مسکو اقتصاد جهانی را متحول می کند؟

نویسنده: اف. ویلیام اِنگدال

دیپلماسی ایرانی: در حالی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده انرژی هسته ای را به عنوان یک منبع انرژی متعلق به آینده رها کرده اند و تقریبا هیچ رئاکتور جدیدی در حال ساخت ندارند و از رئاکتورهای موجود هم در حال برچیده شدن هستند، روسیه بی سر و صدا به سازنده اصلی نیروگاه های هسته ای صلح آمیز غیرنظامی جهان تبدیل شده است. روساتم، شرکت هسته ای دولتی روسی، ساخت اولین نیروگاه هسته ای شناور تجاری را تکمیل و در ماموریتی کاملا موفق آن را به موقعیت نهایی اش در خاور دور روسیه که در دسترسی به برق مشکل دارد، منتقل کرده است. این اتفاق جدای از روسیه، تقاضای انرژی در سراسر جهان در حال توسعه را متحول خواهد کرد. نکته مثبت دیگر آن این است که میزان انتشار کربن نیروگاه های هسته ای صفر است و از این رو، مخالفت های سیاسی مبتنی بر جلوگیری از آلودگی هوا شامل حال آن نمی شود.

این نیروگاه شناور که «آکادمیک لومونوسف» نام دارد، از دو رئاکتور 35 مگاواتی بر اساس طراحی نیروگاه های هسته ای موجود در ناوگان یخ شکن های هسته ای روسی تشکیل شده است که قابلیت تولید برق برای شهری با جمعیت 100 هزار نفر را دارد. در قیاس، قدرت تولید برق نیروگاه های هسته ای غیرشناور هزار مگاوات است که سبب می شود برای مناطق صنعتی با جمعیت بالا مناسب باشند. تولید این رئاکتورهای کوچک پس از ورود آنها به مرحله تولید چند واحتی خیلی کم هزینه تر خواهد بود که آنها را به گزینه مناسبی برای مناطق در حال توسعه در آسیا یا آفریقا که با کمبود برق به عنوان یک محدودیت برای توسعه اقتصادی درگیر هستند، تبدیل می سازد. هزینه ساخت و نصب لومونوسف 480 میلیون دلار یا حدود 6.90 دلار در هر وات و اندکی بالاتر از هزینه برق تولیدی یک نیروگاه عادی است. این نیروگاه شناور برای فعالیت در دوره ای 40 ساله طراحی شده و پس از آن برای برچیدن به منطقه ای خاص در روسیه منتقل خواهد شد. ابعاد شناور ویژه ای که این نیروگاه روی آن سوار شده، 140 در 30 متر است. این شناور به گونه ای طراحی شده که تحمل برخورد با سونامی یا حتی برخورد با زمین یا کشتی را دارد.

ساخت رئاکتور هسته ای روی یک شناور مزایای زیادی دارد. اول، از آنجایی که واحدهای رئاکتور به مراتب تاسیسات کوچکی هستند و برای سایت های شناور دریایی طراحی شده اند، امکان ساخت یا سرهم کردن آنها در کارخانه وجود دارد که به معنای کاهش قابل توجه هزینه در قیاس با ساخت رئاکتور هسته ای غیرشناور است. این رئاکتورهای کوچک شناور اساسا برای پشتیبانی از مناطقی با منابع انرژی محدود ساخته شده اند. به علاوه، برای نیازی به یافتن فضایی بزرگ به عنوان سایت هسته ای وجود نخواهد داشت.

روسیه بزرگترین ناوگان یخ شکن های هسته ای جهان را دارد و همین مساله برای آن یک پایه تجربی مهم و پیشرفته برای ساخت راکتورهای شناور ایجاد می کند. کارخانه کشتی سازی بالتیسکی، یکی از بزرگ ترین کارخانه های کشتی سازی روسی، همه صنایع پشتیبانی لازم از جمله بخش مهندسی، تولید چوب، ساخت ماشین های دریایی، مهندسی برق، تولید متالورژی، بخش تحقیق و توسعه و کشتی سازی را دارد. تکمیل لومونوسف با توجه به اینکه کارخانه مادر کشتی سازی یعنی شرکت کشتی سازی متحد در سال 2014 بر سر مشکلات کریمه و اوکراین از سوی وزارت خزانه داری ایالات متحده تحریم شد، یک پیشرفت قابل توجه به شمار می رود.

در شروع کار، نیروگاه های هسته ای فراساحلی برای مناطق دورافتاده روسیه ساخته می شوند که تامین برق آنها دشوار است و به ویژه مناطق غنی از مواد معدنی و نفتی در شمال این کشور در اولویت قرار خواهند گرفت. رئاکتورهای بعدی همچنین می توانند برای تامین برق بسترهای گازی و نفتی فراساحلی در مناطق دور افتاده مورد استفاده قرار بگیرند.

برنامه این است که پس از بهره برداری موفقیت آمیز از رئاکتور لومونوسف، ناوگانی از سکوهای شناور برای تامین برق شهرها و روستاهای ساخته شود که این به معنای فرصت های جدید برای توسعه اقتصادی است. یکی دیگر از موارد استفاده نیروگاه های هسته ای شناور مانند لومونوسف تامین نیرو برای تاسیسات آب شیرین است و سازندگان آن می گویند که این نیروگاه می تواند روزانه 240 هزار متر مکعب آب شیرین تامین کند.

بازارهای نوظهور

دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه، اخیرا در یک جلسه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) درباره فروش رئاکتورهای شناور روسیه گفت و گو کرد. او به بانکوک پست گفت که روساتم برای معامله با کشورهای جنوب شرق آسیا آماده است: «مذاکراتی با برخی از کشورهای آ سه آن درباره ساخت مراکز جدید برای علوم و فناوری هسته ای در حال انجام است.»

اولین نشست اجلاس روسیه و آفریقا در اکتبر 2019 در سوچی که در آن روسیه از بخشودن 20 میلیارد دلار بدهی های کشورهای آفریقایی مربوط به دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق خبر داد، احتمالا یک فضای جدید برای فناوری هسته ای روسیه ایجاد کرده است، به ویژه اینکه نیروگاه های هسته ای شناور کوچک و ارزان قیمتی که برمبنای لومونوسف ساخته می شوند، می توانند چشم اندازهای جدید انرژی برای توسعه آفریقا فراهم آورند.

روسیه اکنون با موفقیت طرح نیروگاه هسته ای شناور خود، در موقعیتی بی نظیر قرار گرفته است. چین، تنها کشور دیگری که فعالانه روی طراحی یک نیروگاه هسته ای شناور کار می کند، خیلی عقب تر از روسیه است چراکه نمونه آزمایشی آن هنوز در مرحله طراحی است. امنیت، اندازه و انعطاف پذیری نیروگاه هسته ای شناور روسی حاکی از آن است که مسکو همراه با این تحول جدید، می تواند سهم قابل توجهی در اقتصاد جهانی داشته باشد.

منبع: راشا اینسایدر / مترجم: طلا تسلیمی