روسیه در مقابل حمله به ایران چه می‌کند؟

دیپلماسی ایرانی: با افزایش تحرکات بین المللی بر سر برنامه هسته ای ایران موضوع حمله نظامی به ایران در بسیاری از مراکز دیپلماتیک، مطالعاتی و پژوهشی جهان مطرح شده است. از جمله در روسیه که یکی از کشورهایی است که به طور مستقیم با پرونده هسته ای ایران درگیر است. به روشنی می توان افزایش فعالیت های دیپلماتیک و امنیتی و مناقشه های رسانه ای در این زمینه را در روسیه ببینیم که نشان از اختلاف نظرهای موجود در حکومت روسیه نیز دارد.

از لحاظ دیپلماتیک و رسانه ای فعالیت های روسیه در این زمینه موازی با افزایش فشارهای بین المللی به ایران نیز به قوت خود ادامه دارد. تا کنون مواضع روسیه در قبال برنامه هسته ای ایران تغییرات متعددی داشه است، به ویژه پس از زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی آخرین گزارش خود را درباره این برنامه ارائه داد.

اگر تا پیش از این روسیه هر گونه تشدید مواضع بر سر برنامه هسته ای ایران را بر نمی تافت و در برابر آن موضع می گرفت، در موقعیت فعلی می توان گفت که روسیه مواضع سلبی در قبال برنامه هسته ای ایران اتخاذ کرده است و این گونه می بیند که فعالیت های هسته ای ایران تهدیدی برای جامعه جهانی و همچنین خود روسیه محسوب می شود، اما با این حال می گوید که همچنان دلیلی وجود ندارد که ثابت کند برنامه هسته ای ایران اهداف نظامی دارد. حقیقت این است که روسیه نیز چندان بی میل نیست که با جامعه جهانی علیه برنامه هسته ای ایران وارد عمل شود ولی نه از طریق اعمال تحریم که به اعتقاد آن موفقیت آمیز نخواهد بود و به اهداف خود نخواهد رسید، و نه از طریق عملیات نظامی که به اعتقاد روسیه به یک فاجعه بزرگ خواهد رسید که آثار ویران کننده ای هم در ابعاد منطقه ای و هم در ابعاد جهانی خواهد داشت.

به اعتقاد روسیه تنها راه حل بحران هسته ای ایران دیپلماسی است، برای همین از برگزاری مجدد مذاکرات میان ایران با جامعه جهانی استقبال می کند و می گوید که باید این مذاکرات در سایه همکاری های روسیه با غرب باشد. برای همین روسیه گمان می کند که قدرت حقیقی لازم برای تاثیر بر ایران را دارد و انتظار دارد که جامعه جهانی نیز این تاثیرگذاری را به رسمیت بشناسد. عملا نیز انتظار می رود که روسیه در مذاکرات شش به علاوه یک با ایران که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد، نقش فعالی داشته باشد.

این از لحاظ دیپلماسی، اما در موازی با این فعالیت ها روسیه به این نتیجه رسیده است که امکان حمله به ایران جدی است و احتمال وقوع آن ظرف چند ماه آینده وجود دارد. بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند در صورتی که اسرائیل تصمیم بگیرد که به ایران حمله کند، این حمله مصالح روسیه را نیز مورد تهدید قرار خواهد داد. چرا که اولا ایران هم پیمان روسیه در محور سیاسی ای که روسیه رهبری می کند، محسوب می شود و از سوی دیگر این جنگ به خارج از مرزهای ایران خواهد رسید که مصالح جغرافیایی روسیه را نیز شامل خواهد شد، به خصوص در قفقاز که کشورهای آن منطقه بیش از همه جذب روسیه هستند. از جمله آذربایجان و گرجستان که دو محور استراتژیک مهم برای غرب در این منطقه محسوب می شوند. این مساله سبب می شود تا روسیه نیز وارد ماجرا شده و به هم پیمانانش یعنی ارمنستان و ایران کمک کند. شاید بر همین اساس است که روسیه نیز تحرکات نظامی و امنیتی تازه ای را آغاز کرده و خود را برای انجام مانورهای نظامی جدید آماده می کند. همچنین قصد دارد حضور نظامی خود در دریای خزر، دریای مدیترانه و دریای سیاه را نیز بیش از پیش تقویت کند.

از سویی شاهد بحران در روابط روسیه و ترکیه نیز هستیم، ترکیه دشمن روسیه است و دو طرف تحرکات نظامی یکدیگر در شرق دریای مدیترانه و آب های قبرس را تهدیدی برای هم می دانند. به خصوص در سایه تحولات سوریه که روسیه از در حمایت از این کشور در آمده است و ترکیه نگاهی خصمانه نسبت به آن دارد.  

در این میان در رسانه های روسیه نیز بحث احتمال حمله نظامی به ایران بسیار مطرح است. درباره این مساله شمار بسیاری از نظامیان، سیاستمداران و کارشناسان در مراکز مختلف آکادمیک روسیه اظهار نظر می کنند. فعالان این بخش را می توان به دو گروه تقسیم کرد، یک گروه از حمله نظامی حمایت می کنند و شعارهای ضد غربی می دهند و از مسکو می خواهند که برای تامین مصالح منطقه ای و جهانی روسیه وارد خشونت و جنگ در کنار ایران شود تا بدین ترتیب بتواند بسیاری از مسائل جغرافیایی مورد مناقشه در قفقاز و خاورمیانه را به نفع روسیه حل و فصل کند. آنها حتی می گویند در برابر تهدیدهایی که به هم پیمانشان، ایران می شود، روسیه در جهت بی اثر کردن تحریم ها حرکت کند و به غرب اعلام جنگ دهد و حتی تهدید به استفاده از سلاح های استرتژیک کند. حتی برخی از آنها معتقدند که رسیدن ایران به سلاح هسته ای باعث ایجاد ثبات منطقه ای خواهد شد و باید به این کشور برای رسیدن به بمب هسته ای کمک کرد.

در مقابل آنها عده ای نیز با جنگ مخالفند. آنها می گویند که روسیه به دنبال بهانه ای است تا به ایران حمله شود و خود را در آن جنگ دخالت دهد. این افراد نسبت به عواقب چنین جنگی هشدار می دهند و از روسیه می خواهند که در کنار جامعه جهانی بایستد و از این که برنامه هسته ای ایران تا آن جا پیش رود که به مرحله حمله نظامی برسد، از طریق و فشار مذاکره جلوگیری کند.

با این حال می توان گفت که روسیه همچنان یک موضع روشن و یکپارچه ای که برای خارج روشن باشد، ندارد و هنوز مشخص نیست که اگر به ایران حمله نظامی شود، چه موضعی اتخاذ خواهد کرد. اختلافات روس ها با یکدیگر در این زمینه بسیار است اگر چه خود را برای هر گونه حمله نظامی احتمالی به ایران نیز آماده می کنند. این را هم کسی نمی داند که در صورتی که به ایران حمله شود روسیه نیز در کنار ایران وارد جنگ خواهد شد یا رویکرد دیگری را اتخاذ خواهد کرد. به هر حال روسیه با معضلات متعددی در این زمینه روبه رو است و در همین چارچوب گفت وگوهای مختلفی را با تمامی جهت های درگیر با این موضوع انجام می دهد.

نویسنده: تسفی مگین، ناظر عالی مرکز مطالعات امنیت ملی دانشگاه تلاویو

منبع: القدس العربی