معاهده صلح تازه‌ای رقم می‌خورد؟

دیپلماسی ایرانی: بهار عربی بسیاری از معادلات منطقه ای و جهان عرب را به هم ریخت. حتی باعث شد دوستان دیروز به دشمنان امروز تبدیل شوند و هم پیمانان از یکدیگر دور شوند. در عین حال رفاقت هایی به وجود آمد که تا چند سال پیش در مخیله کسی نمی گنجید که ممکن است چنین رفاقت هایی میان دشمنان دیرینه به وجود آید. در مقابل رفاقت هایی به کدورت گرویده که به واسطه وجود منافع مشترک و حیاتی کمتر کسی گمان می کرد که چنین کدورت هایی به وجود آیند و حتی تبدیل به کینه شوند. یکی از دلایل وزیدن بهار عربی کرامت میلیون ها شهروند عربی بود که احساس می کردند از سوی هئیت حاکمه مورد بی مهری قرار گرفته اند و حتی در تعاملات بین المللی دولتمردانشان نادیده گرفته شده اند. از جمله این تعاملات تعامل حکام عرب با اسرائیل بود که بعضی از آنها علنی بود و برخی دیگر در خفا انجام می شدند. از دل این تعاملات پیمان کمپ دیوید به وجود آمد که تا به همین امروز اعراب از آن دل خوشی ندارند و از آن به بدی یاد می کنند. تا آن جا که همین الآن اگر بتوانند می خواهند سفرای اسرائیل و همه کارکنان سفارت خانه هایشان را از خاک کشورشان دور کنند و حتی به اسرائیل اعلام جنگ دهند. با توجه به این مقدمه چه عاقبتی برای معاهده کمپ دیوید می توان متصور بود. معاهده ای که حتی رهبران سکولار عرب نسبت به آن موضع دارند و آن را عادلانه نمی دانند.

روزنامه النهار، چاپ بیروت در یادداشتی به قلم جهاد الزین، روزنامه نگار لبنانی به این موضوع پرداخته و می نویسد: کشور "عمیق" مصر با حمایت جمع بزرگی از نخبگان لیبرال و سکولار به مواجهه با اقلیت اخوانی بزرگ رفت و مانع از بروز جنگی داخلی در مصر شد. اما با این وجود تا همین الآن نتوانسته اند سایه این جنگ را از خود دور کنند. ما، یعنی کسانی که از بیرون مصر نشسته ایم و نظاره گر تحولات جاری در این کشور هستیم، نمی توانیم درک کنیم که تفاوت بسیاری میان جنگ داخلی با جنگ علیه مصر بعد از بهار عربی وجود دارد. به ویژه با توجه به تحولات جاری در مصر در سه سال اخیر و حتی ماه های اخیر که اوضاع را در این کشور بیش از پیش پیچیده کرد. در سوریه جنگ ها شاید هم سه جنگ با یکدیگر مخلوط شده اند و در نهایت یک حرکت مردمی به یک جنگ داخلی تمام عیار علیه کشوری مستقل با مفهومی کاملا روشن تبدیل شده است.

نویسنده در ادامه می نویسد: انقلاب مصر در 25 ژانویه 2011 به ثمر نشست اما در سایه حکومت اخوانی به محاق رفت و به دلایل مختلف به سمت جنگ داخلی سوق داده شد اما به واسطه ملتی هم دل و نبخگانی با فرهنگ و مسالمت جو و دولتی که رهبری نهاد نظامی را پشت سر خود دارد تا کنون گرفتار جنگ داخلی نشده است. اما نگرانی از وقوع آن همچنان وجود دارد که انفجارهای مکرر توسط جریان های شبه نظامی که به طور روزانه به سینا حمله می کنند دلیلی بر وجود این نگرانی است. اما این جنگ از همان نوع جنگ علیه مردم مصر است. اتاق عملیات آن در خارج از مصر است و دستورات آن از خارج صادر می شود. حمله به مراکز ارتش و نیروهای امنیتی به شکل موذیانه ای همچنان ادامه دارد.

در ادامه این یادداشت آمده است: مواضع مصر در بعد سیاسی و بعد از ورود عناصر نامطلوب روز به روز بیشتر پیچیده می شود تا آن جا که احتمال دارد معنای استراتژیک این مواضع کاملا تغییر کند. بعد از آن که کمک های مالی امریکا که در پی توافق نامه کمپ دیوید وعده آن داده شده بود و هر ساله به مصر داده می شد، متوقف شد اکنون انتظار می رود که این مساله بر معاهده صلح امضا شده با اسرائیل نیز تاثیر بگذارد. این مساله پرسش های متعددی را به وجود می آورد. با توجه به این که کنگره پیش از این نیز بارها خواستار لغو این کمک ها شده بود، کمک هایی که بعد از کمک های اسرائیل دومین کمک مالی خارجی به مصر محسوب می شود، اکنون کنگره بر اساس کدام استدلال اقدام به لغو آن کرده است؟ آیا با لغو این کمک ها نمی توان گفت که کل ماهیت و اصل معاهده کمپ دیوید زیر سوال رفته است و این مساله مشکل حقوقی – سیاسی ایجاد می کند؟ آیا این آغاز دوری تازه از روابط مصر و امریکا است یا ما باید منتظر مرحله تازه ای از تحولات خاورمیانه باشیم؟ آیا نگرانی امریکایی ها از تهدیدهای امنیتی اسرائیل تا این اندازه کاهش یافته است که می پذیرند بی توجه به هشدارهای اسرائیل کمک هالی مالی را به مصر متوقف کنند بدون این که به فکر عاقبت این اقدام خود باشند؟

در پایان این یادداشت آمده است: کمپ دیوید معاهده صلحی با مصر نبوده است که اکنون بخواهد مورد تهدید قرار بگیرد. این معاهده ای است که به سادگی نمی تواند تحت تاثیر تحولات جاری در مصر قرار بگیرد و لغو یک طرفه آن بسیار سخت است. پایان کمپ دیوید به این معنا خواهد بود که اسرائیل نیاز به معاهده صلحی تازه با جهان عرب دارد. معاهده صلح در زمانی که منطقه با واقعیت های جدید روبه رو شده است: عراق جدید، لبنان جدید، یمن جدید، به ویژه سوریه جدید و... حتی ایران نیز تغییر کرده است و این تغییر تاثیر مستقیمی بر محاسبات حزب الله می گذارد. آن چه می بینیم حکایت از آن دارد که معادله جدیدی در حال شکل گیری است: پایان کمپ دیوید و بقای معاهده صلح مصر با اسرائیل.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11