ایران هم در بازی باشد

 این در حالی است که مقامات عراق به تازگی خبر حضور جنگنده‌های اسرائیلی در پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاک کشورشان را تکذیب و به طور صریح اعلام کرده‌اند، عراق به پایگاهی برای حمله به هیچ کشوری تبدیل نخواهد شد. شبکه خبری پرس تی وی ایران چندی پیش گزارش داده بود که هدف آرایش نظامی نیروی هوایی اسرائیل در عراق، حمله به ایران است. البته مقامات پنتاگون، اسرائیل و عراق این خبر را تکذیب کرده‌اند.

روابط ایران و عراق با نزدیک شدن با پایان فرجه نیرو‌های آمریکایی برای خروج از این کشور وارد مرحله تازه‌ای شده است. طبق توافقنامه سال 2008 نیرو‌های آمریکایی تا پایان سال 2011 فرصت دارند تا از عراق خارج شوند. این در حالی است که شرایط کنونی منطقه خاورمیانه که چشم انداز سیاسی و استراتژیک آن را در شرف تغییرات بنیادین قرار داده، دغدغه‌های تازه‌ای برای ایالات متحده فراهم آورده که تمایل برای ادامه حضور نیرو‌ها در منطقه به منظور تسلط هر چه بیشتر بر اوضاع را افزایش داده است.

به همین منظور مقامات آمریکایی از مقامات عراقی خواسته‌اند در صورت تمایل به ادامه حضور نیرو‌های آمریکایی در کشورشان هر چه سریعتر آن را به طور رسمی مطرح کنند. برخی تحلیلگران بر این عقیده‌اند که دولت ائتلافی عراق هنوز قادر نیست تا امنیت در کشور را به طور مستقل و بدون کمک نیرو‌های آمریکایی برقرار کند. در حال حاضر با وجود کاسته شدن از حجم حملات تروریستی و انتحاری در عراق در مقایسه با ماه‌های نخستین سرنگونی صدام حسین، این عملیات هنوز متوقف نشده است.

از سوی دیگر تحولات در کشور‌های عربی سنی مذهب که از روی کار آمدن دولتی شیعه در عراق خرسند نیستند نیز شرایط امنیتی و ثبات عراق را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به این ترتیب واشینگتن بیش از هر زمان دیگری برای باقی ماندن در منطقه از طریق حفظ نیرو‌ها در عراق انگیزه دارد. این در شرایطی است که پاسخ مقامات عراقی به درخواست غیر رسمی ایالات متحده با توجه به حساسیت‌های ایران در پس پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

برخی در بغداد بر این باورند که پاسخ مثبت به ادامه حضور نیرو‌های آمریکایی در عراق که تعداد آنها بیش از 20 هزار نیرو نخواهد بود، چالش‌های تازه ای در روابط تهران- بغداد ایجاد می‌کند. تهران در واکنش به کشته شدن بن لادن در پاکستان، ایالات متحده را تشویق به خارج کردن نیرو‌های خود از منطقه کرد و با توجه به این موضع گیری آشکار، نگرانی عراق چراغ سبز نشان دادن به ادامه استقرار نیرو های آمریکایی در کشورشان دو چندان می‌شود.

برخی مقامات بغداد در محافل خصوصی بر این نکته تاکید می‌کنند که ریسک باقی ماندن نیرو‌های آمریکایی در عراق در خصوص روابط ایران و عراق بسیار قابل توجه خواهد بود. تهران و بغداد پس از روی کار آمدن دولت شیعه در عراق به تدریج در جهت احیای مناسبات خود گام برداشتند و سفر‌های مکرر مقامات دو طرف به ایران و عراق نزدیکی این روابط را به تصویر می‌کشد.

بغداد امیدوار است با راضی نگه داشتن ایران به امنیت داخلی خود کمک کند و تهران نیز منافع متعددی در روی کار ماندن یک دولت شیعه در عراق دارد. به نظر می‌رسد اظهارات اخیر رئیس ستاد مشترک عراق در خصوص حضور ایران در سازمان امنیت منطقه‌ای نیز در راستای تاکید بر حس برادری و روابط همجواری باشد.

به بیان بهتر مقامات عراق می‌کوشند تا به طور واضح نگرانی‌های ایران در مورد عراق را کاهش دهند و در عین حال از ریسک‌هایی که در صورت باقی ماندن نیرو‌های آمریکایی در کشورشان متوجه آنها خواهد بود تا حد امکان بکاهند. البته هنوز هم پاسخ قطعی عراق به ادامه حضور نیرو‌های آمریکایی در این کشور مشخص نیست و این امکان نیز وجود خواهد داشت تا برای باقی ماندن نیرو‌های آمریکایی الگو‌های تازه‌ای تدوین شود که حساسیت کمتر تهران را به دنبال داشته باشد.