روسیه با امریکا همسو می شود

باراک اوباما، رئیس‌جمهور امریکا همچنان بر گزینه دیپلماسی خود در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران پافشاری می‌کند، اما مسلما در این مسیر با چالش‌هایی روبه‌روست که یکی از آنها حمایت روسیه از ایران است.

باراک اوباما روز پنجشنبه اعلام کرد که امریکا از استقرار سپر دفاع موشکی خود در جمهوری چک و لهستان انصراف خواهد داد. این سپر دفاع موشکی در دوران ریاست جمهوری جورج بوش پیشنهاد شده بود تا کشورهای اروپایی را از حمله احتمالی موشک‌های دور برد ایرانی و کره شمالی محافظت کند. اکنون گفته می‌شود که دولت اوباما درصدد است تا سیستم دفاع موشکی را مستقر کند که در مقابل موشک‌های برد کوتاه و متوسط عکس‌العمل نشان می‌دهند.

استقرار سیستم دفاع موشکی امریکا در مرزهای غربی روسیه، یکی از موارد اختلاف میان واشنگتن و مسکو بود. روس‌ها از آغاز مطرح شدن این طرح در مقابل سیستم دفاع موشکی آمریکا مقاومت کردند و بر این موضوع تاکید داشتند که این سامانه دفاع موشکی علیه امنیت ملی روسیه است و حتی آمریکا را به هدف قرار دادن این طرح دفاعی تهدید کردند. پس از جدی شدن استقرار این طرج دفاعی و توافق با جمهوری چک و لهستان، روس‌ها تهدیدهای خود را شدت بخشیدند و طرح استقرار موشک درمنطقه کالیننگراد را مطرح کردند.

واشنگتن مدعی بود که این سامانه دفاع موشکی با هدف مقابله با شلیک موشک‌های احتمالی از سوی کشورهایی همچون کره شمالی و ایران ایجاد خواهد شد اما روس‌ها معتقدند که این طرح دفاعی با هدف ضربه زدن به امنیت روسیه ایجاد خواهد شد.

استقرار سیستم دفاع موشکی امریکا در همسایگی روسیه هزینه‌های زیادی برای روس‌ها به همراه داشت، چراکه روسیه نیز در مقابل چنین تهدیدی باید بر تجهیزات نظامی خود را تقویت می‌کرد.

از سوی دیگر چنین تصمیمی از سوی امریکا واکنش‌های متفاوتی را دربر داشت. در حالی که آلمان و روسیه از تصمیم جدید واشنگتن استقبال ‌کرده‌اند، در جمهوری چک و لهستان نگرانی‌‌هایی دیده می‌شود. این درحالی است که جمهوری‌خواهان امریکایی نیز با این تصمیم اوباما مخالفت کردند. مقامات دولتی نیز بر این باروند که احتمال دارد چنین تصمیمی موجب بروز اختلافاتی در بعد دیپلماتیک در امریکا شود.

دولت اوباما اعلام کرده است که ایران در پی موشک‌های برد متوسط و کوتاه است و دیگر به دنبال موشک‌های دور برد نیست، بنابراین امریکا نیز درصدد است تا کاربرد سیستم دفاع موشکی خود را تغییر دهد.

چنین تغییر موضعی از یک سو می‌تواند به همسو کردن مسکو برای مقابله با ایران تعبیر شود. اوباما که از ابتدا همچنان بر موضع دیپلماسی خود در ارتباط با ایران پافشاری می‌کند، پس از ارائه بسته پیشنهادی ایران به کشورهای 1+5 اعلام کرد که آماده مذاکره با ایران است. کشورهای 1+5 قرار است در اول ماه اکتبر با یکدیگر مذاکره کنند.

ایران در بسته پیشنهادی خود اعلام کرده است که آماده مذاکره در بسیاری از موارد به‌جز برنامه هسته‌ای است. این درحالی است که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرده است که اولویت مذاکره امریکا با ایران برنامه هسته ای ایران است. البته هنوز مشخص نیست که محور این مذاکرات را دو طرف چگونه مهندسی خواهند کرد و نتیجه آن چه خواهد بود.

دولت اوباما نمی‌خواهد که گزینه دیپلماسی را در ارتباط با ایران از دست بدهد. شاید چنین تصمیمی از آن رو باشد که بخواهد به افکار عمومی جهان نشان دهد که سیاست خارجی امریکا تغییر کرده است. اما استفاده از گزینه دیپلماسی در ارتباط با ایران به معنای حذف گزینه‌های دیگر نیست. این مسئله را بارها و بارها مقامات امریکایی اعلام کرده‌اند. از سوی دیگر شاهد هستیم که در کنار استفاده از گزینه دیپلماسی امریکا همچنان گزینه‌های دیگر را نیز پیگیری می‌کند.

یکی از این گزینه‌ها اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران است. امریکا و سایر کشورهای غربی می‌دانند که بدون حمایت چین و روسیه از تحریم‌ها علیه ایران، چنین تحریم‌هایی تاثیر چندانی بر روی ایران نخواهد داشت. بنابراین شاهد بودیم و هستیم که امریکا درصدد است تا پیش از ورود به عرصه جدیدی از تحریم‌ها روسیه را همسوی خود کند که درصورتی که دیپلماسی با شکست مواجه شد، بتواند گزینه‌های دیگر را جدی‌تر از گذشته عملی کند.

روسیه نیز در مقابل چنین تصمیم امریکا بلافاصله از خود عکس‌العمل نشان داده است. ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه چنین تصمیمی را درست و شجاعانه خواند. دیمتری مدودف نیز با اشاره به این مسئله پاسخ روسیه را مساعد خواند.

با این وجود هنوز مقامات امریکایی درخواستی حتی در ارتباط با ایران نیز از روسیه نکرده‌‌اند. اما اگر روسیه به درخواست امریکا در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران پاسخی ندهد، مسلما روابط مسکو و واشنگتن نیز وارد فاز جدیدتری خواهد شد.