فرمانده ای با کاریزمای پنهان

دیپلماسی ایرانی: سردار سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران یکی از تاثیرگذارترین افراد در خاورمیانه و البته یکی از ناشناخته ترین آنهاست. این تاثیرگذاری باعث شده است تا رسانه های غربی همواره به دنبال خبرسازی و گمانه زنی درباره ابعاد شخصی و بین المللی ایشان باشند. چندی پیش نشریه نیویورکر در مقاله ای بلند به قلم دکستر فیلکینز، به بررسی نقش فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تحولات خاورمیانه و نیز ویژگی های شخصی وی از زبان مأمورین سیا و سایر مقامات کشورها پرداخته و وی را یکی از تأثیرگذارترین چهره های خاورمیانه معرفی می کند.

ما در سایت دیپلماسی ایرانی بر آن شدیم تا این مقاله را ترجمه کرده و آن را در چندین بخش در اختیار مخاطبان عزیز قرار دهیم. البته انتشار این مطلب به معنای تائید محتوای آن نبوده و صرفا برای آشنایی مخاطبان با نظرات رسانه های غربی در خصوص این شخصیت تاثیرگذار فراملی است. در زیر می توانید نخستین بخش از این مطلب را مطالعه فرمائید:

فوریه گذشته چندین تن از بانفوذترین چهره های سیاسی  ایران در مسجد امیرالمونین در شمال تهران در همایشی برای افسران سپاه پاسداران دور هم جمع شدند. آنها برای ادای احترام به یکی از فرماندهان شهید خود آمده بودند. حسن شاطری، یکی از فرماندهان ارشد شاخه قدرتمند و نخبه سپاه پاسداران به نام نیروی قدس بود.گفته می شود که این نیرو ابزار اصلی سیاست خارجی ایران است، تقریبا چیزی شبیه ترکیب سی.آی.ای و نیروی ویژه امریکا؛ نام این نیرو معادل فارسی اورشلیم است که رزمندگان آن وعده داده اند آن را آزاد کنند. هدف این نیرو از سال 1979 این بوده است که دشمنان ایران را سرنگون کرده و نفوذ ایران را در سراسر خاورمیانه گسترش دهد. شاطری بخش عمده ای از عمر حرفه ای خود را در خارج از ایران گذراند؛ نخست در افغانستان و پس از آن در عراق.

شاطری در جاده بین دمشق و بیروت شهید شد. گفته می شود که وی به همراه هزاران عضو نیروی قدس برای کمک به بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و یکی از متحدان اصلی ایران به سوریه رفته بود. شاطری ظرف چند سال گذشته تحت عنوان رئیس نیروی قدس در لبنان برای کمک به تقویت  حزب الله در آنجا حضور داشت. شرایط شهادت شاطری مبهم باقی مانده است: یکی از مقامات ایرانی گفته است که شاطری "مستقیما" توسط "رژیم صهیونیستی" هدف قرار داده شده است.

در مراسم خاکسپاری شاطری، بعضی از عزاداران گریه می کردند و برخی هم به رسم شیعیان سینه می زدند. تابوت شاطری در پرچم ایران پیچیده شده بود و اطراف آن را فرماندهانی گرفته بودند که لباس سبز رنگ سپاه را بر تن داشتند. پدر عماد مغنیه هم در این مراسم حضور داشت. عماد مغنیه متهم بود که مسئولیت انفجاری در سال 1983 در بیروت که منجر به کشته شدن 250 امریکایی شد را بر عهده داشته است.  رهبر معظم ایران پیش از مراسم خاکسپاری این متن را منتشر کرد: "در نهایت، وی شربت شیرین شهادت را نوشید."

کسی که در ردیف دوم مسجد نشسته بود ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس بود: مردی 56 ساله با قامتی نه چندان بلند با موهایی خاکستری با محاسنی کوتاه شده. این سلیمانی بود که دوست قدیمی و مورد اعتماد خود، شاطری را به ماموریت فرستاده بود. دوستی و برادری وی و شاطری به عنوان فرماندهان سپاه پاسداران در جریان دفاع مقدس شکل گرفت. دفاع مقدس نامی است که به جنگ ایران و عراق داده شده؛ جنگی که 8 سال به طول انجامید و قریب به یک میلیون کشته بر جای گذاشت. این یک جنگ فاجعه آمیز بود اما برای ایران آغاز یک پروژه سی سال برای ایجاد منطقه نفوذ شیعیان از عراق و سوریه تا مدیترانه بود. ایران به همراه متحدانش در سوریه و لبنان یک محور مقاومت در برابر قدرت های سنی منطقه و غرب تشکیل داد. توازن این پروژه در سوریه تا حدودی به هم خورد و جنگی را اغاز کرد، ممکن است پیروزی در این جنگ به قیمت درگیری های قومی باشد که سالها منطقه را فرا می گیرد.

سلیمانی 15 سال پیش فرماندهی نیروی قدس را بر عهده گرفت و در همان زمان وی به عنوان یک نیروی نظامی و یک فرد قدرتمند به دنبال این بود که خاورمیانه را به نفع ایران تغییر شکل دهد. وزارت خزانه داری امریکا سلیمانی را به دلیل نقش وی در حمایت از نظام اسد در لیست تحریم قرار داده است. و با این حال وی هنوز برای جهان خارج اکثرا غیر قابل رویت باقی مانده است حتی با وجود اینکه ماموران و عملیات های زیادی را فرماندهی کرده است. جان مگوایر، افسر پیشین سیا در عراق می گوید: "سلیمانی به تنهایی قوی ترین عامل اجرایی در خاورمیانه امروز است و هیچ کس تا با حال چیزی از او نشنیده است."

سلیمانی زمانی که در مجامع عمومی ظاهر می شود  – وی معمولا در مراسم های جانبازان سخنرانی می کند و یا برای ملاقات با رهبر معظم ایران حاضر می شود- زیاد خود را در معرض دید قرار نداده و به ندرت با صدای بلند صحبت می کند، و رفتاری از خود نشان می دهد که عرب ها از آن تعبیر به "خلب" می کنند که به معنای کاریزمای پنهانی است. یکی از مقامات ارشد عراقی می گوید: " وی نسبتا کوتاه قامت است اما این ظاهر ماجراست. زمانی که 10 نفر در اتاق حضور دارند و سلیمانی وارد می شود، جلو آمده ولی کنار شما نمی نشیند. وی به آرامی در آن طرف اتاق به تنهایی می نشیند. او صحبتی نکرده و اظهارنظری نمی کند. تنها می نشیند و گوش می کند. و البته در این لحظه همه تنها درباره او می اندیشند."

سلیمانی در مراسم خاکسپاری کت و پیراهنی سیاه به تن داشت، بدون کراوات؛ به سنت ایرانیان. صورت وی و ابروانش از غم در هم شده بود. نیروی قدس تا به حال چنین فرمانده رده بالایی در خارج از کشور را از دست نداده بود. سلیمانی روز قبل از مراسم خاکسپاری به منزل شاطری رفت تا مراتب تسلیت خود را به خانواده آنها اعلام کند. وی دلبستگی شدیدی به سربازان شهید دارد و معمولا به خانواده آنها سر می زند؛ وی در مصاحبه اخیرش با یک رسانه ایرانی گفته است: " زمانی که فرزندان شهیدان را می بینم می خواهم که آنها را ببویم و از خود بی خود می شوم."

ماه های اول سال 2013 تقریبا حدود زمانی که شاطری شهید شد، ایران روزهای خوبی در سوریه نداشت. اسد مرتبا در برابر شورشیان منحمل شکست می شد. این شورشیان اغلب سنی هستند، رقبای اصلی ایران. در صورتی که اسد سقوط کند ایران هم پیوند خود با حزب الله، پایگاه اصلی خود برای مقابله با اسرائیل را از دست می دهد. یکی از روحانیون ایرانی در سخنرانی خود گفته بود: "اگر سوریه را از دست بدهیم نمی توانیم تهران را حفظ کنیم."

ایرانیان علی رغم اینکه به خاطر تحریم های امریکایی تحت فشار قرار گرفته اند اما خللی در تلاششان برای حفظ اسد وارد نشده است. آنها در این حتی یک وام 7 میلیارد دلاری برای بازسازی اقتصاد سوریه به این کشور داده اند. یکی از مقامات امنیتی خاورمیانه می گوید: "فکر نمی کنم دلار مبنای محاسبه ایرانی ها باشد. از نظر آنها باخت اسد یک خطر بالقوه است." به نظر می رسد حفظ اسد برای سلیمانی یک مسئله حیثیتی است به خصوص اگر این موضوع وی را از امریکایی ها متمایز کند. یکی از رهبران سابق عراقی می گوید: "سلیمانی به من گفت ایرانیانی هر کاری لازم باشد انجام می دهند. وی به من گفت: «ما شبیه امریکایی ها نیستیم. ما دوستان خودمان را رها نمی کنیم.»"

سلیمانی سال گذشته از رهبران کرد عراقی خواسته بود که اجازه دهد مسیری از شمال عراق به سوریه را برای تامین پشتیبانی باز شود. سلیمانی به یکی از سیاستمداران عراقی گفته بود که "ارتش سوریه به درد نمی خورد!" از نظر وی نیرویی شبیه بسیج مناسب است. سلیمانی گفته بود: "اگر یک گردان بسیجی به من بدهید من می توانم کل کشور در دست بگیرم." در آگوست سال 2012، شورشیان مخالف اسد 48 ایرانی را در داخل سوریه دستگیر کردند. مقامات ایرانی اعلام کرده اند که آنها زائر بودند و برای زیارت اماکن مقدس شیعی وارد سوریه شده اند اما در سوی مقابل معارضین و سرویس های اطلاعاتی غربی ادعا می کردند که این گروه اعضای نیروی قدس ایران هستند. در هر صورت این ایرانی ها به قدری برای اسد ارزش داشتند که وی قبول کرد که بیش از 2 هزار نفر از شورشیان دستگیر شده را برای ازادی آنها رها کند. پس از این اتفاق بود که شاطری به شهادت رسید.

ادامه دارد...

انتشار اولیه: دوشنبه 6 آبان 1392/ باز انتشار: جمعه 10 ابان 1392