کليشه اى و تکرارى

نشست هفتم سازمان همکاری های شانگهای بدون اتفاق غیر منتظره ای پایان یافت. اما ناظرین تقویت نقش ترکمنستان در سازمان و نزدیکی سازمان همکاری های شانگهای با ایران و ملایمت در اختلاف نظرات بین مسکو و پکن را خاطر نشان می کنند.

"هو جین تائو" رهبر جمهوری خلق چین، پیشتر تاکید بر اقتصاد داشت، اما این بار به همراه "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه از "ساختار غیر عادلانه در جهان" انتقاد کرد.

در محل اقامت "کورمانبک باکیف" رئیس جمهور قرقیزستان، سران چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان و نیز کشورهای ناظر يعنى ایران، مغولستان و نیز مهمانان رئیس جمهور ترکمنستان و افغانستان و وزیر نفت و گاز هند و وزیر امور خارجه پاکستان حضور یافتند.

پس از مذاکرات شش عضو سازمان همکاری های شانگهای، اسنادی به امضا رسیدند و پس از آن سران سازمان برای نظارت بر مانور وارد میدان نظامی چیبارکول در استان چلابینسک روسیه شدند.

آقاى پوتین ضمن سخنرانی در نشست، از سازمان همکاری های شانگهای به عنوان عامل برقراری امنیت و ثبات در آسیای میانه نام برد و ضرورت ایجاد باشگاه انرژی سازمان، تحکیم روابط بین نهادهای مالی آن و مدرنیزه سازی زیرساخت های حمل و نقل را اعلام کرد. او همچنین خواستار چندقطبی بودن جهان شده و مبارزه با تروریسم و جدایی خواهی را از وظایف اصلی سازمان نامید.

هو جین تائو نیز در سخنرانی خود ساختار جهان را غیر عادلانه نامیده و سران کشورهای عضو در سازمان را به برقراری جهان چند قطبی فراخواند. "پطر کوزما" کارشناس مرکز "اقتصاد باز" گفت که این یک سخنرانی کلیشه ای برای نشست های حزب کمونیست چین است.

اما در دیدار سران کشورهای سازمان همکاری های شانگهای که در کشورهای عضو در آن بیش از نیمی از جمعیت جهان زندگی می کند، این به عنوان نظری متحد به نظر می رسد.

"سرگی لوزیانین" پروفسور دانشگاه دولتی روابط بین الملل مسکو معتقد است که روسیه نگران افزایش ورود مواد مخدر از افغانستان و تهدید بازگشتن طالبان است و از این رو بر مسئله امنیت تاکید کرد.

این کارشناس گفت که در سه سال اخیر، چین سعی داشت که سازمان همکاری های شانگهای را به ابزاری برای دستیابی به نفت و گاز آسیای میانه تبدیل کند، اما کشورهای منطقه زود متوجه خطر حل شدن اقتصادی گشته و از ایده چین برای ساخت منطقه آزاد تجاری امتناع کردند، پس از آن کارکردهای امنیتی سازمان افزایش یافتند.

اما با این حال نشست بدون بررسی مسائل نفت و گاز پایان نیافت. آقاى لوزیانین معتقد است که ترکمنستان، "سیب گازی" بین چین و روسیه است، این کشور هنوز حتی ناظر در سازمان هم نیست، اما تقریباً عضو باشگاه انرژی سازمان همکاری های شانگهای شده است.

برای سازمان، وجود ایران با منابع و موقعیت ژئوپولیتیک آن نیز سبب خوشحالی است، بویژه که چین بخش اعظم نفت خود را از ایران خریداری می کند. این کارشناس گفت که تهران به سازمان همکاری های شانگهای درخواست داده است، اما تعلیق موجود برای توسعه سازمان، اجازه به تمسخر گرفتن واشنگتن را نمی دهد.

زمانی که "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور ایران در بیشکک درباره "تجاوز کشورهای ثالث" صحبت کرد، سران روسیه و چین هم غیر مستقیم از وی حمایت کردند. احتمالاً در آینده ای نزدیک ایران هم وارد باشگاه انرژی سازمان می شود.

ریاست سازمان همکاری های شانگهای به تاجیکستان منتقل شده است، نشست آتی در سال 2008 در دوشنبه برگزار می شود. "امامعلی رحمان" رئیس جمهور تاجیکستان از هو جین تائو دعوت کرد که به این کشور سفر کند، او می تواند از چین برای اعمال فشار غیر مستقیم بر کمپانی های روسی که در این کشور کار می کنند (از جمله کمپانی روسال) استفاده کند.

اما با این حال کارشناسان تمایلی به مبالغه در رقابت های پکن و مسکو ندارند. پطر کوزما گفت که تا زمانی که آمریکا به عنوان عامل اعتراض برانگیز وجود دارد، این مشکل (رقابت چین و روسیه) اصلی نیست. پکن متوجه نقش روسیه در آسیای میانه هست و سبب تشدید اقدامات آن در منطقه می شود.