سفارت ایران درآمریکا، 34 سال پس از قطع روابط

دیپلماسی ایرانی: با توافق ژنو، بار دیگر زمزمه احیای روابط ایران و آمریکا مطرح است. برخی این توافق را گامی به سوی از سرگیری روابط ایران - آمریکا می دانند و برخی دیگر بر این باورند که با توجه به اختلافات عمیق، هنوز راه درازی باقی است. اما عکس هایی کمیابی که یک عکاس جوان  ایرانی - آمریکایی از داخل ساختمان سفارت ایران در ماساچوست گرفته،به دستمایه ای برای گزارش واشینگتن پست تبدیل شده است. گزارشی از حال و هوای سفارت در روزهایی که کار می کرد و روزهای کنونی آن.

اریک پرنز، از معدود عکاسانی است که موفق به عکاسی از فضای داخلی ساختمان سفارت سابق ایران در آمریکا شده است. او تصویر خود را روبه روی در ورودی به ثبت رسانده، جایی که سی و اندی سال پیش محل ورود لیموزین هایی بود که دیپلمات ها، ستارگان سینما و دیگر چهره های مشهور از آن پیاده می شدند. آنها سپس وارد اتاق پرشین می شدند، اتاقی با سقفی بلند و طاق مانند که از هزاران قطع کوچک آینه پوشیده شده بود.

سفارت ایران در خیایان 3005 ماساچوست ، به روایت کتاب خاطرات باربارا والترز زمانی که پای افراط و زیادی روی به میان می آمد، سفارت شماره یک بود. میهمانی هایی مجلل همراه با موسیقی و خاویار. اما با انقلاب اسلامی، در این ساختمان نیز بسته شد.

تعلیق 34 ساله روابط ایران و آمریکا از برخی جهت ها سرد تر از جنگ سرد است. چرا که در آن زمان دست کم ایالات متحده و کشورهایی که به دور خود دیوار آهنین کشیده بودند، روابط دیپلماتیک و سفارتخانه داشتند. از زمان بحران گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در تهران، روابط دیپلماتیک دو کشور قطع شد. مذاکرات هسته ای چند ماه اخیر، عالی ترین سطح روابط دیپلماتیکی است که ایران و آمریکا در طول 34 سال گذشته داشته اند و همین امر گمانه زنی ها را در مورد از سرگیری روابط دو متحد قدیمی افزایش داده است.

اگر روابط ایران و آمریکا دوباره برقرار شود،سفارت نیز می تواند بازگشایی شود. اما به نظر نمی رسد این سفارتخانه دیگر بتواند نقشی مشابه سال های 1970 را ایفا کند. باربارا هور، روزنامه نگار که خاطراتی از آن دوره را به رشته تحریر درآورده، می گوید: اردشیر زاهدی از سال 1959 تا 1961 و سپس از سال 1973 تا 1979 سفیر ایران در آمریکا بود و میهمانی های زیادی را در سفارت برگزار می کرد.

الیزابت تیلور، هنرپیشه مشهور نیز از جمله زنانی بود که روابط دوستانه ای با زاهدی داشت و در میهمانی ها شرکت می کرد. به گفته وی، در این میهمانی ها هر خواسته ای برآورده می شد.

عکس های آن روزها تصاویر هنری کیسینجر، لیزا مینلی، اندی وارهول و دیگر چهره های سیاسی و هنری را در  ایتساده در کنار هم روی فرش دستباف ایرانی پهن شده در سالن های سفارت نشان می دهد.

پارنز، 34 ساله که در رشته هنرهای تجسمی فعال است، برای به یاد آوردن آن دوران خیلی جوان است. او در سال 1979 به دنیا آمده، چند ماه پس از انقلاب اسلامی در سرزمین پدری اش ، ایران. او به یاد می آورد که در دوران کودکی، هر بار با پدرش از مقابل ساختمان سفارت عبور می کرد، پدر به این ساختمان اشاره می کرد و می گفت این سفارت ایرن است.

از نظر فنی هنوز هم این ساختمان سفارت ایران است. جمهوری اسلامی مالک ساختمان مجلل ماساچوست است که یکی از 11 دارایی دیپلماتیک و کنسولی به شمار می رود که پیش از انقلاب در ایالات متحده خریداری شده است. اقامتگاه سفیر به سبک معماری گرجستانی که در کنار ساختمان سفارت قرار دارد نیز شامل این املاک می شود.

ایالات متحده موظف است که به موجب کنوانسیون ژنو در بخش روابط دیپلماتیک، از دارایی های دیپلماتیک حفاظت کند، حتی وقتی روابط در حال تعلیق قرار داشته باشد. بنابراین از سال 1980، که روابط تهران و واشینگتن قطع شد، وزارت خارجه آمریکا مسئول حفاظت،رسیدگی و تامین امنیت این ساختمان است، هرچند که دولت ایران به عنوان مالک قانونی آن به این ساختمان دسترسی ندارد. این ساختمان معاف از مالیات است و هزینه نگهداری از آن با اجاره دادن برخی دیگر از املاک ایران در آمریکا، تامین می شود.

در 34 سال گذشته سکوت عمیقی بر این ساختمان حکمفرما بوده که همچنان به دوربین های امنیتی دهه 70 میلادی مجهز است. این ساختمان هیچ نشانی ندارد. زمانی بر سر در آن نشان طلایی رژیم پهلوی نصب شده بود، اما دیگر آن نشان دیده نمی شود.

پرنز اخیرا برای عکاسی به این ساختمان راه یافته است. ساختمانی که برای تمام عمر او دسترسی به آن ممکن نبوده است. او حاضر نیست فاش کند که چگونه اجازه یافته با داخل ساختمان برود، اما عکس های او تصاویر خاک گرفته محمد رضا پهلوی و همسرش و گذرنامه های مربوط به رژیم پهلوی را نشان می دهد. او در این ماه عکس های اش از فضای داخلی ساختمان سفارت را در نمایشگاهی در دوبی به نمایش می گذارد.

در صورتی که روابط دیپلماتیک دوباره برقرار شود، سفارت آمریکا در مرکز تهران نیز احتمالا بازگشایی می شود. این ساختمان مملو از درخت های افراشته و زمین های تنیس که اکنون پایگاه بسیج است و در تهران لانه جاسوسی خوانده می شود، برای بازگشایی باید بازسازی شود. البته ملک ایران در خیابان ماساچوست نیز نیاز به تعمیر و به روز شدن دارد.  در اتاق های این ساختمان که در سال 1959 احداث شده همچنان طبقه هایی پر از پرونده قرار دارد.

سلی کوین، ستون نویس واشینگتن پست که در دهه 1970 اخبار مربوط به سفارت و میهمانی ها را پوش می داد، روابط دوستانه ای با زاهدی داشت. او می گوید هیچ سفیر دیگری مانند زاهدی به برگزاری میهانی های مجلل علاقمند نبود. همیشه بر سر میزها بیش از حد خاویار بود و زاهدی نیز به مناسبت کریسمس برای دیگران خاویار می فرستاد.

کوین می گوید: در آن روزها میهمانی ها بخشی از دیپلماسی بود و سیاستمداران در این گردهمایی ها آسان تر با یکدیگر گفت و گو می کردند. زاهدی که هم اکنون 85 ساله است در سوئیس زندگی می کند. او می گوید این میهمانی ها را برگزار می کرد تا مردم را بشناسد و آنها هم ایران را بشناسند. در این میهمانی ها 200 تا 400 نفر شرکت می کردند. آنها در مورد ژئوپولتیک هم بحث می کردند و بسیاری از آنها هم برای سفر به تهران دعوت می شدند.

اما کوین می گوید زندگی دیپلماتیک در واشینگتن اکنون متفاوت است. چنین میهمانی ها یی خیلی گران تمام می شود و از طرف دیگر کسی نمی خواهد به افراط متهم شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10