پایگاه حمیمیم، پل روسیه به سوی آفریقا

نویسنده: احمد موفق زیدان

دیپلماسی ایرانی: پایگاه هوایی حمیمیم در مناطق ساحلی سوریه، در سال های اخیر پل روسیه برای گسترش نفوذش به آفریقا و ایجاد بازدارندگی در برابر غرب در دریای مدیترانه بود است. بشار اسد، رئیس جمهوی سوریه، این پایگاه را در اختیار روسیه قرار داد تا روس ها از او در برابر خشم مردم سوریه حمایت کنند ولی هدف روسیه فراتر از خواسته بشار اسد بود. روسیه تلاش کرد از پایگاه حمیمیم به عنوان پلی برای افزایش حضور و نفوذ خود در آفریقا بعد از کاهش حضور غرب به خصوص فرانسه در این قاره بهره برداری کند. بهانه روسیه برای حضور در آفریقا، حضور گروه داعش بود ولی روسیه عملا به پشتیبان رژیم های دیکتاتوری آفریقایی تبدیل شد که اعتماد خود به غرب را از دست داده اند. 

یکی از اهداف راهبردی روس ها از استقرار نیرو در پایگاه حمیمیم، استفاده از آن به عنوان سکویی برای دسترسی به آفریقا و خارج کردن آن از سیطره غرب بود. روس ها با استفاده از این پایگاه، حضور خود را در لیبی، سودان، مصر، آفریقای مرکزی، مالی، موزامبیک و چند کشور دیگر آفریقایی به شکل های مختلف مثل انتقال مزدوران واگنر از سوریه به کشورهای ذیربط یا استفاده از پایگاه حمیمیم به عنوان مرکز تدارکاتی و انتقال سلاح و فروش آن در آفریقا بهره برداری کردند. اما هدف راهبردی دیگر روس ها از حضور در حمیمیم، ایجاد بازدارندگی در برابر غرب از طریق توسعه این پایگاه بود به طوری که امکان استقرار بمب افکن های راهبردی و هواپیماهای راهبردی سوخو 57 و سامانه های پیشرفته ضدهوایی مثل اس-400 و اس-300 فراهم شد. استقرار این تجهیزات در حمیمیم به طور مستقیم غرب را نشانه رفته است و هیچ ارتباطی با پشتیبانی از بشار اسد و مبارزه با داعش ندارد. 

پیروزی نظامی نسبی روسیه در سوریه، اشتهای مقامات روس را برای گسترش نفوذ خود فراتر از سوریه برانگیخت و آنها تصمیم گرفتند پایگاه دریایی طرطوس و پایگاه هوایی حمیمیم را به سنگرهای خط مقدم برای توسعه نفوذ خود تبدیل کنند. کارشناسان معتقدند هدف بعدی روسیه، گسترش نفوذ خود در مدیترانه و شمال آفریقاست. روسیه می تواند از این پایگاه ها برای مداخله در مناطق درگیری در خاورمیانه و شمال آفریقا استفاده کند و با تامین امنیت رژیم های دیکتاتوری و کشورهای ضعیفی که به دنبال تکیه گاهی برای بقاء خود هستند، آنها را تحت سلطه خود در آورد. روسیه همچنین از این دو پایگاه برای تضعیف نفوذ ناتو در جنوب مدیترانه بهره برداری می کند تا از فشار ناتو بر روسیه کاسته شود. 

همه آمادگی ها و مقدمه چینی های روسیه در حمیمیم از جمله ماهیت سلاح های استقرار یافته در این پایگاه و انواع آن و حتی کاربردهای این سلاح ها به روشنی نشان می دهد حضور روسیه در این پایگاه، اهدافی فراتر از سوریه و سرکوب انقلاب این کشور و مبارزه با داعش را دنبال می کند. آزمایش بیش از 320 نوع سلاح ساخت روسیه در سوریه که با استفاده از پایگاه حمیمیم صورت گرفت، فرصتی برای تبلیغ تسلیحات روسی برای فروش آن در جهان بود چرا که کارشناسان معتقدند موفقیت هایی که سلاح های روسی در سوریه به دست آوردند، عامل اصلی تغییر مسیر نبردهایی بود که کفه آن به روشنی به نفع نیروهای نظام سوریه سنگین تر شد. مسکو از این پیروزی ها بهره برداری سیاسی و اقتصادی و رسانه ای کرد تا اعلام کند کارآمد بودن این سلاح ها در نبرد واقعی، بهترین دلیل بالا بودن کیفیت آنها است. 

آنچه ائتلاف تاکتیکی موقت بین مثلث روسیه، چین و ایران در سوریه به نظر می رسید، بعدها به ائتلاف راهبردی بین این سه کشور در اوکراین تبدیل شد که بهای آن را غرب و مشخصا آمریکا می پردازد. همه این تحولات زیر پوشش مبارزه این کشورها با آنچه تروریسم و افراط گرایی توصیف می شود صورت گرفت و به آنها امکان داد با استقرار نظامی، نفوذ خود را در منطقه گسترش دهند در حالی که نفوذ غرب به خصوص آمریکا در منطقه رو به کاهش است.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11