امریکا خواهان کاهش پشتیبانی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران است

برای نخستین بار طی سال های اخیر، دستگاه های امنیتی اسرائیل در گزارشی رسمی از ایران به عنوان یک تهدید بنیادین نام برده اند.

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با ماشاء الله شمس الواعظین، تحلیل گر مسائل خاورمیانه و اعراب و اسرائیل:

-          گمانه زنی های بسیاری در خصوص احتمال رویارویی اسرائیل و ایران در سال جاری میلادی وجود دارد، علل افزایش این نوع گمانه زنی ها چیست؟
یکی از علل این مسئله بر هم خوردن موازنه قوا به نفع ایران در خاورمیانه است، علت دیگر این است که اسرائیل همواره بر برتری نیروی خود در خاورمیانه و در برابر همه کشورهای این منطقه به صورت جمعی تاکید داشته است و در نتیجه به نظر می رسد که اکنون که وضعیت نیروی بازدارنده ایران قوی شده است، اسرائیل به تکاپو افتاده تا بتواند موازنه قدرت را به وضعیت کلاسیک خود یعنی برتری بی چون و چرای قدرت نظامی اسرائیل در خاورمیانه باز گرداند.

نکته سوم این است که پشتیبانی ایالات متحده امریکا از اسرائیل در این مقوله طی حداقل چهار دهه اخیر موجب شده که تل آویو در زمینه برتری بی چون و چرا در منطقه روز به روز جری تر شده و نسبت به کشورهای خواهان برقراری موازنه استراتژیک نظامی، واکنش منفی نشان دهد.

این سه عامل ریشه اصلی بحران فعلی است و به نظر می رسد که عمدتا القای وحشت میان مقامات ایران باشد، بجای اینکه جنبه تهدید آمیز به خود بگیرد بیشتر وحشت ساز است تا نگرانی جدی و قطعی برای کشورهای خاورمیانه ایجاد کند.

-          ابراز نگرانی از تهدید بودن ایران از سوی اسرائیل تا چه اندازه به مسائل داخلی این کشور در آستانه تشکیل دولت ائتلافی بستگی دارد؟
اسرائیل در این زمینه سابقه طولانی دارد که هرگاه انتخابات پارلمانی صورت می گیرد، احزاب سیاسی به ویژه در میان میانه روها و راست گرایان افراطی مزایده هایی در مورد مسائل داخلی و منطقه ای انجام می دهند، اکنون که رقابت سنگینی میان دو حزب کادیما و لیکود بر سر نخست وزیری اسرائیل شکل گرفته است، ابتدا موضوع ایران و سپس موضوع فلسطین، در دستور کار مزایده طلبی های نیروهای سیاسی اسرائیل قرار گرفته است و در نتیجه اسرائیل همواره خود را در معرض خطر قرار می دهد تا بتواند هم به لحاظ بین المللی کمک هایی را دریافت کند و هم به لحاظ داخلی، انسجام و همبستگی ملی را در میان یهودیان مهاجر ایجاد کند.

اما این اقدام در حال بجا گذاشتن اثرات معکوسی است، در واقع این سیاست اسرائیل موجب شده که مهاجران طی یک نسل به این نتیجه برسند تل آویو و حکومت های پی در پی اسرائیل موفق به ایجاد ثبات سیاسی و نظامی در کشور نشده اند و رهبران اسرائیل نیز می دانند که حتی مهاجرات معکوس از اسرائیل به سوی کشورهای مبداء یهودیان مهاجر آغاز شده است.

در نتیجه به نظر می رسد که این استراتژی اسرائیل طی سالیان اخیر با ناکامی مواجه شده و موفق به ایجاد ثبات پیوسته نشده و باید سیاست دیگری برای حفظ همبستگی داخلی اندیشیده شود.

-          با توجه به گزارش رئیس جدید سازمان اطلاعات امریکا که احتمال تنش میان اسرائیل و ایران را در سال 2009 رو به افزایش می داند، موضع امریکا را در برابر توسعه دامنه این نگرانی ها چگونه ارزیابی می کنید؟
من در جریان جنگ غزه پیش بینی می کردم که بلافاصله پس از خاتمه درگیری های غزه، فشار بروی ایران افزایش خواهد یافت چراکه ایران موفق به انتقال چالش به حوزه استحفاظی اسرائیل شده و اسرائیل از این نکته بسیار به وحشت افتاده است، در واقع اسرائیل به دلیل ناتوانی برای رویارویی با ایران این چالش را به عرصه بین المللی کشانده تا بتواند قدرت ایران را مهار کرده و یا با ایران مقابله کند.

این سیاست با سیاست جدید واشنگتن همخوانی ندارد، حتی با سیاست های اواخر دوران کاری جرج بوش نیز همخوانی ندارد، آنجا که بوش به توصیه لابی های یهود در امریکا جامه عمل نپوشاند، آنجا که می خواستند برای حمله به تاسیسات اتمی ایران چراغ سبز از امریکاییان دریافت کنند.

حال بر عکس اوباما خواهان مذاکره با ایران به عنوان یک نیروی بزرگ منطقه ای شده است و در نتیجه به نظر می رسد که بیش از هر جریان یا کشوری، این ایالات متحده امریکا خواهد بود که با افزایش فشار مخالف باشد.

دلیل دیگری نیز وجود دارد؛ روز به روز برنامه هسته ای ایران پاکیزگی خود را در ارتباط با مقاصد کشور نشان می دهد و امریکا به ویژه در عصر اوباما نشان داده است که هیچ دلیلی مبنی بر گرایشات نظامی در برنامه هسته ای ایران، چه در گزارشات آژانس و چه در بازرسی های صورت گرفته، مشاهده نکرده است.

بر این اساس به نظر می رسد که چالش میان امریکا و اسرائیل بر سر موضوع هسته ای ایران طی آینده نزدیک افزایش خواهد یافت.

-          چه اندازه گفت و گوی احتمالی میان تهران و واشنگتن می تواند بر نگرانی های شکل گرفته از رویارویی اسرائیل و ایران تاثیر گذار باشد؟
اسرائیل با طرح موانع می خواهد پیش دستی کرده و موانع جدی بر سر راه مذاکرات قابل پیش بینی ایران و امریکا قرار دهد و یا در دستور کار این مذاکرات موضوعات جدی تری را مطرح کند.

به نظر می رسد اسرائیل در این زمینه و به محض آغاز مذاکرات میان ایران و امریکا چندان موفقیتی بدست نخواهد آورد، اما از سوی دیگر امریکا تلاش می کند پیش از آغاز مذاکرات خود با تهران، پشتیبانی های منطقه ای و بین المللی ایران را تضعیف کند.

اینکه ایالات متحده امریکا با فروش سلاح های پیشرفته دفاعی به تهران مخالفت کرده و مخالفت های دیگری نیز در برابر سیاست های منطقه ای ایران ابراز کرده است، نشان می دهد که این کشور کاهش پشتیبانی های منطقه ای و بین المللی ایران را با هدف دریافت امتیازات بیشتر از تهران در عرصه مذاکرات دنبال می کند. در واقع امریکا تلاش دارد از طریق نشان دادن وضعیت انتقاد گرایانه ایران در عرصه جهانی، امتیازات بیشتری از تهران دریافت کند.

با این حال باید منتظر آغاز مذاکرات باشیم تا ببنیم چگونه رهبران دو کشور این مذاکرات دشوار- حتی دشوارتر از دوره رویاروی- را دنبال خواهند کرد و مذاکرات چه تاثیراتی بر دیگر بازیگران منطقه ای خواهد داشت.