انتخابات پارلمانی افغانستان؛ بیم‌ها و امید‌ها

دیپلماسی ایرانی: دومین انتخابات پارلمانی افغانستان امروز در حالی برگزار می شود که گروه های شورشی مردم را از شرکت در این انتخابات منع کرده اند و نسبت به عواقب شرکت در این انتخابات هشدار داده اند. از سوی دیگر با کشف برگه های جعلی رای، شائبه تقلب در این انتخابات بالا گرفته است. محمدرضا بهرامی سفیر سابق ایران در افغانستان، مشکلات و نکات مثبت این انتخابات را برای دیپلماسی ایرانی شرح داده است:

گفتاری از محمدرضا بهرامی سفیر سابق ایران در افغانستان

انتخاباتی که امروز در افغانستان برگزار می شود در واقع دومین انتخابات پارلمانی است که ظرف یک دهه اخیر و بعد از ایجاد شرایط جدید در این کشور برپا می شود. مردم افغانستان برای دومین بار قرار است به منظور انتخاب نمایندگان خود، پای صندوق های رای حاضر شوند و در مسائل سیاسی کشور خودشان مشارکت کنند.

نفس برگزاری انتخابات نشانه مثبتی از پیشرفت هایی است که در افغانستان علیرغم مشکلات زیاد ایجاد شده است و نشان دهنده این مسئله است که موضوع مشارکت مردم در تصمیم گیری های سیاسی به تدریج جای خود را در میان مردم افغانستان و هم چنین ساختار سیاسی این کشور باز می کند.

این انتخابات علاوه بر نکات مثبتی که دارد مثل تقویت باورهای موجود به منظور مشارکت مردم در تعیین سرنوشت سیاسی کشور خودشان، با مشکلاتی هم روبه‌رو است. اولین مشکل انتخابات پارلمانی افغانستان، مسئله امنیت است. حدود 1019 مرکز رای دهی در تمام افغانستان به دلیل مشکلات امنیتی بسته شده است. البته قرار بر این بوده که در نزدیک ترین محل امن بخش قابل توجهی از این مراکز بسته شده، مراکز اضافی برای اخذ رای ایجاد شود که امکان مراجعه مردم برای رای دهی وجود داشته باشد. تهدید گروه های شورشی در مقایسه با انتخابات سال قبل از شدت و حجم بیشتری برخوردار شده است و تلفاتی که هم به کاندیداها و هم برگزار کنندگان انتخابات وارد شده بیش از تلفاتی است که در انتخابات قبل به مردم تحمیل شده است. در مجموع تهدید گروه های شورشی را می توان موضوع جدی تری در مقایسه با انتخابات گذشته ارزیابی کرد که سایه خود را بر این انتخابات افکنده است.

نکته دومی که به عنوان یک مشکل در انتخابات افغانستان می توان از آن یاد کرد نگرانی از بروز تقلب در انتخابات است. مهم ترین مسئله ای که این نگرانی را تشدید کرد، موضوع افشای چاپ کارت های رای دهی تقلبی بود که مقامات رسمی افغانستان آن ها را کشف و ضبط کردند. گزارش این مسئله به رسانه ها درز پیدا کرد و مشخص شد که تصمیمی در رابطه با انجام یک تقلب گسترده در انتخابات وجود داشته است. مقامات دولتی گفته اند که قرار است با این نگرانی مقابله کنند اما باید منتظر ماند و نتیجه این مقابله را دید. قرار است بیش از سیصد هزار ناظر داخلی و خارجی از فرایند برگزاری انتخابات بازدید کرده و بر آن نظارت کنند. قاعدتا در مناطق بحرانی احتمال حضور این ناظران وجود ندارد و این مسئله نگرانی ها را بیشتر می کند.

مشکل سومی که باید به آن اشاره کرد نگرانی از دخالت کشورهای خارجی در فرایند انتخابات است. به نظر می رسد که این نگرانی هم جای خود را در میان مشکلات دیگر افغانستان پیدا کرده است. کماکان این احتمال داده می شود که دخالت کشورهای خارجی، خصوصا کشورهای فرامنطقه ای در ارتباط با برگزاری این انتخابات و تلاش برای تحمیل خواسته های این کشورها بر روند انتخاب نمایندگان مردم تا حدی نگران کننده باشد.

اما به نظر می رسد باید به جنبه های دیگر انتخابات پارلمانی هم پرداخته شود. اولین موضوع اهمیت نقش پارلمان و چگونگی تصمیم گیری و تاثیر گذاری آن هم بر دولت و هم بر سرنوشت مردم است که بیش از گذشته برای مردم افغانستان آشکار شده است. در واقع پارلمان آتی در افغانستان به مراتب حساس تر و مهم تر از پارلمان فعلی خواهد بود. به نظر می رسد با توجه به اقدام دولت افغانستان برای تشکیل شورای عالی صلح به منظور مدیریت گروه های شورشی، موضوع چگونگی تعامل با این گروه ها قاعدتا به عنوان یک دستور کار مهم برای مجلس آتی افغانستان مطرح خواهد بود.

موضوع دیگری که اهمیت این پارلمان را به مراتب بیشتر می کند، بحث چگونگی حضور نیروهای خارجی در این کشور است. همان طور که می دانید نفس حضور نیروهای خارجی با توجه به مشکلاتی که بعضا بین دولت و برخی نهادهای دیگر با این نیروهای ایجاد شده، چگونگی تعامل با این نیروها یا نفس حضور آن ها در افغانستان را به یک موضوع قابل توجه تبدیل کرده که در اظهارات مقامات رسمی افغانستان می توان نشانه هایی از توجه بیشتر به این موضوع را پیدا کنیم. بنابراین بحث حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان هم از جمله موضوعات مهمی است که مجلس آتی این کشور حتما به آن توجه ویژه خواهد داشت.

نکته سوم درباره انتخابات و پارلمان در افغانستان این است که افکار عمومی در افغانستان ظرف سال های اخیر موفق شده است تا حدی جایگاه خود را پیدا کند و نقش برجسته تری در مقایسه با گذشته در فرایند تصمیم سازی و تصمیم‌گیری در افغانستان ایفا کند. تبلور این موضوع را می توان در توجه بیش از اندازه کاندیداهای انتخابات پارلمانی نسبت به خواسته های مردم فارغ از این که چقدر امکان عملیاتی شدن داشته باشند دید. نفس این که کاندیداها تلاش می کنند توجه بیشتری از مردم جلب کنند، نشان می دهد که افکار عمومی و نقش مردم نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. به همین میزان شاخص ها و معیارهایی که برای انتخاب نماینده در گذشته وجود داشت، در این انتخابات تغییر کرده است. البته باید منتظر نتیجه انتخابات ماند، اما به نظر می رسد که شاخص های جدیدی برای انتخاب نماینده در ذهن مردم افغانستان شکل گرفته است که احتمالا ویژگی های متفاوتی را برای انتخاب نمایندگان‌شان در معرض دید مردم قرار داده است.