همه چیز بدون ایران
امریکا در منطقه قفقاز و خزر یک استراتژی را دنبال می‌کند که می‌توان نام آن را همه چیز بدون ایران گذاشت. یعنی تلاش امریکا این است که ایران در پروژه‌های حمل و نقل، ریلی، جاده ای و هوایی مشارکت داده نشود. پروژه‌های سرمایه گذاری در اکتشاف نفت، گاز نیز بدون حضور ایران انجام شود. در پروژه‌های انتقال نفت و گاز از منطقه قفقاز به اروپا ایران دخالتی نداشته باشد. یعنی امریکایی‌ها تلاش می‌کنند ایران را حذف کنند تا از این طریق فشار بیشتری را متوجه ایران کنند.
کشورهای منطقه هم کم و بیش به این فشار تن داده اند به این دلیل که می‌دانند سرمایه گذارهای اصلی در این پروژه‌ها شرکت‌هایی هستند که با طرف امریکایی کار می‌کنند و اگر با ایران همکاری داشته باشند، مشمول تحریم‌های امریکا می‌شوند. بنابراین قید این نوع همکاری را می‌زنند.
در واقع اسم این وضعیت را نمی‌توان رقابت گذاشت. نام این شرایط یک چالش است که بسیار جدی هم هست. امریکایی‌ها به صورت کاملا غیر منطقی به دنبال این استراتژی هستند در حالی که در بسیاری از موارد صرفه اقتصادی به این است که از مسیر ایران استفاده شود. البته مواردی هم این گونه نیست اما در بسیاری از جنبه‌ها و موارد صرفه اقتصادی در این است که با ایران همکاری شود و در مسائل بازی داده شود.
سفیر امریکا در باکو گفته است که امریکا حاضر است امنیت انرژی را در دریای خزر تامین کند. به نظر شما واکنش ایران به این مسئله چه خواهد بود؟
به نظر من این سخنان مصداق روشن بمب دودزا است. چون اولا در منطقه خزر تهدیدی وجود ندارد. چه کسی در دریای خزر عامل تهدید است؟ که امریکا بخواهد در این میان امنیت انرژی را در این حوزه تامین کند. به نظر من این بمب دوزایی است که رها می‌شود تا محیط را نا امن نشان دهد. در حالی که خزر در حال حاضر امنیت دارد.
طبق اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر در باکو در سال 2010، یک قرار داد امنیتی مهم امضا شد. این سند دومین سند مهمی‌است که بعد از سند مبارزه با آلودگی محیط زیست خزر که به سند تهران مشهور شده، هر پنج کشور حوزه خزر آن را در سطح رئیس جمهور امضا کرده اند و در این سند آمده است که هر پنج کشور برای مقابله با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و هر نوع فعالیتی که تهدید امنیتی برای خزر محسوب شود، همکاری می‌کنند. در این سند تاکید شده که کشورهای حاشیه خزر با مداخلات کشورهای فرامنطقه ای در خزر مخالفت می‌کنند.
بنابراین اساسا در این زمینه هر پنج کشور متفق القول هستند و هیچ اختلافی در این زمینه وجود ندارد و کسی هم خزر را تهدید نکرده است. لذا به نظر من این حرف به منظور نا امن کردن منطقه و ایجاد بدبینی است. وگرنه اساسا تهدیدی در فضا وجود ندارد که امریکا بخواهد این تهدید را بر طرف کند و امنیت را تامین کند.
ایران می‌تواند از روابط خود با جمهوری آذربایجان استفاده کند تا بر این کشور فشار بیاورد تا در سیاست نزدیکی به امریکا تعدیل ایجاد کند؟
به نظر من این حرف منطقی ای نیست. در دنیای امروز کشورها در مورد روابط خود با کشورهای دیگر باید مستقل عمل کنند. ایران نمی‌تواند برای کشوری تعیین تکلیف کند که با کدام کشور رابطه داشته باش و با کدام کشور رابطه نداشته باش یا در چه سطحی رابطه داشته باش. این اتفاقا اشکالی است که ایران به روسیه وارد می‌داند که چرا مناسبات ایران و روسیه تحت تاثیر مناسبات روسیه و امریکا قرار دارد.
به نظر من ما اساسا وارد این موضوع نخواهیم شد که به جمهوری آذربایجان تحمیل کنیم که با کدام کشور چه نوع رابطه ای داشته باشد. مگر در مواردی که ایران احساس کند جمهوری آذربایجان اقداماتی را انجام می‌دهد که امنیت ملی ایران را تهدید می‌کند. به طور مثال اگر دولت آذربایجان بخواهد پایگاه نظامی‌در اختیار رژیم اشغالگر قدس یا امریکا قرار دهد، این یک تهدید امنیتی علیه ما است و بنابراین ایران در این مورد تذکر می‌دهد.
اما جمهوری آذربایجان تا کنون چنین امتیازی را نداده است و معلوم نیست که بخواهد چنین امتیازی هم دهد. البته چند سال است که در مطبوعات آذربایجان مرتبا در مورد این مسئله بحث و گفت و گو می‌شود و امریکا هم از این جریان ناخرسند نیست. اما هم ایران به این مسئله بسیار حساس است و هم روسیه. جمهوری آذربایجان هم به خوبی از این حساسیت آگاه است. البته این حساسیت هم منطقی است. به این دلیل که به تهدید امنیت ایران مربوط می‌شود. اگر مسئله ای به تهدید امنیت ایران مرتبط نشود، خود کشورها می‌دانند که با چه کشورهایی در چه سطحی رابطه برقرار کنند. همان طور که ایران هم مختار است با هر کشوری که مایل است رابطه برقرار کند و کشور ثالثی حق ندارد در این مسئله مداخله کند. مگر این اقدامی‌انجام شود که تهدیدی علیه کشور همسایه تلقی شود.
بنابراین به نظر من باید راجع به این موضوع تعمق کنیم. آن چه در مطبوعات آذربایجان می‌آید با واقعیت‌های این کشور متفاوت است. شرایط آذربایجان در حال حاضر اقتضا نمی‌کند که امکان تهدیدی از خاک این کشور علیه ایران انجام شود و ایران نیز به خوبی در این زمینه هشدار‌های لازم را در سال قبل که اخباری درباره این موضوع منتشر شد، به جمهوری آذربایجان داده است و آن‌ها به خوبی از این قضیه اطلاع دارند.
بنابراین به نظر شما این اقدام فقط تبلیغاتی است؟
بله. به نظر من این‌ها عملیات روانی ای است که دشمن انجام می‌دهد. صحبت سفیر امریکا در آذربایجان مبنایی ندارد. چرا که تهدید امنیتی ای در منطقه رخ نداده است. نه درگیری ای در خزر به وجود آمده، نه کشوری موضع گیری تند و تهدید آمیزی کرده و مشکل خاصی به وجود نیامده است. بنابراین این حرف مبنا ندارد و بیشتر تحریک آمیز است برای این که مشکلی در خزر ایجاد شود. چون به نظر من هر چقدر در خزر مشکل ایجاد شود به نفع امریکایی‌ها است و آن‌ها از این نوع مشکلات برای توجیه مداخلات خود در منطقه استفاده می‌کنند.
نظر شما :