ایران به مصالحه روی می آورد؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که اسرائیل و ایران در تابستان جاری به سوی درگیری بر سر برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی پیش می روند، ایرانیان مذاکراتی را با ایالات متحده و دیگر کشور های پیشرو به منظور یافتن جایگزینی دیپلماتیک برای جنگ دنبال می کنند. در ماه های اخیر تقریبا هر روز بر تب اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران افزوده شده است اما بر سر مذاکرات چه خواهد آمد؟

پاسخ این است که گفت و گو های گروه 1+5 با ایران در ماه مبارک رمضان به حال تعلیق درآمد اما انتظار می رود که ارتباط ها به زودی بین مذاکره کنندگان ارشد برقرار شود. این در حالی است که کارشناسان آمریکایی و ایرانی می گویند هنوز هیچ موفقیتی در جهت کاستن از تب جنگ حاصل نشده هرچند که ایده های جدیدی مطرح شده است.

تا کنون روند دیپلماتیک برای مقامات آمریکایی دلسرد کننده بوده اما این روند همچنان اهمیت دارد چرا که جایگزین اقدام نظامی به شمار می رود که خطری بزرگ برای اسرائیل و منطقه به شمار می رود. شاید حمله اسرائیل برنامه های هسته ای ایران را برای چند سال به تاخیر بیاندازد اما به طور حتم ائتلاف بین المللی علیه ایران را می شکند و حمایت از جمهوری اسلامی را افزایش می دهد. از سوی دیگر در این صورت انگیزه تهران برای ساخت بمب هسته ای افزایش می یابد.

به دلیل این ریسک ها،  بسیاری از مقامات ساختار امنیت ملی اسرائیل در گذشته و اکنون با ایده بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در خصوص حمله به ایران مخالف هستند. علاوه بر این شکاف داخلی در کابینه نتانیاهو، میت رامنی، نامزد جمهوریخواه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز  آشکارا از نتانیاهو حمایت کرده و از اوباما به دلیل سیاست هایش در این زمینه انتقاد می کند.

این در حالی است که شرایطی در مذاکرات هسته ای با ایران وجود دارد که به مذاق رامنی خوش نمی آید. کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تا اواسط ماه جاری را سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران ارتباط برقرار خواهد کرد تا گام های بعدی در مذاکرات هسته ای با ایران را بررسی کند. این احتمال وجود دارد که دور بعدی نشست کارشناسان یا معاونان اشتون و جلیلی برگزار شود یا اینکه مذاکرات در سطح عالی از سر گرفته شود.

گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، آلمان) همچنان در حال بحث بر سر موضع معامله ای خود است. روندی شرمن، دستیار وزارت امور خارجه آمریکا که مذاکره کننده ارشد ایالات متحده در مذاکرات هسته ای است نیز اخیرا در سفرهای خود به پکن، مسکو و لندن، در خصوص مساله هسته ای ایران گفت و گو کرد. این 6 کشور بر سر همکاری با یکدیگر اتفاق نظر دارند هر چند که برخی اختلاف نظر های تاکتیکی وجود دارد. اما یک مقام آمریکایی می گوید در نهایت گروه 1+5 یک موضع متحد به نمایش می گذارد. این مقام آمریکایی در ادامه خاطرنشان می کند که شکافی چشمگیر بین گروه 1+5  و ایران وجود دارد. ایرانیان می گویند تنها در صورت لغو تحریم ها، غنی سازی اورانیوم با خلوص 20 درصدی را متوقف می کنند. اما این یک موضع غیر آغاز کننده برای مذاکرات برای آمریکا و متحدانش به شمار می رود.

به گزارش روزنامه واشینگتن پست، ایرانیان به طور غیر رسمی نشانه هایی مبنی بر ارسال ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد به خارج از کشور و کاهش سطح غنی سازی به 5 درصد ارسال کرده اند. به این ترتیب تا حدودی نگرانی های آمریکا مرتفع خواهد شد اما باز هم 6 هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص پایین در اختیار ایران باقی می ماند که می توان آن را با فرآوری به مواد مورد نیاز برای تولید بمب هسته ای تبدیل کرد. این توانمندی است که بیش از هر چیز اسرائیل را نگران می کند.

یکی از پیشنهاد های جذابی که در این زمینه مطرح شده از جانب حسین موسویان، مذاکره کننده هسته ای اسبق ایران است. دیوید ایگناتیوس، نویسنده مقاله واشینگتن پست می نویسد، موسویان در گفت و گو با من اعلام کرد شاید ایران علاوه بر محدود کردن غنی سازی به خلوص 5 درصد با به صفر رسانیدن ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص پایین نیز موافقت کند. به این ترتیب یک کمیته مشترک با گروه 1+5  نیاز داخلی ایران برای اورانیوم غنی شده را برآورد می کند. به گفته موسویان ، گروه 1+5 نیز باید در مقابل این همکاری ایران، حق غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت شناخته و تحریم ها را به تدریج لغو کند.

البته این پیشنهاد از حمایت رسمی ایران برخوردار نیست اما به طور حتم می تواند نگرانی اصلی اسرائیل را رفع کرده و برای مقامات آمریکایی نیز جذاب باشد. موسویان همچنین از تمایل ایران برای ارائه مجوز بازرسی های گسترده تر از تاسیسات هسته ای اش خبر می دهد.

این اندیشه نهایی بر مبنای تمامی احتمال های واقعی است که مذاکرات به بن بست رسیده و اسرائیل نیز به دنبال اقدام نظامی یکجانبه علیه ایران است. اما در حالی که خطر جنگ وجود دارد ، اهمیت  ارتباط های قابل اطمینان در خلیج فارس و برقراری خط تماس مستقیم با تهران، اهمیت بیشتری پیدا می کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: جمعه 3 شهریور 1391/ بازانتشار: یکشنبه 5 شهریور 1391