دو طرف به دنبال زمان بیشتر هستند

دیپلماسی ایرانی: ایران و 6 قدرت جهانی در حالی مذاکرات روز پنجشنبه در عراق را خاتمه دادند، که همچنان اختلافات زیادی بر سر نحوه نظارت بر برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی داشتند اما در عین حال برای ادامه مذاکراتی که جایگزینی به منظور جلوگیری از احتمال اقدام نظامی به شمار می رود، به توافق رسیدند. ُ

نمایندگان حاضر در این مذاکرات می گویند پس از مذاکراتی که با توجه به بسته شدن فرودگاه بغداد در وقت اضافه نیز دنبال شد، به این نتیجه رسیدند که گفت و گو ها را ماه آینده میلادی در مسکو دنبال کنند. با این حال پیشرفت اندک بر سر دیگر موضوعات در جریان مذاکرات فشرده دو روزه حاکی از چالش های جدی است که در راه توافق ایران و غرب وجود دارد.

کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به طور رسمی رهبری این مذاکرات را بر عهده دارد در گفت و گو با خبرنگاران اظهار داشت: روشن است که دو طرف به دنبال پیشرفت در مذاکرات هستند و برخی زمینه های مشترک نیز وجود دارد اما اختلافات بارزی وجود دارد و برای توسعه این زمینه های مشترک به مذاکرات بیشتری نیاز است.

سعید جلیلی ، نماینده ارشد ایران در مذاکرات هسته ای نیز پس از اینکه اشتون سالن کنفرانس خبری را ترک کرد، در توصیف نتیجه مذاکرات تصریح کرد که دستاورد گفت و گو ها این بوده که دو طرف به دیدگاه های یکدیگر آشنا تر شده اند.

این در حالی است که مذاکرات بغداد با این امید آغاز شده بود که پیش از اینکه دو طرف یکدیگر را به ناکامی در ارائه پیشنهاد های واقع گرایانه و معنی دار متهم کنند، پیشرفت داشته باشد. اما این مذاکرات نشان داد که دیپلمات های آمریکایی و دیگران به دنبال توافق سریع یا ضرب الاجل هایی نیستند که می تواند مانعی بر سر این مذاکرات حساس باشد. از سوی دیگر با توجه به روند این مذاکرات به نظر می رسد که اولویت های آمریکا نیز در برخورد با اهداف هسته ای ایران تغییر کرده است. یک دیپلمات آمریکایی در این زمینه تاکید کرده است که واشینگتن رویکرد گام به گام را دنبال می کند که هم برای ایران و آمریکا و هم برای جهان خوب است.

تغییر اولویت های واشینگتن

نکته قابل توجه در مذاکرات اخیر این است که آمریکا به تدریج از درخواست های خود برای توقف فوری و کامل عملیات تولید سوخت هسته ای در ایران صرفنظر کرده است. عملیاتی که غرب همواره نگران بوده به تولید سلاح در ایران منجر شود و البته جمهوری اسلامی نیز همچنان این اتهام را رد می کند.

در واقع گفت و گو های بغداد نشان داد که بسته مشوق های تحت حمایت غرب برای متوقف کردن برنامه های غنی سازی با خلوص بالا در ایران نخستین گام است. این رویکرد گمانه زنی ها در این خصوص که واشینگتن ناگهان با درخواست تهران برای ادامه فعالیت لابراتوراهای غنی سازی موافقت کند را تقویت کرده است. البته این توافق احتمالا در صورتی انجام خواهد شد که ایران اقدامات اعتمادسازی نظیر موافقت با بازرسی های گسترده تر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و متوقف کرد غنی سازی در سایت پارچین را اجرا کند.

با این حال برخی مقامات عالی رتبه آمریکایی بر این باورند که هنوز برای چنین توافقی با ایران زود است. به گمان آنها در این صورت بحث خاتمه راه مطرح است بدون اینکه نخستین گام در این راه برداشته شده باشد.

از سوی دیگر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا نیز بر این باور است که هنوز اختلافات بین دو طرف به قوت خود باقی است و این بر عهده ایران است که فاصله ها را کوتاه تر کند.

خرید زمان

اما تعیین تاریخ مذاکرات مسکو برای هجدهم و نوزدهم ماه ژوئن حاکی از آن است که دو طرف به دنبال زمان بیشتری هستند. از سویی غرب می خواهد زمان بیشتری داشته باشد تا تحریم ها علیه ایران تاثیرگذارتر باشند و از سوی دیگر برای جمهوری اسلامی نیز زمان بیشتر به معنی تعویق در تهدید نظامی و همچنین ادامه فعالیت های هسته ای است. در این بین مساله انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که قرار است در ماه نوامبر برگزار شود نیز عامل مهمی برای خرید زمان از سوی کاخ سفید به شمار می رود.

در ماه های اخیر همواره این فرضیه مطرح شده است که ایالات متحده قصد دارد به هر نحو ممکن مذاکره با ایران را تا برگزاری انتخابات ماه نوامبر ادامه دهد تا از این طریق تهدید نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای ایران که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا را نیز در موقعیت دشوار قرار داده، تعدیل شود. تندرو ها در کنگره و همچنین میت رامنی، رقیب اوباما در انتخابات وی را به عدم به کارگیری سیاست قاطع در مورد ایران متهم کرده و شماری نیز از اوباما می خواهند در صورت لزوم علیه ایران اقدام نظامی انجام دهد.

با این حال مقامات اسرائیلی منتقد اصلی مذاکرات جاری بین ایران و غرب هستند. بنا بر ادعای آنها این مذاکرات به ایران اجازه می دهد که زمان بخرد و در عین حال بین واشینگتن و تل آویو شکاف ایجاد کند. ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل که همواره موضع سختی علیه ایران داشته است پس از پایان دور اول مذاکرات بغداد در روز چهارشنبه تاکید کرد، حتی در صورتی که تهران با بازرسی گسترده تر سایت های هسته ای موافقت کند نیز گزینه نظامی از روی میز برداشته نمی شود.

این در حالی است که قدرت های جهانی مذاکرات بغداد با ایران را با این درخواست آغاز کردند که تهران غنی سازی 20 درصدی را متوقف کند. پیشنهادی که تحت حمایت آمریکا قرار دارد و در مقابل مشوق هایی مانند تامین ایزوتوپ های دارویی برای ایران و برخی همکاری های امنیت هسته ای و تامین قطعات یدکی هواپیما های مسافربری را شامل می شود. پاسخ تهران به این درخواست این بود که تهران تنها در صورتی تعلیق غنی سازی 20 درصدی را بررسی می کند که قدرت های جهانی حق غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت بشناسند. جلیلی همچنین از غرب خواست مقادیر کافی سوخت برای راکتور دارویی تهران را تامین کند.