چشم انداز روابط ایران و آمریکا در پسابرجام
یک کارشناس روابط بین الملل درباره آیند روابط ایران و آمریکا گفت: «اگر خردورزی سیاسی در هر دو کشور استقرار یابد این تفاهم در مسئله هسته ای به مسائل دیگر نیز تسری خواهد یافت. سال های آینده برای هر دو کشور سال های پر فراز و نشیب با دگرگونی های پر شتاب خواهد بود.»
حسن روحانی در آخرین روز حضور خود در فرانسه در گفتگو با شبکه فرانس 24 گفت: «من از روز اول انتخابم (به عنوان رئیس جمهوری) در مصاحبه ای اعلام کردم که می خواهیم تنش با امریکا را کاهش بدهیم و به نظر من، این تنش کاهش پیدا کرده است. اما هنوز برای حل همه مشکلات و رسیدن به نتیجه نهایی راه درازی در پیش داریم. این مسائل پیچیده هستند و به محض اینکه مطرح می شوند، انتخابات ایران یا انتخابات امریکا آغاز می شود و از این رو مجدداً باید تلاش ها از سر گرفته شوند. به هر ترتیب ما روزی این مشکلات را حل خواهیم کرد. چرا که هیچ مشکلی بین دو ملت بزرگ دائمی نخواهد بود. اما در عین حال به خاطر پیشینه هایی که وجود دارد، حل همه این مسائل در کوتاه مدت دشوار خواهد بود.»
اگرچه بعد از اجرای برجام سیگنال های مثبتی میان طرفین دیده شد اما روز جمعه وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا طی بیانیه ای هشدار درباره سفر به ایران را تکرار و اطلاعیه قبلی خود را در این مورد تمدید کرد. وزارت خارجه آمریکا هدف از بیانیه جدید را «تاکید بر خطرات دستگیری و زندانی شدن شهروندان آمریکایی، به ویژه افراد دارای تابعیت دوگانه ایرانی - آمریکایی» عنوان کرده است.
چشم انداز روابط ایران و آمریکا در آینده چگونه خواهد بود؟ آیا نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ادامه اجرای برجام و روابط ایران و آمریکا موثر است؟
دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه و آینده پژوه سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «پایتخت های دو کشور ایران و آمریکا واقع بینانه به محیط بازی خود پس از برجام نگاه می کنند. اینکه حسن روحانی عنوان می کند تنش ها میان ایران و آمریکا کم شده است واقعیتی تردیدناپذیر است. واژه «کم» امری نسبی است؛ یعنی تنش ها نسبت به گذشته کاهش یافته است و شاهد این مدعا ابتدا خود برجام و سپس واقعه ای مانند دستگیری دریانوردان آمریکایی و نحوه برخورد با این دستگیری در ایران و آمریکا است.»
وی ادامه داد: «از طرف دیگر بیانیه وزارت خارجه آمریکا نیز واقع بینانه است چراکه بخش دیگری از سخن حسن روحانی متوجه وجود چالش های فراوان پیشاروی دو کشور است. این چالش ها هنوز وجود دارد به گونه ای که به کسانی که دریانوردان آمریکایی را دستگیر کرده اند مدال ملی داده می شود و این نشان دهنده اهمیت برخورد با آمریکایی ها در چارچوب گفتمان موجود است.»
وی افزود: «لذا باید پذیرفت که تنش ها میان ایران و آمریکا کاهش یافته است؛ اما این کاهش تنش ها نسبت به چالش های موجود بسیار کم است و نیازمند مدیریت آینده حل بحران و چالش های موجود میان امریکا و ایران است.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که چشم انداز روابط ایران و آمریکا در صورت اجرای موفق برجام چگونه خواهد بود؟، گفت: «چشم انداز، به آینده مطلوب اشاره دارد و آینده مطلوب متوجه ارزش ها و هنجارهای دو طرف است. اگر چشم انداز را به عنوان آینده مطلوب در نظر بگیریم باید گفت تصویر آینده مطلوب بر اساس ارزشها و هنجارهای حاکم بر تهران و واشنگتن چندان امیدوار کننده نیست.»
وی ادامه داد: «لذا ساخت یک چشم انداز مطلوب با توجه به چالش های موجود ساختن کاخ بر روی شن روان است.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما گاه چشم انداز را نه بر اساس ارزشها و هنجارها، بلکه به عنوان یک اکتشاف مورد توجه قرار می دهیم که اگرچه غلط مصطلح است اما در ادبیات سیاسی ما جاری است.»
وی ادامه داد: «لذا در این بیان چشم انداز، آینده ای است که محتمل است فراروی یک ارتباط باشد. اینجا است که گفته می شود برعکس نگرش نخست ژنوم ژئواستراتژیک و کد ژئوپولیتیک ایران و آمریکا بسیار همخوان است و در آینده بر اساس این ژنوم و کد ژئوپولیتیک، ایران و آمریکا بسیار بیشتر به نزدیک شدن به یکدیگر نیاز خواهند داشت.»
وی افزود: «پذیرش برجام از سوی دو طرف بر اساس همین واقعیت صورت گرفت. لذا چشم انداز آینده روابط ایران و امریکا را بر اساس این تعریف از چشم انداز در یک پیوند استراتژیک در دهه آینده باید مورد توجه قرار داد؛ اگرچه اکنون باور آن بسیار سخت است.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که آیا نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر ادامه اجرای برجام و روابط ایران و آمریکا تاثیرگذار است؟، گفت: «در سال اول پس از انتخابات یعنی 2017 اعوجاتی صورت خواهد گرفت و در پایتخت های دو طرف شعارهایی شنیده خواهد شد؛ اما بر اساس الزامی که در واشنگتن دیده می شود و اجباری که در تهران وجود دارد، انجام برجام برای هر دو طرف گریز ناپذیر خواهد بود.»
وی ادامه داد: «لذا اگر خردورزی سیاسی در هر دو کشور استقرار یابد این تفاهم در مسئله هسته ای به مسائل دیگر نیز تسری خواهد یافت. سال های آینده برای هر دو کشور سال های پر فراز و نشیب با دگرگونی های پر شتاب خواهد بود.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که آیا اگر ترامپ رئیس جمهور آمریکا شود احتمال ادامه برجام باز هم وجود دارد؟، گفت: «اگر ترامپ سر کار بیاید دوباره شعارهای بوش محورانه از دهان وی و با شدت بیشتری ممکن است شنیده شود اما ساختار قدرت در امریکا در نهایت در صورت معقول عمل کردن تهران با سکوت کُشنده روبرو خواهد شد.»
وی ادامه داد: «در امریکا ترامپ رئیس جمهور جامعه تعریف شده سرمایه داری جهانی با جهت گیری دموکراتیک در ارتباط با ایالات های امریکا و مردم خویش خواهد بود. پس باید مسئولانه پاسخگوی افکار عمومی باشد. افکار عمومی آمریکا خواهان رابطه صحیح امریکا با ایران است و در این زمینه لابی ایران در امریکا بسیار قوی تر از امروز تاثیرگذار خواهد بود.»
مطهرنیا در پاسخ به این سوال که آیا بهبود روابط ایران و اروپا می تواند در روابط ایران و آمریکا تاثیرگذار باشد؟، گفت: «اروپا جغرافیای بیضی شکل تعامل دو دایره بزرگ تهران و واشنتگن است. این قاره سبز محلی است که تهران و واشنگتن می توانند در آن دانه بکارند و محصولات آن را در پایتخت های خود مصرف کنند.»
نظر شما :