نقشه انتخاباتی امریکا: شخصیت‌ها، گفتمان‌ها و افق‌ها

انتخابات ریاست جمهوری 2012 امریکا وارد مراحل حساس و نسبتا داغ خود شده است. با برآمدن میت رامنی در بین کاندیداهای محافظه کار و جمهوری خواه، نبرد انتخاباتی دو سویه شده و از یک طرف اوباما به عنوان کاندید دموکرات ها و میت رامنی به عنوان کاندید جمهوری خواهان حملات شخصی و فردی خود علیه یکدیگر را در روزهای گذشته آغاز کرده اند. هر چند که مراحل اداری و اجرایی انتخاب رامنی به عنوان کاندید نهایی حزب جمهوری خواه در پیش است اما تردیدی در این نکته نیست که او به عنوان اصلی ترین فرد جمهوری خواه در مقابل اوباما قرار خواهد گرفت. تغییر لحن مبارزات انتخاباتی اوباما و رامنی روشن کننده ماهیت تنش های انتخاباتی بین دو فرد، دو جریان و دو گرایش بر سر موضوعات گوناگون و مباحث مختلف داخلی و خارجی امریکا است.

چگونه انتخابات امریکا در این مقطع قابل ارزیابی است؟ گفتمان ها بر سر چه موضوعاتی است؟ و افق آینده چگونه قابل بررسی است؟ پاسخ به این سوال ها در مرحله اول باید با ارزیابی شخصیت های دو کاندید شروع شود. لذا ابتدا به بررسی شخصیت های این دو و تاثیر شخصیت های آن ها بر مبارزات انتخاباتی پرداخته خواهد شد. سپس به گفتمان های جاری در انتخابات امریکا و سرانجام سعی خواهد شد از افق آینده تصویری ترسیم شود.

شخصیت ها

انتخابات امریکا مثل هر سیستم ریاست محوری عمیقا شخصیت گرا و شخصیت محور است. لذا ارزیابی دقیق شخصیت ها و افراد کلیدی در انتخابات در تجزیه و تحلیل روند انتخابات مهم بوده و باید در نظر داشت که مبارزات انتخاباتی امریکا فی الواقع مبارزه بین ویژگی های شخصیتی، برجسته کردن ضعف ها و نشان دادن قوت های شخصیت ها است و در این چارچوب توجه به ویژگی های اوباما و میت رامنی حائز اهمیت است.

اوباما در طی سه سالی که از ریاست جمهوری او گذشته ویژگی های شخصیتی خود را در این که فردی خونسرد، برنامه ریز، منطعف و از نظر اجرایی در مجموع میانه و متوسط است، نشان داده است. او ظرفیت و توانایی ارتباط با مردم عادی امریکا را داشته و برای بسیاری از اقشار فرودست اجتماعی و طبقات متوسط و جمعیت قابل توجه مهاجران و یا افرادی که از نسل های اولیه مهاجرین هستند، شخصیتی قابل درک و بر همین منوال با گرایش های تند و رادیکال نژادگرایانه، نخبه گرا و انحصارگرا در تضاد قرار می گیرد.

اما میت رامنی از نظر شخصیتی تقریبا در نقطه مقابل اوباما است. او از خانواده ای برجسته و نخبه برآمده؛ پدر او نیز مانند خود او فرماندار ایالت بسیار مهم ماساچوست بوده؛ از نظر تحصیلی در بهترین دانشگاه های امریکا درس خوانده و از زندگی ممتازی برخوردار بوده است؛ به علاوه او در زندگی اقتصادی موفق بوده و سرمایه های هنگفتی را گردآوری کرده و توانسته به عنوان یک شخصیت ثروتمند در جامعه امریکا بدرخشد. لحن صحبت میت رامنی بر خلاف اوباما از خونسردی کافی و ظرفیت ارتباطی با همه اقشار جامعه امریکا برخوردار نیست. به علاوه میت رامنی از خانواده ای عمیقا مذهبی با گرایش به فرقه مورمون برآمده و در عین این که مردم امریکا به مسائل مذهبی توجه دارند اما درجه و شدت مسائل مذهبی در خانواده و شخص رامنی بیشتر از اوباما به نظر می رسد. باید در نظر داشت که فرقه مورمون فرقه ویژه ای در مذهب پروتستان است که به تعدد زوجات معتقد بوده و روش زندگی متفاوتی با سایر پروتستان ها دارند. البته شخص رامنی تنها یک همسر با پنج فرزند دارد. تعداد پنج فرزند تعداد عادی ای در طبقه شهری امریکا به حساب نمی آید.

در مجموع میت رامنی بر خلاف اوباما که با اقشار عادی و متوسط جامعه توان ارتباطی دارد، در مقایسه با اوباما با بخش خاصی از جامعه امریکا امکان ارتباط را دارد. از این جهت انعکاس نحوه شخصیت هر دوی آن ها در ارتباطات سیاسی و اجتماعی در چند ماه آینده بسیار حائز اهمیت است. تفاوت شخصیتی هر دو نقدا وارد مباحث انتخاباتی شده و هر کدام سعی می کنند با تکیه بر کاستی های ابعادی از شخصیت طرف مقابل بهره برداری های لازم را به خصوص در مورد موضوعات مبتلا به جامعه امریکا انجام دهند که ذیلا به این مباحث و موضوعات پرداخته خواهد شد.

گفتمان ها

مبارزات انتخاباتی امریکا، مبارزاتی پیچیده است که علاوه بر ابعاد شخصیتی، نحوه طرح و چگونگی ارائه نقطه نظر کاندیداها چه در ابعاد ایجابی و چه در ابعاد سلبی در آن بسیار حائز اهمیت است. هرچند که جنبه های سلبی در انتخابات ریاست جمهوری بعضا بیشتر برجسته شده و هر کاندیدی سعی در نفی دیدگاه های طرف مقابل و عدم کارایی راه حل های او دارد اما در مجموع این دیدگاه ها نقش تعیین کننده ای در چگونگی جذب آرا و حمایت مردم دارند. نحوه بسته بندی و ساماندهی به بحث ها و گفتمان ها از طرف هر کدام از کاندیداها نیز حائز اهمیت است.

در حال حاضر به طور طبیعی دو دسته مبحث در مباحث انتخاباتی قابل توجه است. وضع داخلی امریکا و وضع سیاست خارجی. هر دو کاندید بر عنصر ترس در مفصل بندی و گفتمان سازی تکیه دارند. به این صورت که میت رامنی با طرح گفتمان امریکای قوی و لزوم قدرت یابی امریکا از ترس اقشاری از جامعه امریکا که احساس می کنند وضعیت داخلی آن ها و وضع بین المللی ایالات متحده مورد تهدید قرار گرفته استفاده کرده و آرای آن ها را جلب کند. لذا در مباحث و گفتمان های انتخاباتی اوباما نوعی پرخاشگری مخصوصا در ابعاد بین المللی دیده می شود. این پرخاشگری در خصوص مسائل مربوط به ایران برجسته تر به نظر می رسد که خود در ارتباط با پدیده تهدید و ترس قرار می گیرد.

در حقیقت میت رامنی سعی دارد با ایجاد ترس از این که امریکا در دنیا ضعیف شده و پاسخ های امریکا به تهدیدات بین المللی از موضع ضعف است، خود را به عنوان یک فرد مقتدر و قوی معرفی کند و به عنوان کاندیدی که می توان امریکا را از ضعف به قدرت برساند جلوه دهد. در داخل امریکا هم میت رامنی سعی می کند ترس اقشاری از جامعه امریکا که از بزرگ شدن دولت نگران هستند، استفاده کند و بر این که سیاست های دولت اوباما سیاست هایی دولت گرا و متمایل به ارزش های غیر متعارف امریکایی است تاکید کرده و به جذب آرای آن ها بپردازد. لذا لحن حملات میت رامنی به اوباما ترکیبی است. از یک طرف برنامه های اوباما را زیر فشار قرار می دهد و از طرف دیگر سعی می کند ترس از دست دادن موقعیت امریکا را به طور پی در پی به مردم امریکا یادآوری کند.

اوباما نیز از طرف مقابل سعی می کند از ترس اقشار برجسته ای از جامعه امریکا از دو خطر داخلی و خارجی بهره برداری کند. در بعد خارجی خطر جنگ افروزی جمهوری خواهان و در بعد داخلی خطر نخبه گرایی و عدم توجه به تمامی اقشار اجتماعی، مخصوصا اقشار فرودست و طبقه متوسط و همین طور زنان در صورتی که جمهوری خواهان به قدرت برسند در کانون توجه اوباما قرار دارد. به عبارت دیگر اوباما هم سعی می کند که نشان دهد باید از محافظه کاران و جمهوری خواهان ترسید چون آن ها جنگ افروزند و به طور غیر مسئولانه ای بحث حمله به ایران را مطرح کرده اند و هدف آن ها هر چند که دسترسی به کاخ سفید را در پی دارد، اما ممکن است امریکا را وارد جنگی ناخواسته کند و نه فقط مردم امریکا بلکه در خارج از امریکا نیز بر طبل جنگ کوبیدن خطراتی را ایجاد می کند. لذا اوباما از اظهارات آن ها در مورد جنگ با ایران به عنوان اظهارات نامسئولانه یاد کرد اما در ورای آن ترس از یک جنگ ناخواسته و شرایطی که امریکا درگیر منازعه ای نامشخص شود نیز باید مد نظر قرار گیرد. در داخل امریکا نیز اوباما سعی می کند نشان دهد در صورتی که میت رامنی سر کار آید بسیاری از مردم امریکا موقعیت خود را از دست خواهند داد.

در هفته جاری بحثی در مورد بودجه امریکا درگرفت و میت رامنی بودجه پیشنهادی جمهوری خواهان را بودجه ای بسیار زیبا و شگفت انگیز  ( marvelous)  توصیف کرد. همین واژه مورد استفاده اوباما قرار گرفت تا نشان دهد که آقای میت رامنی از واقعیات دور است و صرفا می تواند با برخی از مسائل امریکا ارتباط پیدا کند. هیچ سیاست مداری لغت زیبا و شگفت انگیز را برای بودجه به کار نمی برد. اوباما سعی می کند نشان دهد که میت رامنی به طبقات بالا دست اجتماعی تعلق دارد و به دلیل تعلقات دینی و گرایش مورمونی مباحث مربوط به حقوق زنان را مد توجه قرار نمی دهد. اوباما تلاش دارد از ترس جمعیت قابل توجه مهاجران قانونی و مهاجران غیر قانونی استفاده کند. در این زمینه اوباما اظهار می کند که در صورتی که میت رامنی به ریاست جمهوری برسد قوانین ضد مهاجرتی را به تصویت می رساند. نظرسنجی های اخیر نشان می دهد که غالب زنان امریکایی تمایل بیشتری به اوباما نشان داده اند چون فکر می کنند که با اوباما در زمینه حقوق اجتماعی خود پیوند بیشتری دارند.

به هر حال گفتمان های اصلی امریکا در خصوص مباحث اقتصادی است و در این مسائل اقتصادی چگونگی موقعیت افراد حائز اهمیت است و در این معادله عنصر ترس برجسته است. اما در چند ماه آینده قدرتمندی امریکا، چگونگی وضعیت اقتصادی امریکا، رابطه با جهان بیرون و چگونگی مدیریت داخلی و خارجی امریکا از محورهای اصلی بحث است. اما این که افق به کجا می رود باید به ابعاد گوناگون عوامل خواسته و ناخواسته توجه کرد.

افق های آینده

چند ماه آینده در امریکا از نظر مبارزات انتخاباتی بسیار حائز اهمیت و تا حدودی مشخص است. مشخص است که اوباما در موقعیت بهتری قرار دارد؛ مشخص است که حملات شخصیتی فنی تر و دقیق تری را علیه میت رامنی شکل خواهد داد؛ مشخص است که زندگی شخصی و ویژگی های فردی در کانون مبارزات قرار خواهد گرفت. در این میان اوباما با توجه به این که ریاست جمهوری را در اختیار دارد از امکانات رسانه ای بیشتری برخوردار است. در بین موضوعات و مباحث هم به نظر می رسد که ضعف های عمده ای در میت رامنی وجود دارد. از جمله قضیه معروفی که در حال حاضر در امریکا بر روی آن بحث های زیادی درگرفته است و آن لایحه طرح خدمات بهداشتی است که اوباما در سال 2010 امضا کرد و جمهوری خواهان به طور کلی با آن مخالفند. اما میت رامنی در زمانی که فرماندار ایالت ماساچوست بوده خود قانونی شبیه به این را در آن ایالت امضا و به اجرا در آورده است. لذا در حمله به اوباما در زمینه های مربوط به مسائل بهداشتی دچار چالش عمده ای است.

مسئله جنگ افروزی جمهوری خواهان نیز حائز اهمیت است. چون به نظر می رسد مذاق عمومی جامعه امریکا با ورود به یک جنگ و منازعه جدید چندان سازگاری ندارد و مسائل اقتصادی برای مردم برجسته تر است. به هر حال این مبارزه سختی است اما مبارزه ای است که تا این لحظه ترازو و میزان سنجش قدرت اوباما نسبت به طرف مقابل بیشتر به نظر می رسد. اما باید در نظر داشت که تا ماه نوامبر فاصله نسبتا قابل توجهی در پیش است. اصطلاح معروفی وجود دارد که در سیاست بیست و چهار ساعت زمان زیادی است و فاصله بیش از شش ماه تا انتخابات زمان فوق العاده زیادی است و در این میان باید به نقش حوادث و رخداد ها مخصوصا در خاورمیانه توجه داشت. هرگونه حادثه و رخدادی می تواند بر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا اثر قابل توجهی داشته باشد.

در این میان نباید به عنصر اسرائیلی منازعات انتخاباتی امریکا بی توجه بود. مسئله اسرائیل فقط یک موضوع سیاست خارجی در امریکا نیست. بلکه موضوعی مربوط به سیاست داخلی است و چگونگی مدیریت این عنصر حائز اهمیت است. نتانیاهو و دست راستی های اسرائیل در سه سال گذشته در مجموع از برآمدن اوباما ناراضی و ناخشنود و برای او تا حدود زیادی دردسر ساز بوده اند. بعضی از تحلیل گران امریکایی و غیر امریکایی بر این باورند که نتانیاهو و تیم او تمایل به انتخاب مجدد اوباما نداشته و منافع خود را با کاندیدای جمهوری خواه بیشتر نزدیک می دانند. لذا سعی خواهند کرد که در روند انتخاباتی موانع عمده ای را برای اوباما ایجاد کنند.

اوباما نیز از این مسئله آگاه است و لذا سعی کرده حتی به اقشار دست راستی و افراطی جامعه یهود امریکا اطمینان دهد که به  اندازه کافی  طرفدار اسرائیل هست و نباید در طرفداری او از اسرائیل شک و تردیدی داشت. هم چنین نباید فراموش کرد که جامعه یهودی امریکا در عین حمایت همه جانبه از رژیم صهیونیستی در چگونگی حمایت و راه حل های صلح خاورمیانه دچار چند دستگی است. عده ای از آن ها معتقدند که روش دولت نتانیاهو در حاشیه ای کردن مسئله فلسطین و عدم علاقه به حتی حل اولیه و مقدماتی برخی از مسائل فلسطین به ضرر منافع اسرائیل است. لذا گفتمان های مربوط به روابط امریکا و اسرائیل و همین طور وزن کشی گروه های مختلف جانبدار اسرائیل بر انتخابات اثر خواهد داشت و چگونگی رو کردن برگ های هر یک از این دو جناح در این افق شش ماهه باید مد نظر قرار گیرد.

اما به نظر می رسد تا این لحظه اوباما توانسته بر اساس چارچوب های سیاست داخلی امریکا مسئله اسرائیل را تا حدودی مدیریت کند ولی مشخص نیست که او بتواند این راه را ادامه دهد. به هر حال آن چه در افق آینده روشن است، سرسخت بودن تلاش دو حزب برای دسترسی به کاخ سفید است. اما ابهام های زیادی در این افق به چشم می خورد منجمله بر آمدن عوامل ناخواسته و غیرقابل پیش بینی و وقایع و حواث غیر قابل انتظار.

منبع: هیئت تحریریه دیپلماسی ایرانی/12