بازوی تروریستی بندر بن‌سلطان در سوریه کیست؟

مشرق - در سایه ادامه درگیری ها در سوریه امرای جنگی به دنبال توسعه تلاش های منطقه ای خود برای متحد کردن عناصر مسلح در سوریه و ایجاد ساختاری متحد برای آن ها تحت امر یک سازمان هرمی هستند که به گروه های حمایت کننده امکان تاثیرگذاری بیشتر در عرصه میدانی درگیری ها را بدهد و روند دیپلماتیک را نیز به نفع آنها تغییر دهد.

در راستای این تلاش ها جریان تکفیری وهابی مداخله جو در سوریه زهران بن عبدالله علوش ملقب به شیخ را برای قرار گرفتن در رأس این هرم انتخاب کرده اند، وی فرزند عبدالله است که در عربستان مقیم بوده و به خاندان حاکم این کشور نزدیک است، او آموزه های وهابی را در مراکز وهابیت مستقر در شهر مدینه منوره قرار گرفته است.

المنار در مقاله ای به تبیین ابعاد شخصیتی این تروریست مستقر در سوریه پرداخته است، وی متولد شهر دوما در ریف دمشق در سال 1970 است و از 3 زن خود 10 فرزند دارد؛ او دروس ابتدایی دینی خود را در دانشگاه دمشق فرا گرفت، اما در ادامه به دانشگاه علوم اسلامی مدینه منوره رفت تا با آموزش نحله های تکفیری، افکار محمد عبدالوهاب را از طریق سخنرانی در مساجد مختلف منتقل کند. وی قبل از این درگیری ها یک شرکت ساخت و ساز برای خود تاسیس کرده بود.

زهران بن عبدالله علوش 

زهران بعد از بازگشت از عربستان در سال 2009 اقدام به ایجاد یک گروهک مسلح سلفی در شهر دوما کرد و به همین علت بازداشت شد، اما دو سال بعد و در 2011 به علت عفو ریاست جمهوری بشار اسد از زندان آزاد شد، عفو اسد حسن نیت وی را برای تعامل با جریان های تکفیری در جامعه سوریه نشان می دهد، اما برخی از زندانیانی که با این عفو از زندان خارج شدند، بلافاصله به تاسیس یگان های مسلح اقدام کردند، زهران نیز در همین راستا یگان "سریة الاسلام" را ترتیب داد و بعد آن را به تیپ لواء الاسلام تغییر نام داد؛ وی در این زمان از تلاش برای انتقال تفکر وهابی به جبهه مبارزات مسلحانه علیه دولت سوریه وارد شد.

نام تیپ "لواء الاسلام" اخیرا و بعد از استفاده از سلاح های شیمیایی توسط تروریست های مسلح در غوطه شرقی بر سر زبان ها افتاد؛ گزارش های رسانه ای تاکید کردند که این گروه بود که برای توقف پیشروی های ارتش سوریه از سلاح های شیمیایی استفاده کرد؛ منابع دیپلماتیک روسی نیز اعلام کردند که این اقدام جنایتکارانه از طریق گروه هایی انجام شده که سعودی ها از طریق خاک اردن وارد سوریه کرده اند، این گروه ها تحت عنوان لواء الاسلام در سوریه فعالیت می کنند.

تیپ علوش به علت داشتن مدرن ترین سلاح ها و تجهیزات تکنولوژیکی و نظامی در میان تمامی گروه های مسلح در سوریه زبانزد خاص و عام شده بود؛ به همین علت بود که به اذعان گزارش های امنیتی و مطبوعاتی متعدد، مأموریت غیرممکن تسلط بر دمشق بر عهده این تیپ گذاشته شده بود.

علوش که در یکی از سخنرانی ها و مصاحبه های خود در پایگاه خبری جیش الاسلام از اثر حمایت های مالی در عدم وحدت گروه های مسلح در سوریه سخن می گفت، اقدام به جمع آوری حدود 50 یگان و تیپ تحت عنوان جیش الاسلام کرد؛ این اقدام از طریق تامین مالی متحد سعودی ها صورت گرفت. این چیزی است که دکتر حسام شعیب کارشناس جنبش های اسلامی در منطقه در گفتگوی تلفنی با المنار به آن اشاره کرده است.

حاکمیتی که زهران علوش به دنبال استقرار آن در سوریه است؛ خلافت اسلام اموی است؛ وی در مناسبت های مختلف به صراحت این  موضوع را تایید کرده، او دیدگاه های تکفیری دارد که نرم تر از اعتقادات عناصر القاعده نیست؛ شعیب تصریح کرد که بیشتر گروه های مسلح مخالف دولت در سوریه دیدگاه های تکفیری دارند و بیشتر آنها نیز از القاعده پیروی می کنند، اما درعرصه میدانی و بنا به منافع سلطه و نفوذ خود دچار اختلاف هستند.

دکتر شعیب تاکید کرد که علوش بازوی بندر بن سلطان در ریف دمشق است و دیدگاه های افراط گرای اسلامی و وهابی وی آخرین برگه عربستان سعودی در مانع تراشی در روند سازش مسالمت آمیز و حل سیاسی بحران سوریه است، وی در این راستا به دنبال افزایش خشونت ها و کشتار در سوریه است. 

شعیب در بیان ادله اطلاعات خود به بمب هایی اشاره می کند که این روزها در حومه دمشق فرود آمده و منفجر می شود، چرا که این گروه ها به دنبال مانع تراشی در روند حضور دولت سوریه در کنفرانس ژنو و در کل مانع تراشی در هر مسیر سیاسی حل بحران سوریه هستند و می خواهند با اقدامات خود دولت را در عرصه میدانی تضعیف کنند.

علوش پیش از ریاست بر جیش الاسلام فرماندهی گروه موسوم به اتاق عملیات دمشق را بر عهده داشت، گروهی که با عقب نشینی بیشتر گروه های مسلح از آن از جمله احرار الشام و گردان های الصحابة و تیپ های الحبیب مصطفی و الفرقان بیشترین آسیب را متحمل شد؛ دکتر شعیب اختلافات ایدئولوژیک را عامل اصلی اختلاف این گروه ها دانست و تاکید کرد که این گروه از سوی کویتی ها ساپورت می شد و دیدگاه های اخوانی داشت، نه وهابی.

وحدت این گروه ها نیز عمدتا مرحله ای بود، نه ایدئولوژیک. چرا که گروه های مسلح در سوریه شاخه های متعددی دارند که برخی از آن ها مانند جیش الاسلام وهابی مسلک و پیرو سعودی ها هستند؛ برخی دیگر مانند لواء التوحید و الفرقان تابع اخوان المسلمین هستند و برخی دیگر مانند جبهه النصره و دولت اسلامی عراق و شام نیز به القاعده وابسته هستند، گروه دیگری نیز هستند که وابسته به ارتش آزاد هستند و خود را معتدل می نامند، آنها دنباله رو ترکیه هستند و همواره به دنبال جلب حمایت غربی ها بر آمده اند.

خسارت هایی که گروه های مسلح بویژه لواء الاسلام در حومه دمشق متحمل شدند، باعث شد تا آنها به فکر تجدید قوا بیفتند، به همین علت در زیر پرچم خود حدود 50 یگان را که آوازه ای در درگیری ها نداشتند و در محاسبات نظامی شناخته شده نبودند، دور خود جمع کردند، این برای هر کسی که آگاه به مسایل سوریه است، مشخص می کند که جیش الاسلام تنها نسخه ویرایش شده لواء الاسلام است، همانطور که لواء الاسلام نسخه ای از یگان سریة الاسلام بوده است.

البته از دیدگاه ارتش سوریه اعلام نام جدید تشکیلات زهران علوش تغییری در معادله های نظامی نمی دهد، چرا که این ارتش آماده مبارزه با گروه های مسلح در حالت متحد یا متفرق است، معرکه ریف دمشق نیز بنا بر اعلام منابع ارتش سوریه تحت محاسبات سیاسی قرار ندارد؛ بلکه تا اخراج تمامی عناصر مسلح از منطقه یا تسلیم شدن آنها و بازگشت به آغوش دولت دنبال خواهد شد.
 

عربستان در این میان برای حفظ نقش خود در سوریه به دنبال در اختیار گرفتن نقاط عطف عناصر مسلح از طریق حمایت مالی، تسلیحاتی و حتی نفراتی از آنها است؛ دکتر شعیب کارشناس جنبش های اسلامی در این راستا می گوید که آمریکا با همکاری بندر بن سلطان بسیاری از زندانیان گوانتانامو را آزاد کرده، آنها که بیشترشان یمنی، سعودی و خلیجی هستند، مأموریت دارند تحت پرچم دولت اسلامی عراق و شام که این روزها تحت عنوان اختصاری "داعش" معروف است، مبارزه کنند. 

گزارش های مطبوعاتی حاکی از آن است که شخصیت های قبیله ای عربستان در هفته های اخیر تماس هایی را به نمایندگی از دستگاه اطلاعاتی عربستان با گروه های سلفی داشته و در ازای مبالغ مالی از آنها خواسته اند تا جبهه ای متحد را برای ممانعت از گسترش نفوذ هم پیمانان القاعده در اطراف پایتخت تشکیل دهند، راهبرد سعودی ها در حال حاضر ارائه کمک های مالی برای جلب حمایت تروریست ها از ریاض و دور کردن این کشور از القاعده است، این همان انگیزه ای است که به نظر کارشناسان برای تشکیل جیش الاسلام از آن استفاده شده است.