استراتژی جدید اوباما، تهدید یا فرصت؟

ارزیابی شما از استراتژی جدید باراک اوباما در مورد مسئله افغانستان، یعنی افزایش نیروها و خروج تدریجی از خاک افغانستان چیست؟

 چند نکته اساسی در این استراتژی جدید وجود دارد که به نظر من مهمترین آن این است که امریکایی ها پذیرفته اند که نیروهای امنیتی، ارتش و پلیس افغانستان را آموزش دهند و به سلاح های جدید مجهز کنند. این نکته بسیار مهمی است زیرا بخش دیگر استراتژی تعیین شده یعنی خروج نیروهای امریکایی بعد از 18 ماه  در حقیقت منوط به این است که نیروهای داخلی تا چه اندازه بتوانند امنیت را برقرار کنند.

این هم بسیار مهم است که آیا واقعا نیروهای امریکایی و ناتو می توانند نیروهای امنیتی افغان را طوری مجهز کنند که بتواند خودشان حفظ امنیت را بر عهده بگیرند یا خیر؟ و یا نیازمند حضور نظامی امریکا و ناتو خواهند بود؟

نکته دوم که از اهمیت زیادی برخوردار است، تلاشی است که در این استراتژی وجود دارد برای اینکه با اعزام 30 هزار نیروی جدید امریکایی و احتمالا 5 هزار نیروی ناتو که قرار است در اجلاس آینده در مورد آن توافق شود، امیدوارند که با اعمال یک فشار نظامی قدرتمند علیه طالبان و القاعده، آنها را مجبور کنند تا وارد روند آشتی ملی با دولت حامد کرزای شوند.

یعنی در ابتدا یک تهاجم نظامی گسترده را احتمالا برای تابستان آینده پیش بینی کرده اند و بعد از آن امید دارند که طالبان را به پای میز مذاکره بکشانند و آنها را در قدرت شریک کنند تا دست از جنگ بردارند.

البته در این رابطه زیاد خوش بینی وجود ندارد. به تازگی طالبان اعلام کرده است که تا خروج کامل نظامیان امریکایی و ناتو هیچ گونه مذاکره ای را انجام نمی دهند ولی در هر حال انتظاری که از این استراتژی جدید اوباما می رود این است که با فشار نظامی زمینه برای مذاکره با طالبان فراهم شود.

نکته سوم به نظر من این است که در این استراتژی توجهی هم به پاکستان شده است. ظاهرا اوباما امیدواراست که ارتش و دولت پاکستان همچنان درمناطق قبایلی و ایالت سرحد و بلوچستان قدرتمند عمل کنند و مرزها را تحت کنترل در بیاورند تا مانع از عبور آزادانه طالبان از مرزها برای جنگ در افغانستان شوند.

گذشته از این مسائل، بین افزایش نیرو و زمانبندی خروج برای نیروهای امریکایی هم واقعا  تناقض آشکاری وجود دارد؛ در واقع نمی توان این دو را با هم جمع کرد.

به هر حال اینکه امریکایی ها به چه میزان می توانند در این استراتژی موفق عمل کنند، بحث های جدی وجود دارد.

 آیا این استراتژی تاثیری هم در منطقه خواهد داشت؟

 قطعا در یک مرحله ای جنگ را تشدید خواهد کرد و تشدید جنگ به این معناست که با توجه به وضعیتی که در حال حاضر در افغانستان وجود دارد، آسیب پذیری ها بیشتر خواهد بود.

ولی بیش از آن به نظر می رسد اگر امریکایی ها و ناتو بتوانند طالبان را تحت فشار قرار دهند و آنها را مجبور به ترک خاک افغانستان کنند و در صورتی که طالبان به سمت مناطق قبایلی بروند، مشکل اصلی برای پاکستان پیش خواهد آمد.

به نظر من دولت پاکستان از هم اکنون نگران این است که گسترش عملیات نظامی امریکایی ها به خصوص در منطقه هلمند- که قرار است بخش اصلی نیروهای جدید در هلمند مستقر شوند- اگر فشار به طابان به حدی باشد که آنها را مجبور به عقب نشینی به مناظق قبایلی یا ایالت بلوچستان یا سرحد پاکستان کند، در آن صورت پاکستان دچار مشکلات بیشتری خواهد شد و جنگ در حقیقت بیش از چیزی که در حال حاضر است، در پاکستان گسترش پیدا می کند. به نظر می رسد که پاکستانی ها در این رابطه نگرانی های جدی دارند.

بقیه کشورهای منطقه ممکن است زیاد تحت تاثیر قرار نگیرند، گرچه به نوعی در سطخح ضعیف تری می تواند تاثیرگذار باشد.

 طالبان بعد از اعلام استراتژی جدید اوباما و افزایش نیروهای نظامی امریکایی، به اوباما هشدار داده است که به شدت با این نیروها برخورد خواهد کرد.آیا این هشدار می تواند بر تصمیم اوباما اثرگذار باشد؟

 البته این موضع طالبان قابل پیش بینی بود. چون به هر میزان که نیروهای امریکایی در افغانستان افزایش پیدا کنند، احتمال تشدید درگیری بین طالبان و نیروهای امریکایی و ناتو از یک طرف و خسارت دیدن غیرنظامیان از طرف دیگر افزایش پیدا می کند و هر چه تلفات و خسارت غیرنظلمیان در افغانستان افزایش پیدا کند، نارضایتی از حضور نظامی خارجی افزایش پیدا می کند و این در واقع به سود طالبان خواهد بود.

به نظر من طالبان در این مقطع امیدوار است که امریکایی ها با افزایش نیرو، درگیری ها را به مناطق مسکونی بکشانند و در صورت به وقوع پیوستن این اتفاق، طبیعتاً طالبان می تواند در این رابطه یارگیری بیشتری از مردم انجام دهند.

طالبان زیاد نگران این نیست که این روند افزایش نیروها، همان طور که امریکایی ها فکر می کنند، به مضمحل شدن آنها بیانجامد. به نظر من طالبان امیدوارند که با افزایش نیروهای نظامی خارجی، نیروی بیشتری را از قبایل پشتون به حود جذب کنند و نارضایتی را در داخل افغانستان دامن بزنند و ضدیت با حضور نظامی خارجی را تقویت کنند.

از این زاویه به نظر من طالبان زیاد هم نگران افزایش نیروهای نظامی امریکایی نیستند.