استانبول پايتخت منطقه

ديپلماسى ايرانى: یازدهمین نشست سران کشورهای عضو سازمان روز 23 دسامبر در استانبول برگزار خواهد شد. پیشی از برگزاری نشست سران نيز در روزهای 21 و 22 دسامبر اجلاس مقامات ارشد و نشست شورای وزيران کشورهای عضو سازمان اکو در استانبول تشکیل خواهد شد. در اين نشست جلال طالبانى هم به عنوان مهمان افتخاری به نمایندگی از عراق شرکت دارد.

سازمان توسعه همکاری های اقتصادی، فرهنگی و فنی (اکو) دارای 10 عضو است که عبارت اند از ترکیه، آذربایجان، ایران، پاکستان، افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان. با حضور يافتن جلال طالبانى و پاره اى موضوعات که در ادامه به آن اشاره خواهيم کرد، مى توان گفت اين دوره يکى از مهم ترين همنشينى هاى کشورهاى عضو اکو خواهد بود. اهميت اين مساله بيش از هر چيز به جايگاه کنونى ميزبان برمى گردد؛ ميزبانى که طى روزها و ماه هاى گذشته نقش پررنگى در ديپلماسى منطقه اى و جهانى ايفا کرده و تلاش داشته است تا علاوه بر اجراى نقش پل عبور خاورميانه اى ها به اروپا در گشايش گره هاى کور بين المللى فعاليتى درخور داشته باشد.

ترکيه بعد از رايزنى هايى که به بيانيه تهران منجر شد، به گونه اى تلاش کرد تا ابتکار عمل را در بحران هسته اى خاورميانه برعهده بگيرد. بنا بود نشست اول ايران و 1+5 بعد از يک سال توقف گفتگوها در استانبول انجام شود ولى ژنو در قلب اروپا ترجيح داده شد و استانبول ميزبانى دوم را گرفت. محمود احمدى نژاد در صحبت هاى شنبه شب خود با مردم که از سيماى جمهورى اسلامى پخش مى شد، ضمن ابراز خرسندى از بحث هاى ژنو، اميدوارى خود را درخصوص نشست استانبول پنهان نکرد. او خبرى را هم در لابلاى حرف هايش داد که بر اساس آن احتمال مى رود نشست هاى بعدى هسته اى مرتبط با ما در برزيل و ايران خواهد بود.

اگر اين خط را دنبال کنيم به سرمنشائى برمى خوريم که هم ايران به آن دل بسته است و هم غرب در پرورش آن دخيل بوده. بيانيه تهران. بازگشت به چارچوب بيانيه تهران مى تواند روند گفتگوها را تسهيل بخشد و اميد را به مذاکره کنندگان بازگرداند. بى اعتمادى هنوز سايه بلندى بر مذاکرات ايران و 1+5 دارد. ترکيه از ماه ها پيش اين نيت را در سر پرورانده است تا ضمن پيشبرد آمال اروپايى و اقتصادى خود، به قلب تپنده منطقه يعنى محل اتصال شريان هاى متعدد تبديل شود. خاورميانه آن قدر متکثر و متشنج و آبستن حوادث است که اگر ترکيه بتواند در مهار گوشه اى از آن نقشى موفق ايفا کند، دور از ذهن نيست که به زودى يکى از قطب هاى مهم بين المللى نام بگيرد.

طى روزهاى گذشته اين کشور محل حضور و رفت وآمدهاى بسيارى بوده است. شايد مسافران ايرانى ترکيه در يکى دو هفته گذشته بيش از ديگران بوده باشد. اگرچه يافتن خط و ربط هاى مسافران ايرانى ترکيه و فهم پچپچه هاى ردوبدل شده کمى سرگيجه آور شده است، با اين حال مطمئنيم که نخ تسبيحى وجود دارد و نشست پيش روى استانبول گامى به جلو خواهد بود. همين که احمدى نژاد محل نشست هاى بعدى را اعلام کرده و دست کم نزد خودش از برزيل و تهران به عنوان ميزبان هاى بعدى نام برده، حکايت از تمايل ايران به تداوم مذاکرات و حضور مثبت در استانبول دارد.

ميزبانى استانبول از اکو زير سايه نشست ايران و 1+5 خواهد بود. دست کم براى ايران اين گونه است. اما اکو فرصتى براى پس راندن ابرهاى تيره نيز مى تواند باشد. اين اولين نشست ميان ده کشور آسياى ميانه باضافه عراق است که بعد از افشاگرى هاى سايت ويکى ليکس انجام مى شود. همچنين اولين حضور دولت جديد و تثبيت شده عراق بعد از برون رفت از تعليقى ده ماهه در يک مجمع بين المللي.

کابينه جديد دولت عراق ديروز از پارلمان راى اعتماد گرفت و جلال طالبانى فارغ البال به استانبول آمده است. همنشينى افغانستان و پاکستان بعد از اعلام گزارش عملکرد يک ساله باراک اوباما در مقابله با تروريست هاى افغانستان، رويارويى ايران و پاکستان بعد از وقوع ترورهاى بلوچستان و انتقادهاى دولت ايران از پاکستان و نيز ديدار ايرانى ها و ترکمن ها پس از قاپيدن خط لوله انتقال گاز توسط ترکمنستان، از جمله ملاقت هاى جالبى خواهد بود که يازدهمين نشست اکو را تحت تاثير قرار مى دهد.

نشست هاى اکو محل پيشبرد برنامه هاى توسعه اى در زمينه هاى تجارى، اقتصادی و فرهنگی است. از دل اين نشست ها هم نشست هاى موسوم به کشورهاى فارسى زبان بيرون آمد و هم گردهمايى کشورهاى ترک زبان. پس غريب نيست اگر از حواشى و گوشه و کنار اين نشست انتظارات ديگرى هم داشته باشيم.

استانبول از ميهمانان اکو پذيرايى مى کند ولى مى داند که خيلى زود بايد صحنه را براى نشست سرنوشت ساز ايران و غرب خالى کند و منتظر بازيگران جديدى باشد. صحنه پردازى ترکيه از اهميت بالايى برخوردار است. روى همين اصل است که آماده سازى را از روزهاى قبل شروع کرده و بر جوانب مختلف قضايا نظارتى دقيق و جزء به جزء دارد.