گام بعدی اعتمادسنجی در بغداد

 دیپلماسی ایرانی: با گذشت 15 ماه از مذاکرات شکست خورده استانبول و در شرایطی که در این مدت حملات سایبری و سوء قصد به جان دانشمندان هسته ای ایران انجام شده و  تحریم های سنگینی علیه جمهوری اسلامی به تصویب رسیده، روز شنبه ایران و 6 قدرت جهانی بار دیگر در استانبول پای میز مذاکره نشستند و نتیجه این شد که دست کم به زمینه ای مشترک برای دیدار دوباره در ماه آینده دست یافتند.

باتوجه به تهدید های جنگ که هم اکنون نیز منطقه بی ثبات خاورمیانه را تهدید می کند، آمریکا و دیگر دیپلمات های غربی از تمایل همتایان ایرانی خود در استانبول برای سخن گفتن در خصوص فعالیت های هسته ای استقبال کردند. رویکردی که مقامات تهران در نشست ژانویه گذشته در استانبول از آن سر باز می زدند و همین امر موجب شد کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دلسردی عمیق خود را از بی نتیجه ماندن مذاکرات اعلام کند. برخی بر این باورند که همین امر موجب شد که از آن پس اتحادیه اروپا موضع قاطع تری در جهت تحریم ایران اتخاذ کند.

اما در شرایطی که قرار است نمایندگان ایران و گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) سوم خردادماه در بغداد با یکدیگر ملاقات کنند، تهران و غرب همچنان در دو قطب جدا از هم قرار دارند. ایران خواستار لغو تحریم ها و به رسمیت شناختن حق غنی سازی اورانیوم برای اهداف صلح آمیز است و در مقابل آمریکا می خواهد جمهوری اسلامی برای نشان دادن ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای خود فورا اقدام کند. از سوی دیگر برخی گزارش ها نیز حاکی از آن است که هیات ایرانی با درخواست واشینگتن برای ملاقات رو در روی نمایندگان ایران و آمریکا با یکدیگر مخالفت کرده است. بروجردی، رئیس کمیته امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرگزاری آسوشیتدپرس در این زمینه اظهار داشت که ملاقات دوجانبه ای با آمریکا انجام نمی شود زیرا ایران با ایالات متحده به طور علنی رابطه مستقیم ندارد و مذاکرات در سطح چند جانبه ادامه پیدا می کند. برخی تحلیلگران بر این باورند که اختلافات عمیق ایران و آمریکا و پرهیز آنها از تعامل با یکدیگر یکی از اصلی ترین دلایل به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای به شمار می رود.

یک مقام آمریکایی مطلع از روند مذاکرات در گفت و گو با خبرگزاری رویترز تصریح کرده است که با وجود مثبت بودن فضای گفت و گو های روز شنبه، تهران باید به اصرار ما برای پیشرفت در مذاکرات توجه داشته باشد و بداند که پنجره دیپلماسی رو به بسته شدن است.

این در حالی است که در یک سال گذشته، سخن پراکنی های گسترده اسرائیل در خصوص اقدام پیشگیرانه علیه تاسیسات هسته ای ایران در متوقف کردن برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی موثر نبوده است. اما از سرگیری مذاکرات می تواند در تعدیل موضع صدا ی جنگ طلبی که حمله به ایران را با بهانه پرهیز تهران از گفت و گو توجیه می کنند، تاثیرگذار باشد.

اما در حالی که اشتون و سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران فضای مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده و بر ادامه آن تاکید دارند، اکنون چشم ها به دور بعدی مذاکرات دوخته شده که حدود 40 روز دیگر در بغداد، پایتخت کشور دوست و همسایه ایران برگزار می شود.

بوته آزمون بغداد

نشست بغداد که یکی از معدود کشور های دوست ایران در جهان عرب به شمار می رود بخشی از رویکرد گام به گام به شمار می رود و تا زمان برگزاری این نشست، ملاقات هایی بین نمایندگان ایران و گروه 1+5 انجام خواهد شد.

تحلیلگران می گویند، موافقت با بغداد به عنوان میزبان مذاکرات آن هم در شرایط حساس عراق، نشان دهنده متعهد بودن مذاکره کنندگان است و به این ترتیب بغداد یک بوته آزمون به شمار می رود. مساله میزبانی بغداد برای نخستین بار از سوی محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت ایران پیشنهاد شد که با توجه به برخی اختلافات بین تهران و آنکارا، پایتخت عراق را به جای استانبول برای میزبانی مذاکرات معرفی کرد.

یک دیپلمات غربی در این زمینه اظهار داشت، ایرانیان به ما می گویند که اگر می خواهید مذاکره کنید به بغداد بیایید و ما هم به بغداد می رویم تا نشان دهیم که برای مذاکره جدی هستیم.

اما از آنجایی که تهران برای برگزاری دور بعدی مذاکرات در بغداد پافشاری داشته، رویکرد سازنده تهران در این نشست حائز اهمیت خواهد بود. پیش از نشست استانبول نیز تحلیلگران بهترین نتیجه مورد انتظار از این نشست را توافق برای دور بعدی مذاکرات پیش بینی کرده بودند اما اکنون انتظار ها از نشست بغداد بالاتر است. نشستی که حدود یک ماه از اجرای تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران انجام می شود.

مساله تحریم ها

اما باوجود اعمال تحریم های گسترده علیه جمهوری اسلامی و چشم انداز تحریم های بیشتر، شماری از کارشناسان بر این باورند که نمی توان انتظار داشت که تهران موضع خود را به سرعت تغییر دهد. سعید جلیلی در پاسخ به سوالی در خصوص لغو تحریم ها تصریح کرده است که دور بعدی مذاکرات بر مبنای اقدامات اعتمادساز خواهد بود که اعتماد ایرانیان را جلب می کند.

هرچند جلیلی در اظهارات خود به طور مستقیم به لغو تحریم ها اشاره نکرد، اما برخی تحلیلگران پیش بینی می کنند که تهران امیدوار است در صورت موافقت با تعلیق غنی سازی 20 درصدی، از مشوق هایی مانند لغو تحریم ها بهره مند شود.

با این حال دیپلمات های غربی تاکید دارند که در حال حاضر مساله لغو تحریم ها مطرح نیست و موضوع نشان دادن عزم راسخ تهران برای مذاکره و حل مسالمت آمیز مساله هسته ای است.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10