مشکل بروکسل در یافتن رئیس جدید برای اینستکس

نویسندگان: توبایس باک و مایکل پیل

دیپلماسی ایرانی: قدرت های اروپایی برای یافتن رئیس جدیدی برای کانال مالی و تجاری خود که در راستای مقابله با تحریم های ایالات متحده علیه ایران تاسیس شده، به مشکل برخورده اند چرا که دیپلمات پیشین آلمانی که قرار بود ریاست این کانال را بر عهده بگیرد، از این سمت کناره گیری کرده است.

این تحول به ویژه از نظر زمانی حائز اهمیت است زیرا اروپایی ها سعی دارند که این ساز و کار پرداختی موسوم به اینستکس را هر چه سریع تر عملیاتی کنند تا مانع از تهران در عمل به تهدیدهای بعدی اش در رابطه با عقب نشینی تدریجی از توافق هسته ای شوند. اینستکس که توسط سه کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا موسوم به «ای 3» ایجاد شده، تلاش اصلی اتحادیه اروپا برای بازگرداندن منافع اقتصادی به ایران است که طبق توافق هسته ای سال 2015 باید از آن برخوردار می شده اما به دلیل عقب نشینی آمریکا از توافق و اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران در سال گذشته، از آنها محروم شده است.

تلاش برای یافتن رئیسی جدید برای اینستکس در پی کناره گیری برند اربل، سفیر 72 ساله پیشین آلمان به ایران، آغاز شد که قرار بود جای پِر فیشر، بانکدار پیشین، را بگیرد. اربل پس از آن از این سمت کنار گذاشته شد که روزنامه آلمانی «بیلد» درباره یک مصاحبه اخیر یوتیوب افشاگری کرد که در آن اربل با ایران ابراز همدردی و از اسرائیل انتقاد کرده است. او در میان اظهارات خود گفته که اسرائیل بیش از هر زمان دیگری یک «خارجی و غریبه» در خاورمیانه به شمار می رود. او همچنین سقوط صدام حسین را «بزرگترین تراژدی اوایل قرن بیست و یکم» توصیف کرده است.

دیپلمات های اتحادیه اروپا روز جمعه درباره جدیدترین مشکل پیش آمده در روند اجرایی کردن اینستکس ابراز ناامیدی کردند. حتی یکی از دیپلمات ها گفت که این مساله اعتبار آتی این موسسه جدید را نیز زیر سوال برده است.

الی گرانمایه، یک کارشناس خاورمیانه در اندیشکده شورای روابط خارجی اروپایی، گفت که جدیدترین مشکل اینستکس از نظر مفهومی و ادراکی اهمیت چندانی ندارد و باید خیلی سریع برطرف شود. او افزود: «اکنون، زمانی دشوار و حساس است، چرا که اروپایی ها سعی دارند ایران را ترغیب کنند با عمل به تعهدات خود به توافق هسته ای ادامه دهد. بدیهی است که مشکلات در رابطه با نیروهای کاری موسسه موانع جدیدی در این مسیر ایجاد می کند.» او در ادامه ابراز امیدواری کرد که خیلی سریع یکی از مدیران اجرایی که برای دیگر سمت های ارشد در نظر گرفته شده است، به عنوان رئیس اینستکس تعیین شود.

وزارت امور خارجه آلمان در برلین اعلام کرد که اربل که ماه گذشته به عنوان رئیس جدید اینستکس معرفی شده بود، در نهایت این سمت را بر عهده نخواهد گرفت: «آقای اربل به وزارت امور خارجه اطلاع داده است که به دلایل شخصی در دسترس نخواهد بود.»

اینستکس در ماه ژانویه به عنوان بخشی از تلاش های گسترده تر «ای 3» برای نجات توافق هسته ای 2015 با ایران پس از خروج ایالات متحده از آن راه اندازی شد. ایران از چند ماه گذشته تصمیم گرفته در واکنش به خروج ایالات متحده و اعمال مجدد تحریم ها با عقب نشینی تدریجی از تعهدات خود در برجام و نادیده گرفتن محدودیت های تعیین شده درباره ذخایر اورانیوم غنی شده و سطح غنی سازی، پاسخ دهد. قرار است اینستکس با ایجاد کانال پرداختی که از مجازات های ایالات متحده محافظت می شود، به شرکت های ایرانی و اروپایی در حفظ روابط و جریان تجاری کمک کند. با این حال، در روند عملیاتی شدن اینستکس یک سری تاخیرها و موانع اداری وجود داشته که بیشتر آنها از پیچیدگی های ناشی از تحریم های ایالات متحده ناشی شده است.

کناره گیری ناگهانی اربل تاثیر خوبی در از بین بردن شک و تردیدها به اینکه اینستکس نهایتا می تواند به ایران از نظر اقتصادی کمک کند، نخواهد گذاشت. مظنونان به عملکرد اینستکس معتقدند که این ساز و کار مالی چیزی بیشتر از مقاومت نمادین اروپایی در برابر سیاست «اعمال فشار حداکثری» ایالات متحده علیه ایران نیست. این کانال مالی اولین تبادلات را در ماه ژوئن و پس از چندین ماه مشاجره درباره نحوه کار و محل استقرار آن آغاز کرد. اینستکس تاکنون ماهیت یا ارزش معاملات خود را افشا نکرده، اگرچه گفته شده است که در ابتدا کالاهای بشردوستانه مانند مواد غذایی و داروهایی که مشمول تحریم های های آمریکا نیستند را در اولویت قرار خواهد داد. تجارت بین اتحادیه اروپا و ایران در حال حاضر به شدت کاهش یافته چرا که شرکت های اروپایی در پی نگرانی از درگیر شدن با تحریم های اقتصادی آمریکا یا محرومیت از بازارهای مالی این کشور به طور کلی از همکاری با جمهوری اسلامی ایران اجتناب می کنند. تحلیلگران معتقدند که این مساله تحقق امید و آرزوی اولیه اروپایی ها برای استفاده از اینتکس در راستای کمک به تجارت نفت ایران را دشوار خواهد کرد.

اربل که یک کارشناس خاورمیانه است، بین سال های 2004 تا 2013 به عنوان سفیر در عراق، مصر و ایران خدمت کرده است. اگرچه او دیگر یکی از اعضای خدمات خارجی آلمان به شمار نمی رود، اما از سال 2014 تاکنون در برنامه آموزش دیپلمات های جوان به طور رسمی ایفای نقش کرده است.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی