جای خود باقی مانده و صرفاً قرار است اجازه دسترسی به 2/4 میلیارد دلار از 100 میلیارد دلار درآمد نفتی بلوکه شده ما را در قسط بندی شش ماهه فراهم کنند. در مقابل ایران تعهدات روشنی را در حوزه توقف و یا کاهش بخش عمده ای از فعالیت های هسته ای از جمله در حوزه غنی سازی 20 درصد و 5/3 درصد، نصب سانتریفیوژها، تکمیل رآکتور آب سنگین اراک و بازرسی های روزانه پذیرفته است. البته بیانیه هیچ ضمانت اجرایی ندارد اما با برگشتن به نقطه صفر این گونه نیست که تمام عقب افتادگی های برنامه هسته ای ایران به طور اتوماتیک جبران شود؛ چیزی که اوباما می گوید برای اولین بار پیشرفت هسته ای ایران را متوقف کردیم و حتی به عقب برگرداندیم. ضمانت بیانیه و مرجع اعتراض در صورت نقض بیانیه روشن نیست.

در این میان رفتار طرفین توافق از خود متن نیز نامتوازن تر است. یک سند عدم توازن این است که طرف ایرانی بخشی از تعلیق ها را از 3 ماه پیش و بدون سر و صدا آغاز کرده و بعداً توافق های مربوطه را در تهران ( با آژانس) و ژنو (با 1+5) مکتوب کرده است. در مقابل هنوز معلوم نیست تعهد طرف مقابل کی اجرایی شود همچنان که برخی تحلیل گران بعید نمی دانند که همان 2/4 میلیارد دلار وعده داده شده نیز هیچ گاه به دست طرف ایرانی نرسد. این معامله همچنان که نقد در برابر نسیه است، در مظان گران فروشی و ارزان فروشی نیز هست. آمریکا در این فرآیند نیاز راهبردی خود را به اعتبار ایجاد خطای محاسبه در طرف مقابل، به شکل امتیاز و آن هم گران فروخته است. در عین حال به تعبیر دیوید آلبرایت کارشناس آمریکایی، «تعهداتی که ایران پذیرفت خیلی ها را حیرت زده کرد» و به بیان خاویر سولانا «توافق ژنو ناشی از رفتار سخاوتمندانه ایران بود. امروز غنی سازی بیش از 5 درصد در ایران وجود ندارد. صادقانه بگویم؛ من به عنوان کسی که به مدت 10 سال با ایران مذاکره کرده، می گویم آنچه غربی ها دادند در مقابل آنچه به دست آوردند، اندک است.»

عدم توازن بعدی در نوع اعتماد و حسن ظن طرفین است. گویا کار برعکس شده است. این آمریکایی ها بوده اند که در طول 10 سال گذشته بارها عامل به هم خوردن توافقات بوده اند و همان ها ننگ انحصاری استفاده از تسلیحات اتمی کشتار جمعی را در دنیا به نام خود زده اند و اکنون نیز بزرگترین زرادخانه اتمی دنیا را دارند و با همه اینها باز هم آنها هستند که می گویند ایرانی ها فریبکارند (سخنان شرمن وکری) و قرار نیست آمریکا به آنها اعتماد کند و ما صرفاً در حال راستی آزمایی و مهار ایران هستیم! متأسفانه در مقابل، طی چند ماه اخیر فضایی موهوم از حسن ظن نا به جا در میان طیفی از رسانه ها و سیاستمداران ایرانی مشاهده شد که هیچ انطباق و توازنی با واقعیات نداشت و موجب شد این تصویر به وجود آید که طیفی خاص در ایران به دنبال گدایی محبت یک سویه هستند. اکنون هفته ها است همین طیف اصرار دارند برای دولت آمریکا و شخص اوباما چهره میانه رو، معتدل، مودب و اهل تعامل و صلح و سازش ترسیم کنند. انگار نه انگار که عباراتی نظیر تحریم های فلج کننده و گزنده، همه گزینه ها از جمله گزینه نظامی روی میز است، ایرانیان فریبکارند و قابل اعتماد نیستند و... ادبیات همین دولتمردان آمریکایی بوده است. حالا هم که آمریکایی ها با تحریم 17 شرکت و شخص حقیقی مرتبط با فعالیت های نفتی و غیرنفتی ایران، به مبانی مسالمت و توافق دهن کجی کرده اند، باز همان محافل توجیه گر اقدامات دولت آمریکا شده اند که بله! این کارها برای ساکت کردن تندروهای کنگره و لابی صهیونیستی است و باید اوباما را درک کرد و از این قسم توجیهات که حتی در ادبیات سخنگویان کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا نیز پیدا نمی شود.

عدم توازن دیگر، اختیارداری هیئت ایرانی و فاقدالاختیاری طرف آمریکایی است. به یک معنا با موضع روشن کنگره (اعم از اعضای جمهوری خواه و دموکرات)، دولت آمریکا در عمل فاقد حداقل اختیار در حوزه مذاکرات هسته ای با ایران است و حتی در صورت اعمال حق وتوی رئیس جمهور (اوباما) اگر دو سوم کنگره درباره موضوعی تصمیم بگیرند، دولت باید اطاعت کند. اما کنگره هم صاحب اختیار خود نیست. اکثریت کنگره یا از اعضای رسمی لابی صهیونیستی ایپک و یا متأثر از این لابی هستند؛ به نحوی که در موضوعاتی نظیر ایران اکثریت قریب به اتفاق آنها از هر دو حزب پای موضع صهیونیست ها می ایستند. درست به همین دلیل بوده که وزیر خارجه آمریکا و معاونین وی قبل و بعد از هر مذاکره ای طبق یک وظیفه اعلام نشده، به تل آویو می روند تا مفاد مذاکره و توافق را عرضه کنند. آخرین بار آقای اوباما در یکی از همین محافل نزدیک به لابی صهیونیستی (سابان) تصریح کرد ما اگر می توانستیم از اوراق کردن برنامه هسته ای ایران و باز کردن حتی پیچ و مهره های آن هم دریغ نمی کردیم. بنابراین با فرض اینکه از موضوع «جنگ زرگری» و «تاکتیک پلیس خوب و بد» بگذریم، اختلاف را واقعی تصور کنیم، به تصریح خود اوباما، اختلاف تاکتیکی است به این معنا که با کدام فرمول می توان امتیاز بیشتری از ایران گرفت؛ توافق در مرحله فعلی و تداوم و تشدید مطالبات در مراحل بعدی، یا تشدید فشارها در مرحله فعلی و اخذ امتیازات بیشتر در چند ماه آینده.

بی خود نبود که جو بایدن به صهیونیست ها گفت اوباما در میان رؤسای جمهور آمریکا بیشترین حمایت را از اسرائیل کرده و اگر اسرائیل هم وجود نداشت ما پول خرج می کردیم و آن را تأسیس می نمودیم. در مقابل این بی ارادگی دولت اوباما (نسبت به کنگره و لابی صهیونیستی)، تیم مذاکره کننده ایرانی با اختیار گسترده و حمایت همه اجزای حاکمیت پای میز مذاکره رفت، هر چند که با همه زحمات و تلاش ها، استفاده سنجیده و مطلوبی از آن حمایت و اعتماد و اختیار نشد. در حقیقت تیم مذاکره کننده ما- فرزندان انقلاب- جا داشت و هنوز هم سزاوار است از هیئت مذاکره کننده آمریکایی بپرسند که اگر تا این حد اسیر لابی صهیونیستی و فشار کنگره اند، پس با کدام اختیار پای میز مذاکره آمده اند؟ بر اثر همان فشارهاست که دولت اوباما و وزارت خزانه داری وی با زیر پا گذاشتن روح تفاهم و همکاری در توافق ژنو، تحریم ها علیه 17 شرکت حقوقی و شخص حقیقی جدید را اعمال می کنند و در واقع از آخرین فشنگ موجود در خشاب نیز برای دشمنی و ایذا و آسیب رساندن دریغ نمی ورزند.

حفظ توافق نیمه جان ژنو به هر قیمت امکان پذیر نیست. جان کری در همان ساعت اول صدور بیانیه ژنو- بامداد سوم آذر به وقت تهران- با خبرنگاران مصاحبه کرد و زیر توافق زد. از دو حال خارج نیست؛ یا بیانیه حق غنی سازی ایران را به رسمیت می شناسد که در آن صورت، آمریکایی ها در این 3 هفته علی الدوام اصرار داشته اند به نقض این رکن توافق بپردازند. و یا این حق به رسمیت شناخته نشده که در آن صورت متن نامه رئیس جمهور محترم به محضر رهبر معظم انقلاب مبنی بر پذیرش حق غنی سازی از سوی طرف های مذاکره کننده، زیر سؤال می رود. این ابهام را همین حالا باید حل کرد. اکنون دیگر به سیاق 2 ماه پیش نمی توان گفت مذاکرات محرمانه است و بعد هم که کیهان مجبور شد به نقل از رسانه های آمریکایی و اروپایی و صهیونیستی مفاد مذاکرات را منتشر کند، به آن برچسب اعتماد به صهیونیست ها زد! خوب است جناب دکتر ظریف به این سؤال پاسخ دهند که چرا مفاد مذاکرات محرمانه منتشره در رسانه های غربی دست بر قضا دقیق و درست بود و این وسط تنها رسانه های داخلی نامحرم ماندند؟ به نظر می رسد ضرورت دارد وزیر محترم امور خارجه و تیم ایشان گارد خویش را تغییر دهند و به حریف فاقد حداقل استانداردهای انسانی و اخلاقی تفهیم کنند که به هر قیمت پای میز مذاکره و تفاهم- یکطرفه- نمی نشینند. اگر اکنون این استقلال رأی و شهامت معطوف به تدبیر و حکمت را نشان دهیم به مراتب هزینه های کمتری را در برابر حریف گستاخ و طمع کرده خواهیم پرداخت. راهبرد نهایی آمریکا در مذاکرات روشن است. آنها طرحی پلکانی را برای تصاعد مطالبات که تا حوزه قدرت نظامی (نظیر توانایی موشکی)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی در منطقه، و داعیه نقض حقوق بشر امتداد می یابد، مد نظر دارند. همین اول کار باید بر این زیاده خواهی نقطه پایان نهاد. هیچ توجیهی ندارد استکبار آمریکا را در موضع زیاده خواهی هایش درک کنیم!

بیانیه ژنو در اصل یک نامعادله با کمترین توازن است. با این حال، اکنون سخن بر سر این عدم توازن نیست، مسئله فوری تر آن است که آمریکایی ها- به انضمام برخی شرکای اروپایی که تحریم های جدیدی را وضع کردند- توافق را نیمه جان کرده و زیر چادر اکسیژن فرستاده اند؛ اگر که تیر خلاص نزده باشند. برای احیای این توافق ایرادی ندارد ما به اندازه خودمان تلاش کنیم اما نمی توانیم از طرف آمریکا و اروپا نیز نفس مصنوعی بدهیم. این بیانیه حتی با نفس حضرت مسیح(ع) نیز زنده نمی شود؛ چه اینکه استکبار هرگز در مقام تفاهم و توافق متعادل نبوده است. آمریکا و جبهه استکبار، انقیاد مطلق طلب می کنند و چنین انقیادی در روح ملت ایران و رئیس جمهور و وزیر خارجه آن نیست. حق با دکتر ظریف است که پس از اظهارات اوباما درباره روی میز بودن گزینه نظامی (ملاقات با نتانیاهو) اعلام کرد این سخنان ناامیدکننده بود. روی دیوار هیچ مستکبری نمی توان یادگاری نوشت؛ که دکتر مصدق سکولار و مدعی محض ناسیونالیسم نیز نتوانست.

و بالاخره باید به این حقیقت برسیم که؛ اگر چرخ سانتریفیوژها نچرخد هیچ چرخ دیگری در حوزه عزت و استقلال و اقتدار و امنیت و پیشرفت ملی نخواهد چرخید.