امریکا و پیگیری دیپلماسی چند جانبه خارج از شورای امنیت
مشارکت اعراب در دیپلماسی غرب علیه ایران
گفت‌و‌گو با هادی سمتی درباره نشست اعراب و امریکا
قرار است در رویدادی کم‌سابقه، اعضای گروه موسوم به 1+5 روز سه‌شنبه در نیویورک پیرامون پرونده هسته‌ای ایران با مقام‌های کشورهای عربی دیدار می‌کنند.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با دکتر هادی سمتی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل امریکا:
- گفت و گوی کشورهای گروه 1+5 با اعراب خاورمیانه را با توجه روند رو به رشد اظهار نگرانی کشورهای این منطقه از فعالیت های ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
بخشی از افزایش اظهار نگرانی ها در مورد ایران و برنامه هسته ای این کشور طبیعی است چراکه مدتی موضوع ایران تحت الشعاع رقابت های انتخاباتی امریکا و اخبارهای مهم تر بود و بطور جدی به ایران پرداخته نشد و تا حدی نیز کشورهای منطقه فرصت دادند تا نتیجه انتخابات امریکا مشخص شود.
حال با آمدن آقای اوباما به نظر می رسد یکی از زمینه های رشد بحث هایی از قبیل مذاکره کشورهای عربی منطقه و گروه 1+5 این است که آنها استنباط می کنند که شاید آقای اوباما به نوعی رهیافتی مثبت تر یا تعامل گرایانه تری نسبت به ایران داشته باشد و این خود دغدغه هایی برای کشورهای ذی نقع و گروه های طرفدار مقابله با ایران ایجاد می کند، بر این اساس این کشورها و گروه های تلاش دارند که موضع ایران و نگرانی از این کشور را در صدر اخبار نگه دارند.
از طرف دیگر موضوع هسته ای ایران به نوعی باید در زمانی حل شود و در این خصوص کشورها به دنبال راه حل جدی و قابل تکیه هستند، این موضوع نمی تواند به صورت نامعلوم و نامحدودی ادامه داشته و هیچ اقدامی صورت نگیرد، لذا طبیعی بود که اصل دیپلماسی در این خصوص مجددا احیا شود.
بر این اساس هم به دلیل زمینه های سیاسی و تبلیغاتی موضوع هسته ای ایران و هم به دلیل ضرورت های محتوایی این موضوع، طرح مجدد آن به نظر اجتناب ناپذیر می رسد.
با وجود این طبیعی است که توافق امنیتی عراق و امریکا به همراه رهیافت های مثبت احتمالی آقای اوباما در برابر ایران موجب نگرانی کشورهای منطقه و برخی کشورها که تمایل به ادامه سردی روابط ایران و امریکا دارند، شود و سبب افزایش تلاش های این کشور در این میان گردد.
- گفت و گوی کشورهای 1+5 با کشورهای عربی خاورمیانه پیرامون برنامه هسته ای ایران در بر دارنده چه پیام هایی است؟
روابط ایران با کشورهای عربی خلیج فارس و خاورمیانه طی سال های اخیر تا حدودی سرد تر شده است، از سوی دیگر این برداشت وجود دارد که دیپلماسی امریکا و اتحادیه اروپا برای حل مسئله هسته ای ایران موفقیت آمیز نبوده است، ضمن آنکه مقامات امریکایی در سفرهای اخیر خود به منطقه، اذعان داشته اند که دیپلماسی نقش محوری در دولت آینده ایالات متحده خواهد داشت و بخش عمده ای از این دیپلماسی، شامل کشورهای منطقه خواهد بود که توانایی و ابزارهای مهمی را در اختیار دارند.
طبیعی است که طرف های غربی توان کشورهای منطقه را در راستای دیپلماسی خود بسیج کنند، پیشتر نیز اعلام کرده بودند که به این کار اقدام خواهند کرد، لذا گفت و گوهایی از این قبیل چندان غیر عادی نیست.
- آیا اشتراک دیدگاه مشخصی میان کشورهای عربی منطقه و کشورهای عضو گروه 1+5 در مورد ایران وجود دارد؟
مسئله تهدید امنیتی بودن ایران را امریکا به نوعی در منطقه تعریف کرده و همه کشورهای منطقه نیز به نوعی آن را پذیرفته اند، تنها در نگاه اولویت ها و شیوه های برخورد طرف های غربی و کشورهای عربی ممکن است تفاوت هایی وجود داشته باشد.
امریکا بر تهدید بودن ایران در منطقه تبلیغات گسترده ای انجام داده است و کشورهای منطقه نیز بخشی به طور طبیعی از ایران ترس دارند و بخشی دیگر نیز تحت القاء جریانات غربی هستند، لذا اشتراک نظر میان کشورهای غربی و کشورهای عربی منطقه بخشی طبیعی است و بخشی نیز ساخته شده است و شاید با شکل گرفتن دیپلماسی جدید و تهاجمی از طرف امریکا و اتحادیه اروپا، غرب باید به سوی دخالت دادن جدی تر و علنی تر کشورهای عربی خاورمیانه در دیپلماسی های خود حرکت کند، البته اعراب منطقه بطور معمول در این پروسه حضور داشته اند اما این حظور چندان شفاف و علنی نبود.
- پیش بینی شما از برون دادهای مذاکرات و گفت و گوهایی از قبیل آنچه قرار است میان کشورهای خاورمیانه و گروه 1+5 در مورد ایران انجام شود، چیست؟
موضوع هسته ای ایران موضوعی نیست که حل آن از دید امریکاییان و اروپایی ها چندان راحت باشد، این کشورهای هموراه معتقد بر افزایش فشارها بر ایران بوده اند اما این افزایش فشار، جواب مطلوبی نداده است. به نظر می رسد که این دست گفت و گوها در راستای تقویت و افزایش فشارها بر تهران است و احتمالا این گونه می اندیشند که با افزودن کشورهای عربی به صحنه دیپلماسی، فشارها نیز چندین برابر شود و ممکن است ایران در این خصوص به نوعی مناسبات و معادلات خود را تغییر دهد.
با این حال تصور می کنم که ایجاد یک وفاق جدی بین المللی که بخواهد ایران را بار دیگر به شورای امنیت بکشاند تا چند ماه آینده ساده نیست اما پس از استقرار آقای اوباما در کاخ سفید امکان پذیر است.
اما اکنون مهم تر از طرح مجدد موضوع ایران در شورای امنیت، شکل گیری رفتارهایی چون گفت و گوی اعراب و غرب بر سر ایران است که نشان می دهد امریکا قصد دارد دیپلماسی چندجانبه خود را خارج از مکانیسم شورای امنیت هدایت کند، در واقع هدف امریکا این است که در کنار مکانیسم شورای امنیت، حلقه های فشار را بر ایران مستحکم تر کند.
به هر حال معظل جدی غرب این است که تا کنون فشارها بر ایران جوابی نداده و سوال این است که اگر با ادامه این سیاست باز هم جوابی گرفته نشود، چه خواهد شد؟
به نظر می رسد که تنها ادامه فشارها کافی نیست و لذا نتیجه این خواهد شد که موضوع حل شود، این امر نیازمند تنظیم کار در طول مسیر حل مسئله هسته ای ایران دارد و بعید است که طرف های غربی نیز چندان امید داشته باشند که در کوتاه مدت این کار جواب دهد.
حداقل پیش بینی که می توان ارائه داد این است که مسیر غربی ها مسیر دیپلماسی همراه با افزایش فشارها بر ایران است.
نظر شما :