هر مذاکره ای به معنای عقب نشینی نیست

دیپلماسی ایرانی: در حالی که نزدیک به یک هفته تا برگزاری مذاکرات ایران و 1+5 در قزاقستان باقی مانده است، رویترز خبر از پیشنهادات جدید 1+5 به ایران داده است. رویترز گفته است که مقامات غربی در جلسه هشتم اسفند در آلماتی قزاقستان به ایران پیشنهاد خواهند داد که رفع تحریم از فلزات گران بها را در قبال تعطیلی تاسیسات فردو بپذیرد. پیشنهادی که به نظر می رسد جذابیت کافی و قابلیت ایجاد زمینه ای مشترک برای تفاهم را برای ایران دارد. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل بین المللی بررسی کرده است:

رویترز خبر داده است که 1+5 در مذاکرات آتی به ایران پیشنهاد خواهند کرد که در ازای تعطیلی فردو، تحریم فلزات گران بها برای ایران را تعلیق خواهند کرد. این پیشنهاد تا چه اندازه می تواند برای ایران جذاب باشد؟

وضعیت داخل و جامعه ایران به گونه ای است که هر نوع مصالحه و پاسخ مثبتی که از طرف ایران نسبت به مذاکرات صورت بگیرد، در داخل ایران به معنای عقب نشینی و سازش تعبیر خواهد شد. مهم نیست که آیا این تصمیم درست است یا نه؛ آیا این مصالحه بر اساس منافع ملی، به خیر و صلاح ایران بوده است یا نه؛ بلکه تصور می شود هر نوع توافقی به معنای ضعف و پذیرش نظر غرب است. در حالی که توافق زمانی حاصل می شود که طرفین به نقطه مشترکی دست پیدا کنند. طبیعی است که وقتی تصور می شود مصالحه به معنای عقب نشینی است و عقب نشینی عمل خوبی نیست، نباید انتظار مصالحه داشت. این فرهنگ سیاسی هم اکنون در ایران حاکم شده است و بر اساس آن مصالحه و توافق به معنای عقب نشینی است.

آقای صالحی ضمن ابراز خوش بینی نسبت به مذاکرات آتی گفته اند که پیشنهاد مذاکره امریکایی ها را اگر صادقانه باشد بررسی می کنیم. این نگاه مثبت تا چه اندازه در تصمیم گیری های سیاسی تاثیرگذار است؟

در مجموع در ایران ، نگاه جریانات معتدل و میانه رو از جمله آقای صالحی، وزیر امور خارجه نسبت به مذاکرات به گونه ای است که می خواهند توافقی میان ایران و غرب صورت بگیرد. در حالی که جریانات رادیکال و تندرو و بعضا خودسر تمایلی به توافق با غرب ندارند. چون همان طور که گفته شد، هر گونه توافق به معنای تسلیم و عقب نشینی تعبیر می کنند. بنابراین لازم است که با اتخاذ تدابیر مقتضی و بر اساس منافع ملی در این خصوص تصمیم گیری صورت گیرد. البته تصمیم گیر اصلی در این مورد مقام معظم رهبری هستند و ایشان هم گفته اند که در صورتی که حسن نیت امریکا به ایران ثابت شود، ایران مانعی برای مذاکره نمی بیند.

معاون وزیر امور خارجه روسیه گفته است که در حال نزدیک شدن به لحظه ای هستیم که باید تصمیمات متفاوتی در مورد ایران بگیریم. ارزیابی شما از این موضع گیری چیست؟  آیا این موضع گیری می تواند تاثیری بر نتیجه مذاکرات داشته باشد؟

قطعا موضع روسیه تاثیرگذار است. اما هر نوع مذاکره ای زمانی می تواند موفقیت آمیز باشد که هر دو طرف یعنی هم ایران و هم 1+5 به دنبال راه حل باشند. با توجه به تاثیر تحریم ها در اقتصاد ایران، مقامات ایرانی باید در پی آن باشند که تحریم ها برداشته شود. در صورتی که اگر صرفا هدف از مذاکرات، پیگیری انگیزه های سیاسی توسط طرفین باشد، طبیعی است که مذاکرات به هیچ نتیجه ای نخواهد رسید. هم چنان که طی سالیان گذشته این مذاکرات به نتیجه ملموسی نرسیده است. تا وقتی که رسیدن به توافق به معنای عقب نشینی تعبیر شود، مذاکرات راه به جایی نخواهد برد. اما روس ها هم مایل هستند که درگیری میان ایران و غرب بیشتر از این نشود و هر چه زودتر امکان دسترسی به یک توافق فراهم شود.

چه اتفاقی ممکن است بیفتد که منجر به تغییر در وضعیت مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 شود؟

به نظر من تنها وضعیتی که قابل تصور است که در آن تغییر در مذاکرات هسته ای ایجاد شود، رسیدن به شرایطی است که در داخل کشور مصالحه و رسیدن به توافق با 1+5 به معنای عقب نشینی تعبیر نشود بلکه مصالحه و توافق به معنای پاسداری و دفاع از منافع ملی و گامی در جهت رسیدن به منافع ملی تعبیر شود. از سوی دیگر، غرب نیز نشانه های جدی از حسن نیت نشان دهد. تنها در چنین فرهنگ و وضعیتی است که می توان امیدوار بود که توافقات ایران و 1+5 نهایتا سودبخش باشد. در این شرایط مسئله هسته ای از یک شرایط رویارویی با غرب و امریکا خارج شود و مسئله هسته ای را تنها در چارچوب مسئله هسته ای مورد توجه قرار گیرد، نه موضوعی که مظهر و نماد رویارویی ایران و غرب است./12

انتشار اولیه: یکشنبه 29 بهمن 1391 / باز انتشار: پنجشنبه 3 اسفند 1391