حمایت دیپلماتیک ترکیه از مخالفان سوری

هدف ترکیه از به رسمیت شناختن شورای مخالفان سوریه چیست؟

طبیعی است که در سوریه با توجه به مقاومتی که مخالفان در برابر حکومت از خود نشان داده اند، در مقابل بشار اسد کوتاه نخواهند آمد. اصرار معارضین سوریه با وجود کشته شدن حدود سه هزار و پانصد نفر از مردم سوریه نشان می‌دهد که پایداری مردم در تغییر رژیم زیاد است.

اگر کشوری بخواهد رابطه خود را با کشور دیگری ادامه دهد، به ویژه دو کشور همسایه مانند ترکیه و سوریه، باید با توجه به وضعیت آینده روابط خود را سامان دهد. ترکیه نگران آینده سوریه است. به این دلیل که اگر برخورد خوبی با مخالفان نداشته باشد و آن‌ها را به رسمیت نشناسد،‌ در صورتی که معارضان پیروز شوند، ترکیه بازارهای خود را از دست خواهد داد. از طرف دیگر اگر شرایط کنونی ادامه یابد نیز ترکیه بازارهای خود را از دست خواهد داد.

البته ترکیه نوعی انعطاف دارد به این دلیل که بازارهای این کشور گسترده است. در صورت از دست دادن بازار سوریه،‌ بازارهای جدیدی برای این کشور ایجاد خواهد شد. اقتصاد ترکیه به اندازه کافی قدرت مانور دارد تا بتواند در مناطق دیگری بازار کسب کند. بازارهای جدیدی نیز در منطقه از جمله تونس و مصر و لیبی نیز به روی ترکیه باز شده است. در کنفرانسی که اخیرا در ترکیه به نام اداره امور سه دریا برگزار شد و بنده هم در آن حضور یافتم به روشنی دیدم که نمایندگان تونس و لیبی و مصر به این کنفرانس آمده بودند از ترکیه سپاسگزار بودند و می‌گفتند که مدل ترکیه را برای توسعه اقتصادی خود انتخاب خواهند کرد.

بنابراین ترکیه می‌تواند با ظرفیتی که در اختیار دارد با مخالفان سوریه گفت و گو و مذاکره کند و برای آن‌ها امکانات فراهم آورد و ترسی هم از تیرگی روابط با سوریه ندارد. به این دلیل که به نظر می‌رسد رژیم سوریه مشروعیت خود را از دست داده است. بنابراین به نظر می‌رسد ترکیه با به رسمیت شناختن مخالفان سوریه قصد دارد تا در دیپلماسی در مورد بحران سوریه فعال باشد.

با توجه به این که ترکیه اولین کشوری است که شورای ملی مخالفان سوریه را به رسمیت شناخته است آیا می‌توان گفت که در آینده ترکیه قصد دارد رهبری کشورهایی که مخالف بشار اسد هستند را به عهده بگیرد؟

ترکیه کشوری است که در حوزه دریای مدیترانه حرف زیادی برای گفتن دارد و خود عضو آن جامعه است. تمام این اتفاقات هم در حوزه مدیترانه در حال وقوع است. مهم تر این که ترکیه با سوریه مرز مشترک دارد و اگر در نظر بگیریم که شهر استانبول به عنوان قلب تپنده مسلمانان حوزه مسلمانان شمال افریقا و شرق مدیترانه است. این ظرفیت از گذشته موجود بوده است. به این دلیل که امپراطوری عثمانی اعراب را در مقابل غرب محافظت می‌کرد و پناهگاه اعراب بوده است. از این منظر است که مخالفان سوری به استانبول می‌روند. اولا ترکیه در همسایگی سوریه قرار دارد و از این نظر دسترسی به آن آسان است، در ثانی سابقه همکاری تمدنی میان دو کشور وجود دارد و ترکیه قدرت تریبون دادن به آن‌ها را دارد.

وقتی انقلاب اسلامی‌به پیروزی رسید، فرانسه به ایران تریبون داد. در حالی که کشورهای دیگر حتی کشورها مسلمان و حتی چنین کاری نکردند. بنابراین هر کشوری در دوره زمانی خاصی فضای سیاسی و دیپلماتیک را مدیریت می‌کند و از آن بهره می‌برد. ترکیه در حال حاضر متخصص این کار است. ترکیه با یک دیپلماسی قوی توانسته بازی کند و ظرفیت ایجاد کند. مضاف بر این که بیشتر عملگرا است تا شعارگرا و کادر دیپلماتیک بسیار قوی ای دارد. در دانشگاه آیدین استانبول تابلویی از یک سخن آقای اردوغان به دیوار نصب کرده اند با این مفهوم که قدرت ما در کادر آکادمیک ما است. یعنی کادر سازی کرده اند و این کادرها بازخورد خود را از طریق احزاب و نهادهای مردمی‌به دولت می‌دهند.

سوریه ترکیه را متهم می‌کند که از افراد مسلح داخل سوریه حمایت می‌کند. به نظر شما ترکیه تا چه حد به دنبال درگیری مسلحانه در سوریه است؟

من فکر نمی‌کنم ترکیه این کار بی ارزش را انجام دهد و بخواهد مردم سوریه را مسلح کند. به این دلیل که در منطقه به اندازه کافی اسلحه وجود دارد که مخالفین به راحتی بتوانند اسلحه به دست آورند. بنابراین ترکیه این کار را نمی‌کند.

علاوه بر این خود آقای بشار اسد که این اتهام را به ترکیه می‌زند، ارتش را وارد صحنه سیاست داخلی ترکیه کرده است. در حالی که ارتش برای مقابله با دشمن خارجی به کار می‌رود. وقتی دولت اسد تانک را به صحنه تظاهرات وارد می‌کند و مردم بی گناه را می‌کشد، مردم از هر طریقی برای دفاع از خود اسلحه تهیه می‌کنند. این حق مردم است که از خود دفاع کنند. اگر حکومت با مردم برخورد مناسبی داشت کار به این جا نمی‌کشید. این که اتحادیه عرب نیز سوریه را تحریم کرده است نشان می‌دهد که سوریه رویه نادرستی را پیش گرفته است. بنابراین طبیعی است که مخالفان در مقابل توپ و تانک دولت از خود دفاع کنند.

در آغاز انقلاب اسلامی‌وقتی که حکومت نظامی‌برقرار شد و ارتش وارد خیابان‌ها شد، جامعه شناسان سیاسی آن زمان گفتند که این ارتش از هم پاشیدنی است به این دلیل که رو به روی مردم قرار گرفته است. همان طور که در ابتدای انقلاب اسلامی‌ایران ارتشیان از کشور فرار می‌کردند، ارتشیان سوریه نیز در حال فرار از کشور هستند.

در مجموع نکته ای لازم می‌دانید که اضافه کنید؟

من فکر می‌کنم که رسانه‌های ما در انعکاس اخبار سوریه کوتاهی می‌کنند و تحت تاثیر برخی جریانات هستند که نمی‌خواهند سوریه تغییری کند. اما مردم کوتاه نخواهند آمد. وقتی مردم کوتاه نیایند، دولت‌ها از طریق مردم با یکدیگر ارتباط بر قرار می‌کنند. به نظر می‌رسد ایران باید در دیدگاه‌های خود تجدید نظر کند.

اخیرا شنیده شده که پرچم ایران در سوریه به آتش کشیده شده است و جو مخالف ایران در این منطقه ایجاد شده است. توصیه من این است که برای نجات جان شهروندان ایرانی و محافظت از آن‌ها تورهای زیارتی را تا مدتی متوقف کنیم تا شرایط آرام تر شود. طی روزهای گذشته در یکی از شهرهای ترکیه اتوبوس زائران ایرانی که به سمت سوریه می‌رفته مورد حمله قرار گرفته است. این نشان می‌دهد که نوعی تنفر نسبت به موضع گیری رسمی‌دولت ایران درباره سوریه وجود دارد. بنابراین برای حفظ کیان مردم ایران توصیه می‌شود که فعلا تورهای زیارتی به سوریه متوقف شود.