روابط ایران و مصر؛ ممکن اما دوردست

ابراز تمايل اخير نايب‌رئيس مجلس مصر نسبت به ايجاد ارتباط قاهره با تهران مى‌تواند حاکی از تلاش اين کشور مهم شمال آفريقا براى اتخاذ رويکردى تازه درباره برقراری روابط ميان ايران و مصر باشد .این در حالی است که معاون وزير امور خارجه سابق مصر نيز پيش از اين تاکيد کرده بود که به نفع مصر و ايران است که ميان آنها همگرايى وجود داشته باشد و گفت‌وگوی عربى - ايرانى برقرار شود.

حسن قشقاوى، سخنگوى وزارت امور خارجه هم اخیرا در خصوص بهبود روابط تهران و قاهره گفت که از طرف ایران همواره اين مساله بوده که رابطه‌ ملت‌ها و استفاده از ظرفيت‌ بزرگ دو کشور ايران و مصر در خدمت وحدت جهان اسلام قرار گيرد. در عین حال محمد شاکر، معاون رئيس پارلمان مصر در امور خارجه، خواهان تفاهم نزدیک مصر و ایران و ورود قاهره در گفت‌وگوهای بين امريکا و ايران شده است.

محمد منهاج، سفیر سابق ایران در لیبی و کارشناس مسائل شمال آفریقا در این باره به دیپلماسی ایرانی گفت: رابطه ایران و مصر معضلی است که به نظر نمی‌رسد به این سادگی بتوان در مورد برقراری مجدد آن قضاوت کرد.

وی علت این امر را چنین توضیح داد که تصمیمات اصلی را در مصر بیشتر مقامات امنیتی اتخاذ می‌کنند و منابع امنیتی در این موارد دخیل هستند، دست مسئولین وزارت خارجه مصر چندان در مورد تصمیم‌گیری پیرامون آغاز مجدد روابط با تهران باز نیست.

وی برقراری مجدد روابط میان تهران و قاهره را ممکن اما بسیار ضعیف دانست و در خصوص تمایلی که اخیرا در دستگاه سیاست خارجی ایران برای وجود روابط مثبت میان تهران و قاهره ایجاد شده است گفت: "تهران اخیرا از روابط حسنه تهران و قاهره و ضرورت این روابط برای جهان اسلام سخن می‌گوید، به نظر می‌رسد تهران در هر حال به دنبال گشایشی در این رابطه است اما تلاش تهران تنها مربوط به مصر نیست بلکه در شرایط فعلی دولت ایران در راستای بهبود پرستیژ خود رابطه با همه کشورهایی را که در سردی روابط با تهران به سر می‌برند، فعال کند."

منهاج تاکید کرد که از نظر تهران همین اندازه که رابطه‌ای میان ما و کشورهای دارای اختلاف با ما برقرار شود، کافی است به همین جهت احتمالا دستگاه وزارت خارجه بهبود روابط با مصر را بطور جدی دنبال می‌کند اما در سوی دیگر ماجرا به نظر نمی‌رسد که قاهره تمایل یا آماگی لازم را داشته باشد.

وی خاطر نشان کرد که تاکنون روابط ایران و مصر در هیچ یک از ابعاد اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی قوی نبوده است، ایران بسیار در مصر محدود بوده و این محدودیت‌ها طی سال‌های اخیر شدت یافته است، از سوی دیگر افزایش همکاری‌های سیاسی مصر و اسرائیل بر پیچیدگی زمینه‌های احتمالی روابط تهران و مصر افزوده است.