تحریم‌های بیهوده آلمان علیه ایران

جمهوری فدرال آلمان در چند سال گذشته یکی از جدی ترین حامیان اعمال تحریم علیه ایران (به بهانه فعالیت های هسته ای تهران) بوده است. این رویکرد برلین البته از آغاز دوران زمامداری "آنگلا مرکل" شدت بیشتری گرفت و آلمان در همسویی با ایالات متحده بر علیه ایران تا جایی پیش رفته است که گاه موجبات نارضایتی محافل روشنفکری و حتی افکار عمومی آلمان را نیز فراهم کرده است. این رفتار برلین البته به خواست دیرینه این کشور برای نقش آفرینی بیشتر در عرصه بین الملل و همین طور به نفش مهم آن در چارچوب اتحادیه اروپا نیز ارتباط دارد. از قرار معلوم سیاستمداران آلمانی مورد ایران را ابزاری مناسب برای حضور هر چه بیشتر کشورشان در تصمیم گیری های بین الملل و همین طور کسب نفوذ بیشتر در اتحادیه اروپا می دانند و بدین صورت (همراه با بریتانیا و فرانسه) نقشی محوری را در این اتحادیه و در رابطه با ایران ایفا کرده و می کنند.  

و این همه در حالی است که آلمان همواره تا به امروز به عنوان بزرگترین و مهم ترین شریک ایران در اروپا مطرح بوده و هست. البته حجم مبادلات تجاری این بزرگترین شریک اروپایی ایران گاه به دور از مسایل سیاسی بسیار بالا بوده و گاه متأثر از تنش های سیاسی کاهش یافته است. اما آنچه مسلم است اینکه ایران برای شرکت های آلمانی همواره بازاری خوب و مناسب به شمار می آید.

بر پایه گزارش دویچه وله در سال 2009 میلادی حجم مبادلات آلمان و ایران 3/ 0درصد نسبت به سال 2008 کاهش نشان می دهد و صادرات آلمان در همین سال حدود 18 دردصد کمتر از سال قبل از آن (2008) بوده است اما می توان نتیجه گرفت که به رغم تشدید تحریم ها از سوی دولت آلمان، مناسبات تجاری در کشور در مجموع تغییر عمده ای را شاهد نبوده است.

با این حال مجموع صادرات آلمان به ایران در سال 2009 به حدود یکهزار میلیارد یورو رسید و این رقم تنها سه دهم درصد از کل صادرات آلمان به حساب می آید.

اما با وجود آنکه رقم صادرات آلمان به ایران بخش بسیار کوچکی از صادرات این کشور را در بر می گیرد، بسیاری از شرکت های کوچک و بزرگ آلمانی از داد و ستد با ایران کمال رضایت را دارند و در عمل از تصمیم های دولت متبوع خود در جهت تحریم و قطع همکاری با ایران استقبال نمی کنند. به عنوان مثال در همان حال که شرکت معظمی چون زیمنس و یا شرکت بایرن گاز اعلام کرده اند که در آینده نزدیک دادو ستد با ایران را پایان می دهند و شرکت های بیمه از قبیل "آلیانس" و "روک مونیخ" از بیمه کردن کشتی های حامل کالا به ایران خودداری می کنند، شرکت های دیگری که روابطی دیرینه با صنایع ایرانی دارند (مانند شرکت های دایملر و مان) هنوز برای قطع رابطه با ایران تصمیمی نگرفته اند و به احتمال قوی همچنان به این روابط ادامه خواهند داد.

بسیاری از شرکت های آلمانی طرف حساب با ایران عقیده دارند که نباید از ارسال کالا به ایران چشم پوشی کرد زیرا در غیر این صورت بلافاصله کشورهایی دیگر از قبیل برخی کشورهای اروپایی و البته شرکت های چینی جایگزین آلمانی ها خواهند شد.

با این حال حتی آن دسته از شرکت هایی مانند زیمنس که قصد قطع رابطه با ایران را دارند نیز  نمی توانند بلافاصله با بازار ایران خداحافظی کنند و این روند تا پایان قراردادها و گاه تا چندین سال به طول خواهد انجامید. و این یکی از دلایلی است که تحریم های اعلام شده از سوی مرکل را تا اندازه زیادی بی اثر می کند.

اما دلیل مهم تر برای بیهودگی این تحریم ها همان گرایش شرکت های بزرگ و کوچک آلمانی به بازار ایران و البته دور زدن تحریم های اعلام شده برلین توسط این شرکت ها است. به گزارش روزنامه "دی ولت" بسیاری از شرکت های آلمانی برای دور زدن تحریم ها علیه تهران به مبادله غیر مستقیم با ایران روی آورده اند و بین سال های 2005 تا 2009 صادرات آلمان به امارات متحده عربی افزایشی چشمگیر داشته است. این صادرات  در سال 2008 به حدود یازده میلیارد رسید که نسبت به سال پیش از آ ن افزایشی چهل درصدی را نشان می دهد.
 
یکی از مشاوران آلمانی امور بازرگانی با ایران به یکی از نشریات آلمانی گفته است: "دبی در حالی که هیچ فعالیت تولیدی ندارد بزرگترین شریک تجاری ایران به شمار می آید. درحالی که فشار برلین بر شرکت های آلمانی افزایش می یابد این شرکت ها به ناچار فعالیت های خود را در دبی ادامه می دهند".

بدین ترتیب می توان گفت که فشارها و تلاش های دولت آلمان (و همین طور دیگر کشورهای صاحب نفوذ در اتحادیه اروپا) برای به اصطلاح فلج کردن اقتصاد ایران با این راهکارها به جایی نخواهد رسید زیرا با توجه به آمادگی کامل شرکت های چینی برای جایگزینی شرکت های اروپایی، وجود کشوری ثالث به مانند امارات متحده عربی و بندری آزاد به مانند دبی، تمایل و امکان ادامه شرکت های آلمانی و اروپایی با ایران را افزایش داده و برلین و اروپا با اتخاذ چنین روش هایی قادر نخواهند بود که برای ایران (حداقل در کوتاه مدت) مشکلی ایجاد کنند.