ارمنستان بارها به ترکيه پيشنهاد برقرارى روابط ديپلماتيک را داده است

نود و چهارمين سالگرد نژادکشى ارمنيان توسط دولت ترکيه عثمانى و نیز یادبود هرانت دینک روزنامه نگار مقتول ارمنی روز 15 ارديبهشت در باشگاه فرهنگى آرارات با حضور گروه کثيرى از نويسندگان، روزنامه نگاران و دیپلمات های ارمنى برگزار شد.

در ابتدا فيلمى از زندگى و سرانجام فاجعه بار « هراند دينک» روزنامه نگار ارمنى تبار ترکيه که سردبير هفته نامة « اکوس» بود به نمايش درآمد. هراند دينک در 19 ژانوية 2007 در مقابل دفتر نشريه اش به قتل رسيد. در اين فيلم شخصيت هاى ادبى و سياسى ترکيه چون اورهان پاموک، قتل اين روزنامه نگار آزادى خواه را محکوم کردند و آن را فاجعه اى براى ترکيه و دموکراسى دانستند.

سپس گئورگ وارطان نمايندة پارلمانى مردم ارامنه سخنرانى خود را دربارة تاريخچة اين قتل عام ایراد کرد.  

بعد از آن وزير مختار کشور ارمنستان در ايران «گور آراکليان» سخنرانى مبسوطى دربارة تحولات روابط ترکيه و ارمنستان بیان کرد و در بخشى از سخنرانى خود گفت: قرن بيستم سرآغازى فاجعه بار براى ملتى کهن داشت. فاجعه اى به بزرگى قتل عام يک ملت که هدف آن ريشه کن کردن و نابودى ملت ارمنى بود.

وی ادامه داد: در سال 1948 هنگامى که سازمان ملل متحد کنوانسيون ژنوسيد را پذيرفت و تعريفى جامع براى اين اصطلاح حقوقى پيشنهاد کرد همه دريافتند که رويدادهاى سال 1915 در ترکية عثمانى و ارمنستان غربى با تعاريف اين کنوانسيون مطابقت دارد. ولى اين کنوانسيون هر چند که به گفتة تدوين کننده و مبتکر اين تئورى، آقاى لمکين، الهام گرفته از رويدادهاى سال 1915 بود، در آن زمان به قواره ملتى ديگر دوخته شده بود که به دليل محکوم نشدن قتل عام ارامنه دچار سرنوشتى مشابه شده بود. ولى اگر يهوديان پس از واقعة هولوکاست صاحب کشورى جديد با مرزهاى جغرافيايى و ادارى شدند، ارامنه در پى قتل عام ميهن اجدادى خود را از دست دادند.

    گور آراکليان در بخشى ديگر از سخنان خود گفت: اولين بار درست 90 سال پيش يعنى در سال 1919 گروهى از روشنفکران و متفکرين ارمنى ساکن در استانبول در صدد برآمدند تا جهانيان را وادار به رسيدگى حقوق حقة ارامنه کنند. اين روند و اقداماتى از اين دست در سال هاى بعد نيز از طرف ارامنة ساکن در کشورهاى گوناگون ادامه يافت؛ بطورى که در پنجاهمين سالگرد فاجعة قتل عام بزرگ ارامنه، ‌مردم ارمنستان شوروى نيز با وجود فضاى خفقان آور سياسى حاکم در کشور، به قافلة ارامنه دياسپورا پيوسته و با آنان همنوا شدند.

وى در ادامه سخنان خود افزود: ارمنستان پس از کسب استقلال بارها به ترکيه پيشنهاد برقرارى روابط ديپلماتيک و بازگشايى مرزهاى دو کشور را ارائه کرده است. در ضمن درخواست ارمنستان براى انجام مذاکرات پيرامون اين مسائل منوط به عدم ارائه هرگونه پيش شرطى بوده است. ولى پاسخ ترکيه به اين گونه پيشنهادات سازنده نبود. اما مذاکراتى که از ماه سپتامبر سال 2008 آغاز شده، داراى يک هدف معين بوده و آن رسيدن به يک توافق پيرامون برقرارى روابط ديپلماتيک و گشايش مرزها بدون هرگونه پيش شرطى بوده است. بدين ترتيب مذاکرات بين دو طرف با درک و تفاهم متقابل پيرامون همين موضوع تا امروز ادامه دارد.

وی تصریح کرد: يقينا روند عادى سازى روابط بين ارمنستان و ترکيه به معنى فراموشى و يا زير سئوال بردن واقعيت قتل عام ارامنه نيست. امروز ده ها کشور و سازمان بين المللى قتل عام ارامنه را به رسميت شناخته اند و ارمنستان پيوسته از اقدامات آنان استقبال کرده است. اين مسئله اى است که به عموم ارامنة جهان مربوط مى شود و همه يقين حاصل کرده اند که دادخواهى ارامنه را هيچ کس نمى تواند به محاق فراموشى بسپارد.  

در پایان على دهباشى سردبیر مجلة بخارا نیز در سخنانی گفت: در سال هاى پايان صد سالگى فاجعة نژادکشى ارمنيان توسط دولت ترکية عثمانى هستيم. فاجعه اى که علاوه بر کشتار بى رحمانه و غيرانسانى، کوچ گسترده و اجبارى ميليون ها انسان را از زادگاه و وطن شان در پى داشت. آن نسل کشى و آوارگى هنوز پس از گذشت ده ها سال تبعات خود را در پى دارد و شواهد دردناک شاهدان اين جنايات در نسل هاى بعدى اثر هولناک خود را گذاشته است.

وی افزود: يکى از يادآورى هاى تلخ تاريخى براى بشريت، همچون جنايات حکومت فاشسيستى هيتلرى که فراموش نشده است، همين قصة تلخ ارمنيان است. ما در طول چند صد سال زندگى با ارمنيان در يک سرزمين با خوشى ها و دردهاى يکديگر زندگى کرده ايم. بنابراین جراحت روحى ارمنيان براى ما نيز هست.