خاورمیانه و نفت

علی اصغر زرگر*

آرمان: در بررسی کلاسیکی که از عوامل افزایش قیمت نفت می شود برای این افزایش فاکتورهایی در نظر گرفته می شود. یکی از موضوعات روابط عرضه و تقاضاست. مساله دیگر بورس بازی در بازار نفت است. مسائل و بحران های سیاسی در عرصه بین الملل هم مورد دیگری است که باعث افزایش قیمت نفت است. کاهش ذخایر سیاسی استراتژیک قدرت های بزرگ مثل آمریکا یا اروپا نیز از موضوعاتی بوده است که در بحث افزایش قیمت نفت به عنوان دلیل ذکر می شود. همانطور که می دانید در مقطع کنونی بحران و عدم ثبات سیاسی در خاورمیانه وجود دارد که این مشخصه بی شک در این موضوع موثر است. وجود بحران در کشور عربستان و کشورهای دیگر حوزه خلیج فارس قیمت نفت را از خود متاثر می کند. به نظرم در میان این عوامل مهم ترین موضوعی که منشا اثر است، مسائل سیاسی است. در مقاطعی نفت قیمتش بالا می رفت، اما دو سه سالی است که ما نفت بالای 90 دلار داریم. به نظرم قیمت نفت در این سطح به نوعی از ثبات رسیده است. این مشخص می کند که در این دوران طولانی با توجه به عرضه و تقاضا، بازار به قیمت بالا عادت کرده است و بر این مبنا ثباتی پیدا کرده است. حال با توجه به مسائلی مثل رکود اقتصادی در اروپا و کشورهای دیگر، امکان دارد که عدم ثبات کوتاه مدتی به وجود بیاید، ولی در درازمدت به تعادل بلندمدت خواهد رسید. تاریخ هم این موضوع را ثابت کرده است و قیمت نفت در دوره های مختلف این را نشان داده است. شما اگر قیمت متوسطی را در طولانی مدت داشتید، در کوتاه مدت ممکن است با توجه به مسائل سیاسی چند دلاری بالا برود یا پایین بیاید ولی نهایتا برمی گردد به خطی که در درازمدت وجود داشته است. افزایش قیمت نفت ایران در آسیا هم عللی دارد. پیش تر عنوان شده بود یکسری پالایشگاه هایی که خوراکشان نفت سنگین یا سبک ایران است حاضر به قطع واردات نفت از ایران نیستند. این موضوع بدین خاطر است که تغییر تکنولوژیک پالایشگاه به منظور تغییر خوراک، پرهزینه است لذا علی رغم تحریم ها، شرکت های خصوصی به طور غیرمستقیم از نفت ایران استفاده می کنند و خواهند کرد. این می تواند عامل دومی باشد که باعث افزایش قیمت نفت شود. چون این پالایشگاه ها به راحتی نمی توانند نفت دیگری را استفاده کنند، در نتیجه تقاضا برای بازار نفت ایران زیاد می شود. بی ثباتی وضع سیاسی خاورمیانه هم باعث شده است برخی از کشورها که قرار بود تا شش ماه نفت ذخیره داشته باشند، به طور غیر مسقیم از ایران نفت بخرند اما از سوی دیگر نباید افزایش قیمت نفت کنونی را با بحران نفتی یکی گرفت. حال امکان دارد لیبی یا عراق تاکنون نتوانسته باشند تولید نفت را به سطح سابقش برسانند ولی این موضوع در این مساله چندان جدی نیست. پس افزایش ناگهانی در یک مدت محدود می تواند به حرکت خود ادامه دهد مگر اینکه تنگه هرمز بسته شود یا اینکه بحران سوریه گسترش پیدا کند. اگر چنین رخدادی واقع شود باید منتظر بالاتر رفتن قیمت نفت باشیم.

* کارشناس مسائل بین الملل