سایت پارچین پاشنه آشیل آژانس

دیپلماسی ایرانی: مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش جدید خود را شب پیش از انتخابات امریکا ارائه کرده و اعلام کرده است که ایران بازهم همکاری های لازم را با این آژانس نداشته و آنچه که در این گزارش بر آن تاکید شده بود در اختیار داشتن ابزار منفجرکننده هسته ای است. آمانو همچنین گفته است که هنوز در مورد فعالیت های ایران در سایت پارچین تردید وجود دارد و تازمانی که اجازه بازرسی به آژانس داده نشود، نمی توان صلح آمیز بودن این فعالیت ها را اثبات کرد. دیپلماسی ایرانی با دکتر صادق ربانی، قائم مقام پیشین انرژی اتمی ایران، در خصوص نکات جدید این گزارش گفتگویی داشته است که در زیر می خوانید:

گزارش اخیر آمانو به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه شده است، آیا دلیل خاصی برای این ارائه وجود داشته است؟

آمانو موظف بوده است که در مواقع ضروری و سالانه نسخه ای از گزارش را به شورای امنیت بفرستد و به عبارت دیگر از گذشته بنا بر این بوده است که پیشرفت مذاکرات را به اطلاع شورای امنیت برسانند. البته اگر گزارش عادی باشد ضرورتی برای ارسال آن به شورای امنیت وجود ندارد، اما شاید مسائل جدیدی پیش آمده که این مساله جدید ممکن است نکته مثبتی به نفع ایران بوده و یا یک موضوع منفی علیه ایران ارائه شده است.

چه نکات جدیدی در این گزارش مطرح شده است؟

آمانو در گزارش ماه نوامبر از داشتن اطلاعات معتبری از انجام آزمایش های انفجاری قوی در سایت پارچین خبر داده و از سوی دیگر اضافه کرده است که  آژانس در تلاش است تا صحت صلح آمیز بودن فعالیت های برنامه هسته ای ایران را بررسی کند و اشاره کرده که تهران همچنان از همکاری های لازم برای اطمینان دادن و اثبات عدم وجود فعالیت های پنهان هسته ای سر باز می زند. نکته دیگری که آمانو درباره فعالیت های هسته ای پارچین گفته این است که آژانس تایید می کند که مواد هسته ای اعلام شده ایران، برای مصارف نظامی تبدیل نشده اند اما به خاطر همکاری نکردن ایران این آژانس نمی تواند تایید کند که مواد اتمی یا فعالیت های اتمی اعلام نشده ای نیز وجود نداشته اند. آنچه که جدیدا در این گزارش مطرح شده همان موضوع داشتن چاشنی انفجار بوده است. بنابراین به نظر می رسد که آژانس همچنان برای بازدید از پارچین اصرار دارد تا بتواند مهر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران را تایید کند.

این مساله ای که آمانو در گزارش اخیر خود مبنی بر اطلاع دقیق از انفجارهای قوی در سایت پارچین داده، آیا در گزارش های پیش از این نیز به این مساله اشاره شده بود؟

مسئله انفجار می تواند انفجار هسته ای و یا نظامی باشد. بنابراین هیچ معنای مشخصی ندارد، مگر آنکه بتوانند این انفجارها را به سمت مقاصد انفجار هسته ای اثبات کنند. البته گزارش هایی که عنوان می شود، از منابع مختلفی همچون اعضای آژانس و منابع جاسوسی می تواند باشد. اما تا زمانی که بازرسان از نزدیک سایت پارچین را بررسی نکنند، نمی توانند چنین امری را اثبات کنند. باید در اینجا اشاره کرد که در گزارش های گذشته تنها صحبت از فعالیت های هسته ای در پارچین بود و در این گزارش به انفجارهای قوی در این سایت اشاره شده است.

به نظر شما در چنین شرایطی ایران چه واکنشی باید داشته باشد؟

به باور من، شرایط را برای ایران روزبروز دشوارتر می کنند و به نظر می رسد که ایران ناگزیر شود که روزی به خواسته آنها تن دهد. امیدواریم روزی نباشد که ما تسلیم محض آنها شویم. احتمال دارد که تصمیم گیرندگان پشت پرده مذاکراتی کرده و قصد داشته باشند که یا غنی سازی را تعطیل و یا به روند گذشته ادامه دهند.

آنچه که ایران درباره سایت پارچین اعلام کرده این است که پارچین نظامی است و هیچ نهادی اجازه بازدید از سایت نظامی کشور دیگر را ندارد. تا چه اندازه ایران می تواند این ادعا را ثابت کرده و یا از سوی دیگر آژانس ادعای انجام فعالیت های هسته ای در این سایت را ثابت کند؟

بله، ادعای ایران صحیح است. بازرسان تنها مجازند از سایت هایی که ایران معرفی می کند، به عنوان سایت های اقتصادی بازدید کنند و سایت نظامی محلی محرمانه برای هر کشوری است. همچنین درباره پارچین ایران هیچ گاه به صراحت اعلام نکرده است که اجازه بازدید نخواهد داد، بلکه گفته است که آیا این بازدید آخرین بازرسی است و یا قراراست که این بازدید ها تکرار شود. سوال ایران این است که آیا این بازدید آغاز است و یا خاتمه ای برای پرونده هسته ای ایران، چراکه جمهوری اسلامی ایران نمی تواند این بازدیدها را باز بگذارد و باید این مساله کاملا مشخص شود که از کدام مناطق قصد بازدید دارند.

آیا احتمال صادر شدن قطعنامه جدید با ارائه این گزارش وجود دارد؟

تا انجام انتخابات امریکا و مشخص شدن نتیجه آن، مساله هسته ای ایران در اولویت نیست. بدین معنا که مسائل جانبی دیگری همچون سوریه و انتخابات امریکا، ایران و حتی مسائل سیاسی کشورها مهم بوده و موضوع هسته ای را تحت الشعاع قرار داده است.

آنچه که مورد توجه بوده این است که مدارک متقن و دقیقی از فعالیت های هسته ای ایران در دست ندارند تا بر آن اساس قطعنامه ای صادر شود. اما فضای سیاسی با توجه به اینکه اسرائیل نیز از تهدید های خود دست کشیده است، درباره پرونده هسته ای ایران آرام است.

آنچه که درباره پاکسازی سایت پارچین اعلام شده تا چه اندازه می تواند قابل اثبات باشد؟

اگر یک انفجاری هسته ای باشد، قابل پاک کردن نیست، بدین معنا که ابزارهای بسیار حساسی وجود دارد که انفجارهای هسته ای را پیدا می کنند.بنابراین  اگر گفته شده که آثار این انفجارها را از بین می برند، کاملا نادرست است، چراکه از بین بردن آثار یک انفجار ساده نیست. مواد رادیو اکتیو بر برگ درختان، بدنه ساختمان ها و ماشین ها می نشیند و در نتیجه اثرات این مواد را به راحتی می توان تشخیص داد. به عبارت ساده تر اگر انفجار هسته ای در یک سوی دنیا رخ دهد، حتی اثرات آن به اطرف دیگر هم خواهد رسید و قابل اندازه گیری است. انفجارهای هسته ای که در گذشته های بسیار دور وجود داشته هنوز هم می توان رد یابی کرد. بنابراین ادعای از بین بردن و پاکسازی پارچین قابل اثبات نیست.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/12

انتشار اولیه: پنجشنبه 18 آبان 1391 / باز انتشار: یکشنبه 21 آبان 1391