احتمال مذاکره قریب الوقوع آژانس با دولت روحانی

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن به زمان مراسم تحلیف حسن روحانی، همه نگاه ها به سرنوشت مذاکرات هسته ای دوخته شده که با گذشت یک دهه از عمر آن، هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده است.بسیاری بر این باورند مساله هسته ای جمهوری اسلامی، چاره ای جز توافق تهران و واشینگتن از طریق مذاکرات رو در رو ندارد و چارچوب هایی مانند گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) یا آژانس بین المللی انرژی اتمی، عدم کارایی در دستیابی به توافقی جامع با ایران را به اثبات رسانده اند. اما به هر ترتیب تا زمانی که حسن روحانی به پیشنها مذاکره مستقیم آمریکا ، پاسخ ندهد، دست کم در ظاهر این دو قالب تنها راه گفت و گوی هسته ای با ایران است.

در شرایطی که گمان می رفت گروه 1+5، با انتخاب روحانی به عنوان رئیس جمهور آینده ایران، تاریخی برای دور جدیدی از مذاکره های هسته ای پیشنهاد کند، به نظر می رسد آژانس بین المللی انرژی اتمی در این مورد پیش دستی کرده و قصد دارد در مرداد ماه با طرف ایرانی پای میز مذاکره بنشیند. مذاکراتی که همچون گفت و گو های 1+5، تا کنون هیچ دستاوردی به همراه نداشته است و درخواست آژانس در دو سال اخیر برای دسترسی به سایت نظامی پارچین واقع در جنوب شرق تهران نیز با مخالفت جمهوری اسلامی مواجه شده است.

رویترز به نقل از دیپلمات ها گزارش می دهد که آژانس بین المللی انرژی اتمی دور جدیدی از مذاکرات را در ماه آگوست با ایران برگزار می کند. هرچند تاریخ دقیق مشخص نشده اما احتمالا این گفت و گو ها پس از مراسم تحلیف روحانی در 13 مرداد خواهد بود. زمانی که هیات مذاکره کننده هسته ای روحانی تشکیل شده و آژانس قصد دارد به عنوان نخستین محک، با نمایندگانی پای مذاکره بنشیند که از سوی رئیس جمهوری تعیین شده اند که خود به مدت 2 سال ( 2005 – 2003) ریاست هیات مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی را بر عهده داشته است.

پیروزی غافلگیر کننده روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد، از نگاه بسیاری از ناظران خارجی می تواند گشایشی در روند مذاکره های هسته ای ایجاد کند. او که در بخش عمده ای از کتاب خاطرات 700 صفحه ای اش به تمجید از دیپلماسی هسته ای تحت هدایت خود پرداخته، به گمان برخی تحلیلگران هدف حل مجادله هسته ای ایران با غرب را دنبال می کند. روحانی به گفته خودش در مدتی که ریاست مذاکرات را بر عهده داشت توانست با برخی امتیازدهی ها برای پیشرفت برنامه های هسته ای ایران زمان بخرد و آنگونه که روحانی می گوید بیشترین پیشرفت هسته ای ایران نیز در همان زمان حاصل شد.

باوجود اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی تاریخی قطعی مذاکرات را مشخص نکرده اما گفته می شود این گمانه زنی ها در پی آن انجام می شود که شماری از کارشناسان به غرب توصیه کردند با روحانی مذاکره کند تا آمادگی و قاطعیت وی در تغییر رویکرد ها را در بوته آزمون قرار دهند. انتظار می رود این نشست پس از تحلیف روحانی و پیش از انتشار گزارش فصلی آژانس برگزار شود. گزارشی که در سال های اخیر همواره مملو از نکته های منفی بوده اما لحن گزاش جدید می تواند نقش تعیین کننده ای در ادامه مذاکرات هست های با دولت جدید ایران داشته باشد.

در گزارش های قبلی، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی برخی تردید ها را در مورد ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران مطرح کرده است. این در حالی است که روحانی وعده شفافیت در فعالیت های هسته ای و تعامل بهتر با جامعه بین المللی را داده است.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی آخرین بار در ماه می در وین مذاکره کردند که هیچ نتیجه ای به همراه نداشت و اکنون نیز مقامات آژانس در واکنش به خبرها در مورد انجام نشستی در ماه آگوست می گویند هنوز تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده است. با این حال آمانو ماه گذشته پس از 10 دور مذاکره بی نتیجه با ایران در 2 سال اخیر از تعهد آژانس نسبت به گفت و گو با تهران سخن گفته بود. از سوی دیگر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در خصوص ادامه مذاکرات با ایران با توجه به روی کار آمدن حسن روحانی، ابراز امیدواری کرده است.

به این ترتیب به نظر می رسد با تشکیل دولت یازدهم که در راس آن مذاکره کننده سابق هسته ای قرار دارد، چه آژانس بین المللی انرژی اتمی و چه گروه 1+5 و حتی آمریکا، آمادگی آن را داشته باشند تا پس از 8 سال مذاکره با دولتی تندرو، شانس خود را در تعامل با دولتی میانه رو که شعار تعامل و مصالحه سر می دهد را آزمایش کنند. نتیجه این تعامل هر چه باشد، تاثیری مستقیم بر جهت گیری آمریکا و متحدانش در قبال ایران خواهد داشت، چرا که گفته می شود در صورتی که پالس های مثبتی از ایران نرسد، کنگره آمریکا در جهت اعمال فشارهای بیشتر بر تهران حرکت خواهد کرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10