روحانی که شگفتی آفرید

دیپلماسی ایرانی: انتخابات ریاست جمهوری ایران چنان ما را شوکه کرد که هیچ کس گمان نمی کرد چنین نتیجه ای برای آن رقم بخورد. سکوتی که بر عرصه سیاسی ایران ظرف ماه های گذشته حاکم شده بود ناگهان در هفته آخر به آن صدای بلند تبدیل شد.ارزیابی هایی که بعضی ها پس از غیاب بزرگانی چون شیخ اکبر هاشمی رفسنجانی مطرح می کردند، ملت ایران نشان دادند که دروغی بیش نیست، استقبال از مراکز رای گیری به طور متوسط در حدود 80 درصد بود که همه چیز را تغییر داد.

ارزیابی هایی که از حتمیت صعود دو تن از نامزدها مطرح می کردند و می گفتند که از میان چهار نامزد اصولگرای موجود یک نفر حتما پیروز می شود، دیدیم که شیخ حسن روحانی با فاصله ای بسیار زیاد از دیگر رقبا در همان دور اول پیروز انتخابات شد.

ارزیابی هایی که قبلا از آنها سخن رفته بود حکایت از سنگینی کفه علی اکبر ولایتی، کسی که سابقه ای طولانی در انقلاب تاریخی ایران دارد و وزیر امور خارجه دوران امام خمینی (ره) بوده و از حمایت علمای قم نیز برخورد بوده است، داشت. همین ارزیابی ها صحبت از احتمال پیروزی محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران نیز می زدند. همچنین می گفتند که چون نیروهای بسیجی از دکتر سعید جلیلی با این تصور که مورد حمایت رهبر انقلاب است و رزمنده جنگ بوده و یکی از پاهایش را در همین راه از دست داده، حمایت می کنند، احتمال پیروزی اش بیش از همه است. در حالی که ملت نشان داد که کفه پیروزی را به سود حسن روحانی، تنها روحانی نامزد در انتخابات سنگین خواهد کرد.

در گیر و دار تنش های سیاسی ایران سید محمد خاتمی آخرین رئیس جمهوری معمم جمهوری اسلامی ایران بود در حالی که انتخابات جاری مجددا فکری از این نسخه را مطرح کرد و بار دیگر رئیس جمهوری معمم از طرازی دیگر انتخاب شد. شیخ حسن روحانی مردی است که چهار زبان می داند، در علوم اسلامی در حوزه علمی قم درس خوانده و در تهران حقوق خوانده و دکترای خود را در همین رشته از دانشگاه گلاسگو گرفته است.  

چه شد که چنین اتفاقاتی در این سطح اتفاق افتادند؟ برای این که بتوانیم پاسخ این سوال را دریابیم باید عوامل زیر را بررسی کنیم:

• محافظه کاران آرای خود را میان سه نامزد تقسیم کردند که این مساله باعث شد تا همه آنها ضعیف شوند. این سه نفر دکتر علی اکبر ولایتی، دکتر سعید جلیلی و محسن رضایی بودند. در حالی که اصلاح طلبان یکپارچه شدند و همگی پشت حسن روحانی ایستادند، در عین حال محمد رضا عارف دیگر نامزد اصلاح طلب و معاون محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق ایران نیز به سود روحانی کنار رفت.  
• افکار عمومی ایران با حذف هاشمی رفسنجانی سر خورده شده بود. اما وقتی که روحانی خود را نامزد کرد، رفسنجانی و خاتمی به تایید او برخواستند که همین اعلام حمایت که در روزهای آخر زمان تبلیغات انتخاباتی بیان شد، شوری ایجاد کرد که معادله ها و محاسبات همگی به هم خوردند.
• کسانی که به روحانی رای دادند قدرت رای خود را نشان دادند و ثابت کردند که می توانند حماسه ای دیگر در طول عمر 34 سال گذشته انقلاب ایران ایجاد کنند.

یکی از سوال هایی که در پی انتخاب روحانی مطرح شده تاثیر آن بر سیاست ایران است. برای یافتن جواب این پرسش باید منتظر ماند و دید. با توجه به این نکته که سیاست خارجی ایران را شورای امنیت و نهادهای زیر نظر رهبری ایران ترسیم می کنند، نمی توان تصور کرد که رئیس جمهوری ایران بتواند تغییراتی کلان در سیاست خارجی ایران ترسیم کند. اما این به آن معنا نیست که رئیس جمهور هیچ نقشی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ندارد، بلکه بر عکس نقش او در ترسیم خطوط سیاست خارجی جمهوری اسلامی بسیار موثر است.  

در همین راستا باید به ترکیب شخصیت میانه روی دکتر روحانی نیز توجه کنیم، کسی که تحصیلکرده حوزه علمیه قم است و در عین حال فارغ التحصیل دانشگاه گلاسگو در رشته حقوق است (دکترای این رشته را دارد) و هم زمان عضو یکی از نهادهای روحانیت محافظه کار است و در عین حال تایید جریان اصلاح طلب را نیز پشت سر خود دارد.

او همچنین به رغم تمایلات اصلاح طلبانه اش نماینده رهبر انقلاب در شورای امنیت ملی بوده است، همان منصبی که بعدا سعید جلیلی متصدی آن شد. حسن روحانی بر حفظ نظام جمهوری اسلامی پایبند است، اما در سیاست خارجی رویکردی مغایر با محافظه کاران فعلی دارد. او خواهان نرمش بیشتر در تعامل با غرب است و در پرونده های منطقه ای نیز حرف هایی برای گفتن دارد.

درست است که نمی توان از الآن پاسخی برای بسیاری از سوال ها یافت. به ویژه که 8 سال نقشی در پیشبرد سیاست خارجی کشورش نداشته است اما انتظار می رود رئیس جمهوری منتخب ایران، گفتمان جدیدی را مطرح کند حتی اگر نتواند بنیانگذار راه جدیدی در سیاست خارجی ایران باشد. 

منبع: الشروق/11