نتایج انتخابات کرکوک یک به یک مساوی

تابلو ترسیم شده در انتخابات کرکوک، بسیاری از کشورهای عرب و غیر عرب سنی را خرسند کرده و آن را شکست کردها تلقی نمودند. فارغ از اینکه نباید به این خرسندی گذرا دل خوش کرد ، پیروزی و یا شکست تلقی نمودن نتایج انتخابات کرکوک و به رخ کشیدن آن به طرف مقابل می تواند در حکم جرقه زدن به فتیله ای باشد که کرکوک مدت هاست از انفجار آن بیم دارد.

خرسندی کردها نسبت به نتایج انتخابات 2005 وخرسندی اعراب و ترکمنها نسبت به نتایج انتخابات 2010 در کرکوک، هیچکدام  انعکاس واقع بینانه ای از واقعیت های کرکوک و مطابق با منافع مردم این منطقه  نبوده و نیست. اصولاً نگاه غالب و مغلوب در کرکوک باید تغییر کند و تغییر این برداشت در میان گروه های موجود از جمله عوامل تاثیر گذار در روند حل معضل کرکوک در حال و آینده خواهد بود.

انتخابات کرکوک در میان مناطق عراق از حساسیت خاص و ویژه برخوردار بود . این حساسیت ناشی از بستر اجتماعی – سیاسی این منطقه و ملاحظات سیاسی و اقتصادی و نگاه بیرونی مرتب به آن است.

در سطحی از تحلیل می توان نتایج انتخابات 2010 را با مدنظر قراردادن نتایج انتخابات 2005 با اغماض مساوی تلقی کرد و نباید بیش از آن روی آن حساب باز کرد. با این وجود به نظر می رسد در تحلیل نهایی نباید از تفاوت های هویتی شش کرسی متعلق به کردها با شش کرسی متعلق به ترکمن ها و عرب ها غفلت .کرد کرکوک بارزترین نمود نمایش پیچیدگی های سیاسی – اجتماعی عراق بوده و است .چگونگی حل موضوع کرکوک در آینده کلی عراق نقش تعیین کننده خواهد داشت .کرکوک محل تلاقی فرصت ها و تهدیدها نه فقط
برای این منطقه بلکه برای کل عراق بوده و شیوه مدیریت اعمال شده بر آن توسط بازیگران داخلی و خارجی از عوامل ظهور فرصت ها و یا تهدیدات ناشی از آن  خواهد بود .مهمترین عامل بروز این تهدیدها و فرصت ها از زاویه نگاه به کرکوک سرچشمه می گیرد.

اگر از اربیل به کرکوک نگریسته شود آنرا قلب کردستان و پایتخت آن دیده و در نگاهی افراطی برای آن جایگاه قدس را قائل می شوید .اگر از بغداد به آن نگریسته گردد آن را بخشی تفکیک ناپذیر از عراق تلقی کرده و سرنوشتش را با سرنوشت کل عراق پیوند می زنید. به نظر می رسد تغییر محل و نوع این نگاه عامل رسیدن به نقطه تعادل و کلید حل مسئله کرکوک باشد.

وقتی صحبت از کرکوک می شود تقسیم مسئولیت میان بارزانی با طالبانی رنگ باخته و هردو رهبر کرد بر تعلق تاریخی کرکوک به کردها تاکید می کنند. این در حالی است که اگر تکیه بر تاریخ مبنای تعیین سرنوشت کرکوک باشد، هر یک از طرفین درگیر در موضوع می توانند روایت های تاریخی خود را ارائه کرده و بر آن تاکید کنند.

فارغ از آن تعیین محدوده جغرافیایی بر مبنای تاریخ ، مشکلات عدیده ای را سبب خواهد شد. بسیاری از جنگ ها از اعمال آرزوهای تاریخی بر عرصه های جغرافیائی ناشی گردیده است. نکته آنکه اگر در کرکوک تاریخ مبنای حقانیت بوده و برآن تاکید گردد ، کمتر کسی خواهد بود که نسبت به تعلق آن به آشوریان و کلدانیان شک نماید و مابقی میهمان این جمعیت پنج درصدی خواهند بود
.
مناقشه بر سر کرکوک مناقشه سرزمینی – قومی بوده و ریشه آن در تلقی جدایی کردها از عربها است. وقتی نگاه هویتی کردها نسبت به کرکوک را در کنار عامل اقتصادی منابع نفتی در کرکوک قرار می دهیم، اختلاف بر سر آن جایگاه و اهمیت استراتژیک یافته و همه ضمن آگاهی به آن نسبت به سرنوشت آن فوق العاده حساس می شوند. کمتر کسی است که نداند  نیات سیاسی بدون منابع اقتصادی قابل دسترسی نبوده و می‌تواند در حد آرزو بماند.

به طور کلی چگونگی و نهایی شدن مدیریت منابع نفتی در عراق در چگونگی ساختار سیاسی این کشور تاثیرات عمیق، تعیین کننده و پایدار خواهد داشت. کنترل کرکوک از طرف بغداد یا اربیل بمعنای دست بالا داشتن در معادلات قدرت است. 

ظاهراً هر دو طرف در نقطه بحرانی برای پرداختن هر بهایی برای دستیابی به کرکوک آماده اند .در تعیین سرنوشت نهایی کرکوک فارغ از عوامل داخلی، نیروها و کشورهای خارجی و از همه مهمتر چگونگی عملکرد امریکا بعنوان مهمترین بازیگر مسائل داخی عراق و متحد طرفهای مختلف نقشی اساسی خواهند داشت. یکی از مهمترین مشکلات عراق که شاید چاره ای برای نبود ظهور قدرت سیاسی در این کشور با تاکید بر هویت قومی – مذهبی در روند سیاسی بوده است. ارتقای مطالبات عراقی ها از مطالبات قومی و مذهبی به مطالبات ملی میتواند عامل حل معضل کرکوک باشد. البته رسیدن عراق به این نقطه آسان نبوده و به زمان طولانی و رهبران هوشیار نیاز دارد. چگونگی تحولات سیاسی آینده در رسیدن و یا نرسیدن به این مرحله تاثیرات اساسی خواهد داشت.

سخن آخر آنکه اگر با اغماض نتایج فعلی انتخابات 2005 با انتخابات 2010 را مساوی تلقی کنیم، شاید برای کرکوک اعطای موقعیت ویژه فدرالی براساس توافق و مشارکت همگانی طرفهای تاثیرگذار داخلی خارجی بهترین راه حل باشد.