روسیه؛ بی توجه به ارزش افزوده ایران در معادلات هسته‌ای
نویسنده خبر:
دکتر صباح زنگنه
گفتاری از صباح زنگنه، کارشناس مسائل بین‌الملل
سه کشور روسیه، ایران و قطر که در مجموع ۶۰ درصد ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند، در روزهای پایانی مهرماه برای تشکیل اوپک گازی به توافق دست یافتند در حالی که سوال های مختلفی پیرامون نقش و کارکرد اوپک گازی و ارتباط این توافق با مسائل سیاسی ما بین سه کشور توافق کننده بی پاسخ باقی مانده است.
گفتاری از صباح زنگنه کارشناس مسائل بین الملل برای دیپلماسی ایرانی:
ایده تشکیل اوپک گازی قابل توجه اما نیازمند بررسی علمی دقیق است، موضوع تشکیل یک سازمان مربوط به گاز دارای دو بعد سیاسی و اقتصادی است، در بعد سیاسی سوال های متعددی مطرح است؛ اینکه کدام کشورها قصد عضویت در این تشکیلات را دارند و چگونه عمل خواهند کرد، تاثیر این تشکیلات بر معادلات سیاسی اروپا و امریکا چگونه خواهد بود، نقش و وزنه ایران در مبادلات انرژی جهان با تشکیل این ساختار دستخوش چه تغییراتی می شود؟
از سوی دیگر حضور روسیه در کنار ایران این سوال ها را مطرح می کند که تا چه اندازه این اقدام می تواند کنترل کننده بازار انرژی گازی جهان باشد، آیا حجم عظیم گاز روسیه به این کشور امکان بیشتری برای مانور و عمل در عرصه جهانی می دهد یا خیر، آیا حضور در این عرصه به معنای کاهش اثرگذاری ایران در بازار نفت است و نسبت همکاری ایران و روسیه در اوپک گازی با مسئله هسته ای ایران چیست؟ باید به همه این سوال ها پاسخ داد تا نفع یا ضرر این اقدام مشخص شود.
برای کشورهای غربی به طور قطع تشکیل چنین سازمانی خوشایند نخواهد بود، ضمن آنکه تکنولوژی تبدیل گاز به محصولات و فراورده های دیگر هم عمدتا در اختیار کمشورهای غربی است و روسیه، ایران و قطر کمتر از این تکنولوژی ها بهره مند هستند. بنابراین این نکته ای مهم است که نباید از آن غافل شد.
اما اینکه ایران به عنوان دومین کشور برخوردار از منابع گازی در جهان است؛ وزنی برای این کشور ایجاد می کند که در کنار دارایی نفت، می تواند قدرت چانه زنی جمهوری اسلامی ایران را در برخی محافل افزایش دهد. ضمن آنکه گاز به عنوان انرژی مستقیم، در مقایسه با نفت، پاک تر بوده و آینده بهتری در بازار جهانی برای آن فرض می شود، علاوه بر این تبدیل گاز به محصولات دیگر می تواند بر قدرت اقتصادی ایران بیفزاید.
حال اینکه چگونه می توان معادله منطقی بین حضور ایران در بازار انرژی اروپا و حضور روسیه در این بازار ایجاد کرد، نیاز به بحث و تعمق بیشتری است.
اوپک گازی در مقایسه با اوپک نفتی
اوپک نفتی زمانی بسیار مقتدر بود و در تعیین قیمت نفت و معادلات سیاسی جهان می توانست ایفای نقش کند، اما این نقش اکنون کم رنگ شده است. برای اوپک گاز باید طراحی دقیق تری صورت گیرد که اولا به سرنوشت مشابه اوپک نفتی دچار نشود و ثانیا درآمدهای گازی مکمل خوبی برای ثروت نفتی ایران محسوب شود.
اوپک گازی و مسئله هسته ای ایران
ارتباط همکاری ایران و روسیه در این تشکیلات با نقشی که مسکو در موضوع هسته ای ایران دارد به طور قطع باید ملحوظ شود، چراکه روسیه ممکن است از امکانات ایران برای کنترل بازار انرژی اروپا و غرب بهره لازم را ببرد و ورود ایران در این تشکیلات می تواند ارزش افزوده ای برای روسیه ایجاد کند در حالی که مسکو این ارزش افزوده را در معادلات انرژی هسته ای ایران به حساب نیاورده و نمی آورد.
نظر شما :