آیا ایران با روحانی تغییر کرده است؟

دیپلماسی ایرانی: ترکی بن فیصل آل سعود، رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات فیصل که پیش تر ریاست سازمان مخابرات یا همان سرویس جاسوسی عربستان سعودی را بر عهده داشته و از سال های 1977 تا 2001، سفیر عربستان در انگلیس و آمریکا بوده، در یادداشتی برای پروژکت سیندیکیت این پرسش را مطرح کرده که آیا ایران تغییر کرده است؟ او در ادامه به نگرانی های عربستان در مورد ایران اشاره و الگوی خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای را پیشنهاد می دهد. او همچنین ادعاهایی را در مورد برنامه های هسته ای ایران مطرح می کند که مقامات تهران همواره آن را تکذیب کرده و بر صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای تاکید دارند:

در حالی که سال 2014 آغاز می شود، هیچ پرسشی مهم تر از این در جهان دیپلماسی مطرح نیست: آیا ایران تغییر کرده است؟ حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران از زمان انتخاب اش در ماه ژوئن(24 خرداد)، موضع میانه رو تری را از روابط بین المللی کشور اش به نمایش گذاشته است. اما باید محتاط بود، چه حالا و چه در سال های پیش رو. دومین تولید کننده بزرگ نفت ، رهبر جهان شیعه و انقلابی مسلمان ضد غربی ( ایران) نه تنها برای عربستان سعودی بلکه برای صلح و ثبات خاورمیانه و فراتر از آن یک تهدید به شمار می رود! عربستان سعودی دو نگرانی عمده در مورد جمهوری اسلامی دارد: تمایل به تولید سلاح هسته ای و مداخله در امور داخلی همسایگان.

برای شروع، تلاش های ایران برای تولید سلاح هسته ای یک خطر بزرگ است و در صورتی که به آن پرداخته نشود می تواند یک اشاعه هسته ای را در خاورمیانه به راه بیاندازد. برای مثال، شورای همکاری خلیج فارس در صورت مواجهه با ایران هسته ای ناگزیر به بررسی گزینه هایی شامل بازدارندگی هسته ای می شود.

در حالی که تمامی کشورها حق بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای را دارند - ما سعودی ها نیز از آن استفاده می کنیم- تلاش تهران برای دستیابی به سلاح هسته ای چیزی جز سختی و دشواری برای کشور به همراه ندارد. متاسفانه جامعه بین المللی تحریم های سنگینی را علیه ایران اعمال می کند که تا مانع ادامه فعالیت های هسته ای ایران نشده است و در صورتی که روحانی نیز نتواند یا نخواهد تغییری را ایجاد کند، باید چه کرد؟

اقدام نظامی یکجانبه نیز پیامد های وخیمی به همراه دارد. باتوجه به نحوه واکنش دولت باراک اوباما به بحران سوریه، شاید بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم  اسرائیل به این نتیجه برسد که گزینه ای جز اینکه به تنهایی وارد جنگ شود، ندارد. در واقع این به نفع تندروها در ایران خواهد بود و ملت را با آنها همراه می کند.

یک راه بهتر برای جلوگیری از اشاعه هسته ای و دیگر تسلیحات در منطقه وجود دارد: ایجاد یک منطقه عاری از سلاح هسته ای بر مبنای سیستمی از مشوق ها شامل حمایت اقتصادی و تکنیکی و همچنین تضمین های امنیتی اعضای دایم شورای امینت برای کشورهایی که به این طرح ملحق شوند. این منطقه باید تحریم های اقتصادی و سیاسی را علیه کشورهایی اعمال کند که می خواهند از منطقه عاری از سلاح هسته ای خارج بمانند. در این راه نیز اعضای دایم شورای امنیت باید حمایت خود را پشتوانه آنها کنند و تحریم های نظامی را علیه کشورهایی اعمال کنند که به دنبال اشاعه تسلیحاتی هستند.

تمایل تهران به دستیابی به سلاح هسته ای دومین نگرانی عربستان را نیز تشدید می کند: سیاست ایران برای مداخله در امور همسایگان اش. ایران از زمان انقلاب اسلامی این تاکتیک ها را دنبال می کند. ایران همواره به دنبال صادر کردن انقلاب اسلامی بوده است. این در حالی است که ایران به هیچ وجه مداخله سایر کشورها در امور داخلی خود را نمی پذیرد.

برای نمونه، عراق پس از اقدام نظامی آمریکا در این کشور و سرنگونی صدام حسین به منطقه ای تحت نفوذ ایران تبدیل شد. بسیاری از مقامات عراقی روابط نزدیکی با ایران دارند.افزایش نفوذ ایران در عراق یکی از نگرانی های عربستان است و به همین دلیل ریاض تا کنون سفیر دایم به بغداد اعزام نکرده است. نفوذ ایران در بحرین که در همسایگی عربستان قرار دارد نیز یکی دیگر از عوامل نگران کننده است. مقامات تهران، بحرین را استانی متعلق به ایران می دانند. اوضاع در سوریه نیز وخیم تر است. جایی که ایران از بشار اسد حمایت می کند.

اکنون پرسش اصلی این است که آیا روحانی قابل اعتماد است. پادشاه عربستان انتخاب روحانی را تبریک گفته است . اما حتی اگر رئیس جمهور جدید نیز مانند محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی( روسای جمهور سابق) نیت صادقانه ای داشته باشد، تندروی های داخلی می تواند مانعی در راه تلاش های او باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: چهارشنبه 4 دی 1392/ باز انتشار:یکشنبه 8 دی 1392