ایران، ترکیه و امریکا
نقشی که ترک‌ها بازی می‌کنند
حالی که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در حال دیدار از ایالات متحده امریکا است، تحلیل‌گران مسائل ایران معتقدند که وی می‌تواند برای ایجاد روابط نوین ایران و امریکا میانجی‌گری کند.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با اسدالله اطهری، کارشناس و تحلیل‌گر مسائل ترکیه:
آقای اوباما معتقد است که ترکیه می‌تواند کمکی در حل مسالمت آمیز موضوع هسته‌ای ایران باشد، آیا این به معنای تاکید بر نقش میانجی‌گری ترکیه میان ایران و امریکاست؟
امریکاییان تلاش دارند از نزدیکی میان اردوغان و مقامات جمهوری اسلامی ایران و تعامل مثبت حزب توسعه ترکیه و تهران به عنوان اهرمی در حل و فصل مساله هسته‌ای ایران بهره‌گیری کنند؛ ترکیه نیز مثل اعراب در بحث هسته‌ای ایران عمل نکرده است. این کشور همواره تاکید داشته که برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز است.
این‌ها فاکتورهایی است که به آقای اوباما کمک می‌کند از ترکیه برای حل و فصل برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند. ترکیه هم به عنوان کشوری مسلمان، عضو شورای امنیت سازمان ملل، عضو ناتو این قابلیت را دارد. این کشور حتی برای تصویب قطع نامه اخیر آژانس در مورد ایران هم رای ممتنع داد تا موجب نگرانی هیچ یک از طرفین نشود.
گفته می‌شود که قرار است در سفر نخست وزیر ترکیه به امریکا، ترکیه حامل پیام‌های شدیداللحن واشنگتن برای تهران باشد، این پیام‌های به اعتقاد شما حاوی چه مسائلی است؟
باید پرسید که به چه دلیل ایران و امریکا نیازمند ارسال پیام‌های شدید الحن برای یکدیگر هستند؟ به نظر من شرایط فعلی منطقه ارسال پیام‌های شدید اللحن از سوی امریکا به ایران را برنمی‌تابد، امریکاییان در افغانستان چند هزار نیور اضافه کرده اند. مشکلاتی در عراق وجود دارد و مشکلاتی نیز در سطح منطقه وجود دارد، بر این اساس بسیار دشوار خواهد بود که واشنگتن پیام شدید اللحنی به سوی تهران ارسال کند.
اما گفته می‌شود که با توجه به سستی‌هایی که از سوی تهران برای مذاکره یا تعامل با امریکا صورت گرفت تا اندازه ای امریکاییان را نسبت به ادامه مسیر دیپلماسی در قبال ایران سرد کرده و آنها احساس می‌کنند که باید فشارها را افزایش دهند؛ در حالی که همچنان بهترین راه ادامه دیپلماسی است و به جای دیگرانی میان دو کشور نقش آفرینی کنند، بهترین کار این است که دو کشور همان طور که در مورد مساله افغانستان و عراق با یکدیگر به گفت و گو نشستند، به همین شکل به مذاکرات خود ادامه دهند.
زمانی که دو کشور پیرامون عراق و افغانستان به گفت و گو نشستند یا نامه هایی میان خود رد و بدل می کنند، می‌توانند در همین مسیر ادامه دهند مسیر فشار دست آوردی نخواهد داشت.
آیا میان سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به ترکیه و سفر اردوغان به امریکا ارتباطی وجود دارد؟
به نظر می‌رسد که ترکیه می‌تواند نقش مثبتی در تلطیف روابط ایران و غرب، ایران و آژانس و ایران و امریکا در موضوع هسته‌ای بازی کند.
با توجه به گسترش سطح روابط ترکیه با ایران در ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و رفت و آمدهای دیپلماتیک، وزن ایران و ترکیه در نظام بین الملل، عضویت ترکیه در گروه بیست و ناتو و شورای امنیت، فرماندهی ترکیه در امنیت کابل، نقش این کشور در صحنه لبنان و خاورمیانه، تفکری که ترک‌ها در مورد عمق استراتژیک خاورمیانه دارند و جایگاه ترکیه به عنوان میانجی‌گر و روابط رو به گسترش این کشور با کشورهای خلیج فارس و کلیه کشورها، می‌تواند از وزن خود برای تلطیف روابط ایران و غرب استفاده کند.
تا چه اندازه می‌توان به امکان بازیگری آنکارا میان ایران و امریکا توجه داشت؟
به نظر می‌رسد که در دیپلماسی باید از همه راه‌ها استفاده کرد؛ ترک‌ها هم پراگماتیسم( عمل گرا) و هم اسلام‌گرا هستند به این ترتیب واشنگتن معتقد است که شاید این کشور بهتر بتواند زبان ایرانیان را درک کند، طی دو ماه اخیر شاهد رفت و آمدهای متعدد میان تهران و آنکارا از یک سو و سفرهای آقای اردوغان به امریکا از سوی دیگر بودیم.
عده‌ای معتقد بودند که سفر نخست وزیر ترکیه به ایران طی ماه‌ها اخیر با هدف میانجی‌گری میان ایران و امریکا انجام شده بود اما ترک‌ها اهداف خاص خود را دارند و بر اساس تفکر آقای احمد اوغلو ( وزیر خارجه ترکیه) بدنبال روابط متوازن میان جهان اسلام و غرب هستند.
به نظر می‌رسد که این توازن می‌تواند آزمونی برای تئوری‌های حزب توسعه ترکیه در سطح منطقه نیز باشد، ترک‌ها علیه ایران نباید وارد عمل شوند و در مقابل باید روابط اقتصادی و سیاسی خود با تهران را همچنان حفظ کنند.
نظر شما :