تعدیل مواضع هسته ای، تشدید مواضع عربی

 دیپلماسی ایرانی: در حالی که داغ شدن موضوع مالکیت جزایر سه گانه به دنبال سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به جزیره ابوموسی، بار دیگر روابط امارات متحده عربی و جمهوری اسلامی را متشنج کرده است، برخی تحلیلگران بر این گمانند که مقامات تهران توافق بر سر مساله هسته ای را با موضوع رویکرد اعراب در مورد سوریه با هم ترکیب کرده اند.

العربیه در این زمینه می نویسد: حکومت ایران سیمای توافق بر سر مساله هسته ای با نمایندگان 5 عضو دائم شورای امنیت و آلمان را با طوفانی علیه کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس به دلیل مجازات آنها برای موضعی که در قبال شرایط سوریه اتخاذ کرده اند، ترکیب کرده است. ایران رویکرد خود را در قبال اعراب قاطع تر کرده و در عین حال راه را برای توافق در زمینه هسته ای نیز باز گذاشته است. تهران درک می کند که نوع نقش آفرینی که در منطقه دارد چندان خوشایند غرب نیست اما در عین حال غرب اهمیت ایران در منطقه را مورد توجه قرار داده و برخی کشورهای غرب نیز از دخالت در امور داخلی جمهوری اسلامی خودداری می کنند. در واقع، موقعیت جغرافیایی ایران در نقشه منطقه ای روندی را هدایت می کند که با نظام های جدید منطقه ای پیش می رود.

در دهه های گذشته؛ توازن قدیمی قدرت به تدریج متزلزل شده و اکنون در آستانه زلزله قرار دارد. ایران می داند که باید بار دیگر نفوذ خود را در همه جای منطقه گسترش دهد چرا که موقعیت تاریخی ایران در توازن قدرت منطقه ای در معرض فرسایش قرار گرفته است. مصر، عراق و ترکیه ، 3 نیروی منطقه ای دیگر در توازن قدرت منطقه ای به شمار می رود که هر یک به دلیلی از پوسته خود بیرون آمده اند.

از سوی دیگر عربستان سعودی در این مرحله در توازن قدرت منطقه ای حضور دارد که از حمایت 5 کشور عربی دیگر ( امارات متحده عربی، قطر، عمان، کویت و بحرین) در شورای همکاری خلیج فارس بهره مند است. هرچند تنش در روابط ایران و عربستان موضوع تازه ای به شمار نمی رود اما مساله سوریه، مقوله دیگری است که در یک سال اخیر به فهرست موضوعات مورد اختلاف بین تهران و ریاض افزوده شده است. در این شرایط جمهوری اسلامی تمامی توانایی های خود شامل تعدیل مواضع در بحث هسته ای و تحریک همسایگان را به کار گرفته تا پیروز میدان رقابت های منطقه ای باشد.

در مذاکراتی که اخیرا در استانبول برگزار شد، نمایندگان ایرانی استراتژی را خلاف رویه معمول به کار گرفتند در مذاکرات هسته ای سال گذشته که به شکست انجامید، تهران پیش از شروع مذاکرات از آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان خواست تضمین هایی را در مورد دستیابی جمهوری اسلامی به تکنولوژی برتر هسته ای، تقویت موضع ایران در صحنه های بین المللی و عدم مداخله در امور داخلی ارائه کنند. اما در دور جدید مذاکرات این پیش شرط ها مطرح نشد. رویکردی که تا حدودی حاکی از تعدیل مواضع تهران است.

برخی بر این گمانند که علاوه بر استراتژی آمریکا در قبال ایران، شرایطی که در سوریه ایجاد شده است نیز در تغییر دیدگاه هسته آی تهران موثر بوده است. از سوی دیگر ایران از ابتکار کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل در مورد بحران سوریه نیز استقبال کرده و معتقد است که این فرصتی برای جمهوری اسلامی است که به خصوص در آستانه مذاکرات هسته ای در بغداد و درخواست عنان برای کمک تهران به حل مساله سوریه،نباید از آن غافل شد.

ایران به دنبال بهبود موقعیت استراتژیک خود در منطقه به شیوه ای بهتر و گسترده تر است اما سفر اخیر محمود احمدی نژاد به جزایر سه گانه که امارات ادعای مالکیت آنها را دارد از منظر اعراب اقدامی تحریک کننده محسوب شد. برخی تحلیلگران بر این باورند که رویکردی که اخیرا ایران در مورد اعراب به کار گرفته تا حدودی به موضع آنها در مورد سوریه مربوط است. عربستان به طور علنی رهبری تلاش ها برای تغییر رژیم در سوریه را بر عهده دارد و این در حالی است که جمهوری اسلامی متحد دمشق به شمار می رود. اما ریاض نمی خواهد از موضع خود عقب نشینی کند و دیگر دوستان عرب ریاض نیز با این رویکرد همراه هستند.

تهیه کننده : تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10